PROFILBARU.COM

Selegilina
Nazewnictwo
	Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
	(R)-N-metylo-N-(1-fenylopropan-2-ylo)prop-2-yno-1-amina
	Inne nazwy i oznaczenia
	(R)-N-metylo-N-propargylo-fenyloizopropyloamina
	Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C13H17N
Masa molowa	187,28 g/mol
	Identyfikacja
Numer CAS	14611-51-9 (wolna amina); 14611-52-0 (chlorowodorek)
PubChem	26757
DrugBank	DB01037
SMILES
	C[C@H](CC1=CC=CC=C1)N(C)CC#C
InChI
	InChI=1S/C13H17N/c1-4-10-14(3)12(2)11-13-8-6-5-7-9-13/h1,5-9,12H,10-11H2,2-3H3/t12-/m1/s1
	InChIKey
	MEZLKOACVSPNER-GFCCVEGCSA-N
Właściwości
Temperatura topnienia	140 °C (chlorowodorek)
Skręcalność właściwa [α]D	−10,8°, c = 6,48 H2O
Niebezpieczeństwa
	Europejskie oznakowanie substancji
	oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne
	Na podstawie podanej karty charakterystyki; chlorowodorek seligiliny
	Szkodliwy; (Xn)
Zwroty R	R22, R36/38
Zwroty S	S2, S46
	NFPA 704
Na podstawie; podanego źródła	1 2 0
Numer RTECS	DA0292500
Dawka śmiertelna	LD50 63 mg/kg (dożylnie, szczur)
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
	Klasyfikacja medyczna
ATC	N04BD01
Stosowanie w ciąży	kategoria C
Farmakokinetyka
Biodostępność	4,4%
Okres półtrwania	1,2–2 h
Wiązanie z białkami; osocza i tkanek	> 99,5%
Metabolizm	wątrobowy
Uwagi terapeutyczne
Drogi podawania	doustnie, przezskórnie
	Multimedia w Wikimedia Commons

Selegilina – optycznie czynny organiczny związek chemiczny z grupy pochodnych fenyloetyloaminy oraz metamfetaminy zawierający grupę propynylową przy atomie azotu. Enancjomer o konfiguracji R stosuje się w leczeniu choroby Parkinsona oraz jako lek przeciwdepresyjny^[4].

Lek w chorobie Parkinsona

Selegilina stosowana jest, zwykle w połączeniu z lewodopą, w leczeniu choroby Parkinsona – silnie hamuje deaminację dopaminy. W przypadku choroby Parkinsona przebiegającej z wyraźnymi objawami demencji ma przewagę nad lewodopą.

Nazwy handlowe: Deprenyl, Jumex, Selerin, Selgres.

Lek przeciwdepresyjny

Selegilina w małych (do ok. 10 mg/dobę) dawkach jest selektywnym inhibitorem MAO-B, w dużych (powyżej 10 mg/dobę) hamuje również MAO-A. W depresji stosowany w dawkach do 60 mg/dobę (ustnie) lub 6–12 mg/dobę (przez skórę, brak efektu pierwszego przejścia)^[5]^[6]. W wyniku hamowania MAO wzrasta poziom monoamin (serotoniny, noradrenaliny, dopaminy, tryptaminy, histaminy, melatoniny, amin śladowych – m.in. fenyloetyloaminy) w układzie nerwowym, co wiąże się z efektem przeciwdepresyjnym leku. W 2006 roku wprowadzono do sprzedaży w Stanach Zjednoczonych plaster z selegiliną (Emsam), zarejestrowany przez Agencję Żywności i Leków do leczenia depresji^[4].

W wyniku biotransformacji selegiliny powstaje lewometamfetamina (l-metamfetamina) o konfiguracji R na atomie chiralnym. Ten stereoizomer metamfetaminy nie wykazuje euforyzującego działania na ośrodkowy układ nerwowy^[7], stąd ryzyko uzależnienia jest znikome. Lewometamfetamina wykazuje jednakże działanie obwodowe (może m.in. podnosić ciśnienie krwi). Prawdopodobnie wzmaga ona syntezę dopaminy w ośrodkowym układzie nerwowym. Selegilina może wykazywać zarówno działanie stymulujące, jak i sedacyjne, zależnie od indywidualnych skłonności. Może powodować zarówno bezsenność, jak i nadmierną senność, zawroty głowy oraz spadki ciśnienia krwi, szczególnie przy zmianach pozycji ciała, stąd należy unikać prowadzenia samochodów i obsługi maszyn podczas terapii.

Inne działania

Selegilina, jak większość IMAO, działa hipotensyjnie – co więcej, znosi wzrost ciśnienia krwi powodowany amfetaminą^[8].

U kilku gatunków ssaków zaobserwowano zwiększenie średniej długości życia oraz wzrost sprawności intelektualnej, szczególnie starszych zwierząt (u szczurów mierzonej liczbą prób potrzebnych do przejścia przez labirynt) podczas podawania selegiliny^[9]. Z tego też względu ma zastosowanie pomocnicze w lżejszych przypadkach demencji.

Przypisy

↑ R-(−)-Deprenyl hydrochloride (nr M003) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski.
↑ P.D.P.D. Croce P.D.P.D., R.R. Ferraccioli R.R., C. LaC.L. Rosa C. LaC.L., A simple procedure for N-propenylation and N-propynylation of secondary amines, „Gazzetta Chimica Italiana”, 126 (2), 1996, s. 107–110 .
↑ ^a ^b ^c Selegiline, [w:] DrugBank [online], University of Alberta, DB01037 [dostęp 2020-03-22] (ang.).
↑ ^a ^b FDA Approves Emsam (Selegiline) as First Drug Patch for Depression. FDA, 2006-02-28 (aktualizacja [2009-06-18]). [dostęp 2011-05-02]. (ang.).
↑ Emsam (Selegiline Transdermal System): Side Effects, Interactions, Warning, Dosage & Uses [online], www.rxlist.com [dostęp 2017-11-26] (ang.).
↑ High-Dose Selegiline in Treatment-Resistant Older Depressive Patients | JAMA Psychiatry | The JAMA Network [online], archpsyc.ama-assn.org [dostęp 2017-11-26] [zarchiwizowane z adresu 2012-07-07] (ang.).
↑ Yasar S., Goldberg JP., Goldberg SR. Are metabolites of l-deprenyl (selegiline) useful or harmful? Indications from preclinical research. „Journal of neural transmission. Supplementum”. 48, s. 61–73, 1996. PMID: 8988462.
↑ David Healy: The psychopharmacologists III: interviews. London: Arnold, 2000, s. 81–110. ISBN 0-340-76110-5.
↑ Yavich L., Sirviö J., Heinonen E., Riekkinen P. The interaction of L-deprenyl and scopolamine on spatial learning/memory in rats. „Journal of neural transmission. Parkinson’s disease and dementia section”. 6 (3), s. 189–197, 1993. PMID: 8123192.