Share to: share facebook share twitter share wa share telegram print page

Spółgłoska szczelinowa z retrofleksją dźwięczna

Spółgłoska szczelinowa z retrofleksją dźwięczna
Numer IPA 137
ʐ
Jednostka znakowa

ʐ

Unikod

U+0290

UTF-8 (hex)

ca 90

Inne systemy
X-SAMPA z`
Kirshenbaum z.
IPA Braille ⠲⠵
Przykład
informacjepomoc
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Spółgłoska szczelinowa z retrofleksją dźwięczna – rodzaj dźwięku spółgłoskowego występujący w językach naturalnych. W międzynarodowej transkrypcji fonetycznej IPA oznaczana jest symbolem: [ʐ]

Artykulacja

W czasie artykulacji podstawowego wariantu [ʐ]:

Warianty

Można wyróżnić zasadniczo dwa typy retrofleksji:

  • artykulację apikalno-postalweolarną – koniuszek języka zostaje uniesiony ku górze i zbliża się (ew. styka) z obszarem tuż za dziąsłami,
  • artykulację subapikalno-prepalatalną – przód języka wygina się ku górze i do tyłu, tak że spodnia część języka zbliża się (ew. styka) z początkowym odcinkiem podniebienia twardego.

Przykłady

Polska i rosyjska spółgłoska zadziąsłowa jest uznawana za spółgłoskę laminalną z retrofleksją. Najnowsze badania potwierdzają[1], że sybilanty zadziąsłowe w języku polskim są właśnie retrofleksyjne [ʐ][2][3].

Najnowsze badania nad artykulacją w języku polskim, przeprowadzone przez polską językoznawczynię Anitę Lorenc i jej zespół[4], wykazały, że retrofleksy mogą być palatalizowane. Badania te ujawniły, że w języku polskim głoski takie jak [ʂʲ] i [ʐʲ] występują jako palatalizowane retrofleksy, co obala dawne założenia Hamann[5] . Wyniki te wykazują, że retrofleksy mogą mieć różnorodne realizacje artykulacyjne, obejmujące zarówno zagięte, jak i bardziej płaskie kształty języka.

Terminologia

Spółgłoskę [ʐ] zalicza się do spółgłosek syczących, czyli sybilantów. Oprócz tego, zamiast terminu „spółgłoska z retrofleksją” można stosować nazwy „spółgłoska szczytowa” lub „cerebralna”.

Zobacz też

  • bezdźwięczny odpowiednik spółgłoski [ʐ]: [ʂ]

Przypisy

  1. Anita Lorenc i inni, Articulatory and acoustic variation in Polish palatalised retroflexes compared with plain ones, „Journal of Phonetics”, 96, 2023, s. 101181, DOI10.1016/j.wocn.2022.101181, ISSN 0095-4470 [dostęp 2024-08-08].
  2. Anita Lorenc, Articulatory Characteristics of Polish Retroflex Sibilants. Analysis Using Electromagnetic Articulography, „Logopedia”, 47-2, 2018.
  3. Marzena Żygis, Dlaczego polskie sybilanty š i ž są retrofleksami?, „Logopedia”, 33:119-132, styczeń 2004.
  4. Anita Lorenc i inni, Articulatory and acoustic variation in Polish palatalised retroflexes compared with plain ones, „Journal of Phonetics”, 96, 2023, s. 101181, DOI10.1016/j.wocn.2022.101181, ISSN 0095-4470 [dostęp 2024-08-08].
  5. Hamann, Silke. 2004. „Retroflex fricatives in Slavic Languages.” Journal of the International Phonetic Association 34,1: 53–67. http://www.fon.hum.uva.nl/silke/articles/Hamann_2004.pdf [dostęp 16 sierpnia 2014].
Kembali kehalaman sebelumnya