Stanisław Ptak (ur. 28 marca 1927 w Wągrowcu, zm. 30 czerwca 2002 w Katowicach) – polski aktor teatralny i filmowy oraz śpiewak operetkowy. Karierę aktorską zaczynał pod koniec lat 40. Występował w teatrach w Gnieźnie, Poznaniu, Teatrze Muzycznym w Gdyni, a w ostatnich latach życia związany z Teatrem Rozrywki w Chorzowie. Jako śpiewak operetkowy – baryton, występował w Operetkach w Gliwicach i Szczecinie. Uznawany za jednego z najlepszych śpiewaków operetkowych w Polsce. Był mężem artystki Barbary Ptak.
Życiorys
1927–1948
Stanisław Ptak, najmłodszy z czworga synów Antoniny z domu Saitz i Adama Ptaka, absolwenta Szkoły Sztuk Pięknych w Warszawie, urodził się w Wągrowcu w Wielkopolsce, w rodzinie o tradycjach humanistycznych. Z rodzinnego domu wyniósł zamiłowanie do śpiewu.
Podjął studia prawnicze w Wyższej Szkole Morskiej w Gdyni i w Wyższej Szkole Wychowania Fizycznego w Poznaniu jednak zrezygnował z ukończenia ich. Wojna i okupacja hitlerowska w naturalny sposób przerwała edukację młodego Stanisława. Po wyzwoleniu zdał maturę w trybie eksternistycznym, prawdopodobnie w 1947 lub 1948 roku, pracując jako drukarz w „Głosie Wielkopolskim”. Równolegle uczęszczał na lekcje śpiewu do cieszącego się dużym uznaniem w Poznaniu prof. Wincentego Nowakowskiego, znanego z osiągnięć z zakresu impostacji.
Gniezno – Poznań – Kraków
W latach 1949–1950 Stanisław Ptak zadebiutował tytułową rolą w „Amfitrionie” Plauta w gnieźnieńskim Teatrze Miejskim. Rok później słynny Wilam Horzyca zaangażował go do pracy w teatrach poznańskich, gdzie występował do 1953 roku. W Poznaniu spotkał między innymi Władysława Woźnika i Józefa Karbowskiego. W 1951 r. wstąpił w związek małżeński z Barbarą z domu Boruszak a dwa lata później zdał egzamin do Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej i Filmowej w Krakowie.
Operetka Śląska w Gliwicach
W 1953 roku Stanisław Ptak przeniósł się do Gliwic, do świeżo powstałej (wówczas jeszcze funkcjonującej przy bytomskiej Operze) Operetki Gliwickiej. Debiutował tam rolą starca Atanasa w „Trembicie” Jurija Milutina. Na scenie występował w towarzystwie Marii Artykiewicz, Ireny Brodzińskiej, Beaty Artemskiej, Wandy Polańskiej, Aleksandra Sawina. Śpiewał w repertuarze Offenbacha, Kalmana, Straussa, Frimla, Mozarta, Dunajewskiego.
W tym czasie zetknął się również z Bohdanem Wodiczką, Witoldem Rowickim i Karolem Stryją. Najbardziej uhonorowaną rolą w dorobku Stanisława Ptaka była postać Don Kichota z musicalu „Człowiek z La Manchy” Mitcha Leigha i Joe Dariona, którego polska premiera miała miejsce w 1970 roku. Kreacja ta ugruntowała jego ogólnopolską sławę, przynosząc liczne nagrody. Dwadzieścia siedem lat później Stanisław Ptak powtórnie wcieli się w postać błędnego rycerza, tym razem na scenie Teatru Rozrywki w Chorzowie.
Teatr dramatyczny i estrada
Po okresie wczesnego terminowania (1949–53) w Teatrze Miejskim w Gnieźnie i Teatrze Polskim w Poznaniu, w 1977 roku został zaproszony przez Kazimierza Kutza do Teatru Śląskiego zagrał Rededy’ego w „Babałajkinie i spółce” Siergieja Michałkowa. Znaczące są również dokonania Ptaka w Teatrze Nowym w Zabrzu, gdzie za sprawą dyrektora Mieczysława Daszewskiego zagrał Stomila w „Tangu” Mrożka, a także w dwóch sztukach Aleksandra Fredry i w „Żołnierzu i bohaterze” Georga Bernarda Shawa. W 1970 roku został zaproszony na serię koncertów dla Polonii w USA i Kanadzie. Tournée zostało entuzjastycznie przyjęte i zaowocowało kolejnymi zaproszeniami do Wielkiej Brytanii, Francji, Niemiec, Australii i ponownie do USA oraz Kanady. Występował z Ireną Kwiatkowską, Agnieszką Kossakowską, Sławą Przybylską, Anną Seniuk, Haliną Kunicką, Igorem Śmiałowskim, Mariuszem Dmochowskim, Jerzym Połomskim i Lucjanem Kydryńskim. Wyjątkowym zdarzeniem był udział w prestiżowym Milwaukee Operetta Carnival w Stanach Zjednoczonych w 1973 roku, gdzie wystąpił w „Studencie żebraku” Karla Millöckera. Potwierdzeniem pozycji artysty na polskiej scenie muzycznej było zaproszenie Stanisława Ptaka na gościnne występy w Teatrze Muzycznym Roma w latach 1995–1998.
Teatr Rozrywki
Stanisław Ptak rozpoczął współpracę z chorzowską sceną rozrywkową w 1987 roku gościnnymi występami w „Betlejem polskim” Lucjana Rydla. Najwybitniejsze kreacje stworzył w spektaklach: „Kaczo” Bogusława Schaeffera, „Skrzypek na dachu” Jerry’ego Bocka i „Człowiek z La Manchy” M. Leigha (za rolę Don Kichota otrzymał Złotą Maskę w 1998 roku).
Filmografia
Nagrody i nominacje
| Rok
|
Nagroda
|
Za
|
Wynik
|
| 20 listopada 1971
|
Nagroda Wojewódzka
|
Za kreacje aktorskie na Scenie Państwowej Operetki Śląskiej w Gliwicach
|
Wygrana
|
| 22 lipca 1973
|
Nagroda III Stopnia
|
Za Twórczość Artystyczną w Dziedzinie Wokalistyki za rolę Don Kichota w „Człowieku z La Manchy”
|
Wygrana
|
| 5 sierpnia 1973
|
Księga Zasłużonych
|
Za Zasługi i Osiągnięcia w Pracy Artystycznej w Województwie Katowickim
|
Wygrana
|
| 1978
|
Złota Maska
|
Dla najpopularniejszego Aktora Województwa Katowickiego
|
Wygrana
|
| 22 lipca 1979
|
Nagroda Wojewódzka W Dziedzinie Kultury, Sztuki, Nauki 35-lecia PRL
|
|
Wygrana
|
| 27 marca 1986
|
Złota Maska
|
Za gościnne występy w Teatrze Nowym w Zabrzu, w roli Stomila w „Tangu” Stanisława Mrożka
|
Wygrana
|
| 1994
|
Złota Maska
|
Za rolę Tewiego Mleczarza w „Skrzypku na dachu”
|
Wygrana
|
| 27 marca 1998
|
Złota Maska
|
Za kreacje w roli „Człowieka z La Manchy” w Teatrze Rozrywki w Chorzowie
|
Wygrana
|
Odznaczenia
Muzeum Barbary i Stanisława Ptaków
Muzeum Barbary i Stanisława Ptaków to ekspozycja stała Oddziału Teatralno-Filmowego Muzeum Historii Katowic mieszcząca się w byłym mieszkaniu państwa Ptaków. W zbiorach znajdują się pamiątki oraz dokumentacja życia zarówno artystycznego, jak i prywatnego Stanisława Ptaka. Można tam oglądać fotografie, kostiumy sceniczne (m.in. dwie zbroje zaprojektowane do musicalu „Człowiek z La Manchy”, w którym wystąpił Stanisław Ptak), plakaty, nagrody, wyróżnienia oraz wiele innych przedmiotówk zgromadzonych przez lata przez tę parę artystów.
Przypisy
Bibliografia
- B. Ptak: Stanisław Ptak. Jego listy. Jego miłość. Ich twórczość. Katowice: Tradapress Drukarnia, 2007.ISBN 83-904135-9-0.
Linki zewnętrzne
Identyfikatory zewnętrzne:
