Słowackie monety obiegowe (1993–2008)

Słowackie monety obiegowe – seria ośmiu monet o siedmiu nominałach – od 10 halerzy do 10 koron – emitowanych przez Narodowy Bank Słowacji, spośród których większość pozostawała w obiegu od 1993 aż do początku roku 2009, kiedy to zostały zastąpione przez monety euro.

Historia

Po rozpadzie Czechosłowacji i ogłoszeniu 1 stycznia 1993 r. niepodległości przez Republikę Czeską oraz Republikę Słowacką kraje te tymczasowo zachowały unię monetarną. Trwała ona do 7 lutego 1993 r. – kolejnego dnia oficjalną walutą Słowacji została korona słowacka^[1]. W związku z tym w młodym państwie opracowano serię monet o nominałach 10 Sk, 5 Sk, 2 Sk, 1 Sk, 50 h, 20 h oraz 10 h, które były następnie sukcesywnie wprowadzane do obiegu, rozpoczynając od największego, a na najmniejszym nominale kończąc. Autorem wzoru wszystkich monet był Drahomír Zobek, którego inicjał „Z” widniał na awersie i rewersie każdej z nich. Wszystkie monety dzieliły wspólny awers, na który składał się herb kraju, poniżej w polu inskrypcja „SLOVENSKÁ / REPUBLIKA” oraz rok bicia. Były one wytwarzane w mennicy w Kremnicy^[2] – co do zasady corocznie, przez cały czas pozostawania monet danego wzoru w obiegu (część roczników występowała jednak wyłącznie w formie zestawów kolekcjonerskich i nie trafiła do obiegu)^[3][4].

Jako pierwszą wyemitowano monetę o nominale 10 koron, która trafiła do obiegu w dniu ustanowienia nowej waluty. Bita z brązalowych (CuAl6Ni2) krążków miała średnicę 26,5 mm. Na rewersie prócz nominału (10 Sk) zawierała przedstawienie brązowego krzyża z X–XI wieku odnalezionego na stanowisku archeologicznym we wsi Veľká Mača w powiecie Galanta w południowo-zachodniej części kraju^[5][6].

Następnie 30 kwietnia 1993 r. do obiegu trafiły monety o nominałach 5 Sk, 2 Sk i 1 Sk. Dwie pierwsze z wymienionych monet bite były z niklowanej stali niskowęglowej, zaś stalowe krążki przeznaczone do wytwarzania monet jednokoronowych w procesie galwanizacji powlekano brązem (CuSn12,5). Monety o nominałach 5 i 1 Sk miały ząbkowany rant, zaś obrzeże dwóch koron posiadało wklęsły ornament. Na rewersie monety o nominale 5 Sk znalazł się rewers celtyckiej monety Biatec – tetradrachmy typu bratysławskiego datowanej na I wiek p.n.e. – przedstawiającej jeźdźca na koniu^[7]. Rewers monety dwukoronowej zawierał rysunek glinianej figurki Wenus pochodzącej z IV tysiąclecia p.n.e., którą odnaleziono na stanowisku Zámeček w Nitrianskim Hrádku^[8]. Moneta o nominale 1 korony na rewersie zdobiona była postacią Madonny z dzieciątkiem stojącej na półksiężycu, co jest odzwierciedleniem rzeźby z ok. 1490–1500 roku pochodzącej z Kremnicy a znajdującej się w Słowackiej Galerii Narodowej^[9][10][11].

Dwa miesiące później, 30 czerwca 1993 r. wyemitowano monetę 50-halerzową (50 h). Bito ją z aluminiowych (AlMg2) krążków o średnicy 22 mm. Na rewersie obok nominału widniała stojąca na skale u ujścia Morawy do Dunaju wieloboczna renesansowa baszta na zamku Devín (Panenská veža) wraz z fragmentem murów^[12][13]. Po kolejnych dwóch miesiącach do obiegu trafiła aluminiowa (AlMg4) moneta o nominale 20 halerzy na rewersie przedstawiająca sylwetkę tatrzańskiego szczytu Krywań^[14][15]. Jako ostatnia z podstawowej serii wyemitowana została moneta o nominale 10 halerzy, także bita w aluminium (AlMg2). Trafiła do obiegu 29 października 1993 r. Głównym elementem rewersu był wizerunek drewnianej dzwonnicy o ośmiospadowym dachu. Wzniesiony w XIX wieku obiekt znajduje się w Muzeum Wschodniosłowackim w Koszycach. Zarządzenie słowackiego banku centralnego wskazywało, że budowla pochodzi z terenu słowackiego Zemplina^[16][17]. Niemniej choć stanowi ona część ekspozycji miniskansenu, którego głównym elementem jest cerkiew z zemplińskiej wsi Kožuchovce, to jednak sama dzwonnica została w 1928 roku przeniesiona ze wsi Tysaaszwań – wówczas znajdującej się w granicach Czechosłowacji, jednak w momencie emisji monet położonej na ukraińskim Zakarpaciu^[18].

W 1996 roku nastąpiła zmiana parametrów fizycznych monety o nominale 50 halerzy, przy jednoczesnym pozostawieniu jej dotychczasowego wzoru. Monety nowej serii trafiły do obiegu 30 kwietnia 1996 r. Wytwarzane były z miedziowanej stali niskowęglowej, zaś monety miały średnicę 18,75 mm. Ostatnią z różnic w porównaniu z monetami wzoru z 1993 roku był rant naprzemiennie gładki i karbowany (poprzednio gładki)^[19][13].

Wraz z końcem roku 2003 wycofane zostały monety o dwóch najmniejszych nominałach – 10 i 20 halerzy^[20]. Pozostałe nominały uległy demonetyzacji dopiero po przyjęciu przez Słowację 1 stycznia 2009 r. waluty euro. Formalnie monety i banknoty słowackiej waluty narodowej utraciły przymiot oficjalnego środka płatniczego z końcem 16 stycznia 2009 r., po upływie 16-dniowego okresu przejściowego zapisanego w ustawie o przyjęciu euro^[21].

Szczegóły

nominał	emisja	wycofanie	stop	średnica [mm]	masa [g]	rant	roczniki	przypisy
10 halerzy	1993	2003	aluminium	17	0,72	gładki	1993, 1994, 1995, 1996, 1997, 1998, 1999, 2000, 2001, 2002, 2003	[16][20][17][22][23]
20 halerzy	1993	2003	aluminium	19,5	0,95	ząbkowany	1993, 1994, 1995, 1996, 1997, 1998, 1999, 2000, 2001, 2002, 2003	[14][20][15][22][23]
50 halerzy	1993	2009	aluminium	22	1,2	gładki	1993, 1994, 1995	[12][21][13][22][23]
	1996	2009	stal miedziowana	18,75	2,8	naprzemiennie gładki i karbowany	1996, 1997, 1998, 1999, 2000, 2001, 2002, 2003, 2004, 2005, 2006, 2007, 2008	[19][21][13][22][23]
1 korona	1993	2009	stal powlekana brązem	21	3,85	ząbkowany	1993, 1994, 1995, 1996, 1997, 1998, 1999, 2000, 2001, 2002, 2003, 2004, 2005, 2006, 2007, 2008	[10][21][9][22][23]
2 korony	1993	2009	stal niklowana	22	4,4	zdobiony	1993, 1994, 1995, 1996, 1997, 1998, 1999, 2000, 2001, 2002, 2003, 2004, 2005, 2006, 2007, 2008	[10][21][8][3][23]
5 koron	1993	2009	stal niklowana	24,75	5,4	ząbkowany	1993, 1994, 1995, 1996, 1997, 1998, 1999, 2000, 2001, 2002, 2003, 2004, 2005, 2006, 2007, 2008	[10][24][21][7][25][23]
10 koron	1993	2009	brązal	26	6,6	zdobiony	1993, 1994, 1995, 1996, 1997, 1998, 1999, 2000, 2001, 2002, 2003, 2004, 2005, 2006, 2007, 2008	[5][21][6][25][23]

Zobacz też

Zobacz multimedia związane z tematem: Słowackie monety

• korona słowacka
• słowackie monety obiegowe z okresu drugiej wojny światowej
• czechosłowackie monety obiegowe

Przypisy

1. Nariadenie vlády Slovenskej republiky z 2. februára 1993 o niektorých opatreniach na zabezpečenie prechodu na slovenskú menu, „Zbierka zákonov”, č. 27/1993 Z. z. (čiastka 6/1993), zakonypreludi.sk, 2 lutego 1993 [dostęp 2020-11-08] [zarchiwizowane z adresu 2020-11-06]  (słow.).
2. Obehové mince [online], Narodowy Bank Słowacji [dostęp 2020-11-08] [zarchiwizowane z adresu 2017-06-30]  (słow.).
3. Michael i Schmidt 2017a ↓, s. 1994–1995.
4. Michael i Schmidt 2017b ↓, s. 1258.
5. Vyhláška Národnej banky Slovenska z 2. februára 1993 o vydaní mincí po 10 Sk, „Zbierka zákonov”, č. 29/1993 Z. z. (čiastka 6/1993), zakonypreludi.sk, 2 lutego 1993 [dostęp 2020-11-08] [zarchiwizowane z adresu 2020-11-05]  (słow.).
6. 10 Sk [online], Narodowy Bank Słowacji [dostęp 2020-11-08] [zarchiwizowane z adresu 2020-02-05]  (słow.).
7. 5 Sk [online], Narodowy Bank Słowacji [dostęp 2020-11-08] [zarchiwizowane z adresu 2016-08-14]  (słow.).
8. 2 Sk [online], Narodowy Bank Słowacji [dostęp 2020-11-08] [zarchiwizowane z adresu 2016-08-14]  (słow.).
9. 1 Sk [online], Narodowy Bank Słowacji [dostęp 2020-11-08] [zarchiwizowane z adresu 2020-09-19]  (słow.).
10. Vyhláška Národnej banky Slovenska z 15 marca 1993 o vydaní mincí po 1 Sk, 2 Sk a 5 Sk vzoru 1993, „Zbierka zákonov”, č. 77/1993 Z. z. (čiastka 22/1993), zakonypreludi.sk, 8 kwietnia 1993 [dostęp 2020-11-08] [zarchiwizowane z adresu 2020-11-05]  (słow.).
11. Madona z Kremnice [online], webumenia.sk [dostęp 2020-11-08] [zarchiwizowane z adresu 2017-08-03]  (słow.).
12. Vyhláška Národnej banky Slovenska z 18. júna 1993 o vydaní mincí po 50 halieroch vzoru 1993, „Zbierka zákonov”, č. 137/1993 Z. z. (čiastka 38/1993), zakonypreludi.sk, 24 czerwca 1993 [dostęp 2020-11-08] [zarchiwizowane z adresu 2020-11-05]  (słow.).
13. 50 halierov [online], Narodowy Bank Słowacji [dostęp 2020-11-08] [zarchiwizowane z adresu 2016-12-23]  (słow.).
14. Vyhláška Národnej banky Slovenska z 10. septembra 1993 o vydaní mincí po 20 halieroch vzoru 1993 a o stiahnutí mincí po 20 halieroch vzoru 1972 a 1991 z obehu, „Zbierka zákonov”, č. 210/1993 Z. z. (čiastka 55/1993), zakonypreludi.sk, 28 września 1993 [dostęp 2020-11-08] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-25]  (słow.).
15. 20 halierov [online], Narodowy Bank Słowacji [dostęp 2020-11-08] [zarchiwizowane z adresu 2016-08-14]  (słow.).
16. Vyhláška Národnej banky Slovenska z 27. septembra 1993 o vydaní mincí po 10 halieroch vzoru 1993 do obehu a o stiahnutí mincí po 10 halieroch vzoru 1974 a 1991 z obehu, „Zbierka zákonov”, č. 223/1993 Z. z. (čiastka 58/1993), zakonypreludi.sk, 14 października 1993 [dostęp 2020-11-08] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-11]  (słow.).
17. 10 halierov [online], Narodowy Bank Słowacji [dostęp 2020-11-08] [zarchiwizowane z adresu 2018-01-21]  (słow.).
18. GabrielaG. Onušková GabrielaG., AdamA. Stečák AdamA., (Ne)správne umiestnený drevený kostolík z Kožuchoviec na pár hodín ožil [online], kosice.dnes24.sk, 11 września 2018 [dostęp 2020-11-08] [zarchiwizowane z adresu 2020-11-06]  (słow.).
19. Vyhláška Národnej banky Slovenska z 11. apríla 1996 o vydaní mincí po 50 halieroch vzoru 1996, „Zbierka zákonov”, č. 112/1996 Z. z. (čiastka 41/1996), zakonypreludi.sk, 20 kwietnia 1996 [dostęp 2020-11-08] [zarchiwizowane z adresu 2020-11-05]  (słow.).
20. Vyhláška Národnej banky Slovenska zo 14. novembra 2003 o ukončení platnosti mincí v nominálnej hodnote 10 halierov vzoru 1993 a mincí v nominálnej hodnote 20 halierov vzoru 1993, „Zbierka zákonov”, č. 459/2003 Z. z. (čiastka 199/2003), zakonypreludi.sk, 14 listopada 2003 [dostęp 2020-10-08] [zarchiwizowane z adresu 2020-11-05]  (słow.).
21. Zákon z 28. novembra 2007 o zavedení meny euro v Slovenskej republike a o zmene a doplnení niektorých zákonov, „Zbierka zákonov”, č. 659/2007 Z. z. (čiastka 266/2007), zakonypreludi.sk, 2007 [dostęp 2020-11-08] [zarchiwizowane z adresu 2020-11-05]  (słow.).
22. Michael i Schmidt 2017a ↓, s. 1994.
23. Michael i Schmidt 2017b ↓, s. 1257.
24. Vyhláška Národnej banky Slovenska z 23. júna 1993, ktorou sa mení vyhláška Národnej banky Slovenska č. 77/1993 Z. z. o vydaní mincí po 1 Sk, 2 Sk a 5 Sk vzoru 1993, „Zbierka zákonov”, č. 146/1993 Z. z. (čiastka 40/1993), zakonypreludi.sk, 8 lipca 1993 [dostęp 2020-11-08] [zarchiwizowane z adresu 2020-11-06]  (słow.).
25. Michael i Schmidt 2017a ↓, s. 1995.

Bibliografia

• ThomasT. Michael ThomasT., Tracy L.T.L. Schmidt Tracy L.T.L., 2018 Standard Catalog of World Coins 1901-2000, wyd. 45, Iola: Krause Publications, 2017a, ISBN 978-1-4402-4797-2  (ang.).
• ThomasT. Michael ThomasT., Tracy L.T.L. Schmidt Tracy L.T.L., 2018 Standard Catalog of World Coins 2001-Date, wyd. 12, Iola: Krause Publications, 2017b, ISBN 978-1-4402-4798-9  (ang.).