Organizacja aspiruje do bycia oddolną partią polityczną. Na znaczeniu zyskała podczas rosyjskiej inwazji na Ukrainę w 2022, kiedy wezwała międzynarodową lewicę do wspierania ukraińskiego oporu wobec rosyjskiego imperializmu i prowadziła kampanię przeciwko ograniczaniu przez ukraiński rząd niektórych praw pracowniczych w czasie wojny[2].
Historia
Ruch Społeczny powstał na bazie inicjatywy Zgromadzenia Rewolucji Społecznej, utworzonej przez działaczy ruchów społecznych, związkowych i lewicowych w następstwie protestów Euromajdanu w latach 2013-2014. Proklamowano wówczas Dziesięć punktów będących żądaniami o profilu antykapitalistycznym i pro-robotniczych, a także sprzeciwiających się konserwatywnym, nacjonalistycznym i liberalnym nurtom obecnym w czasie protestów. Za przyczynę nierozwiązanych problemów kraju uznano system oligarchicznego kapitalizmu. Wyrażono również konieczność zawiązania politycznej siły o lewicowo-demokratycznej bazie, która promowałaby program zorientowany na interes klasy robotniczej całego kraju, przekraczając jednocześnie podziały regionalne lub językowe. Poszczególni członkowie Zgromadzenia Rewolucji Społecznej kandydowali do Rady Miejskiej Kijowa w wyborach samorządowych w 2014, ale główna aktywność dotyczyła polityki ulicznej i występów protestacyjnych[3].
Członkowie Ruchu Społecznego działają w organizacjach związkowych Konfederacji Wolnych Związków Zawodowych Ukrainy (Niezależny Związek Zawodowy Górników Ukrainy, Wolny Związek Zawodowy Kolejarzy Ukrainy) oraz Federacji Związków Zawodowych Ukrainy (Związek Zawodowy Robotników Przemysłu Budowlanego i Materiałów Budowlanych Ukrainy, Związek Zawodowy Robotników Dźwigowych). Organizacja udziela pomocy w zakresie praw pracowniczych, wspiera inicjatywy feministyczne, ekologiczne, „pirackie”, a także angażuje się w ruchy pracownicze, jak np. protest pielęgniarek i pracowników medycznych „Be like Nina”[4][5].
Organizacja sprzeciwia się temu, co uważa za neoliberalne i antyspołeczne działania rządu. Organizuje wiece przeciwko prywatyzacji sektora publicznego, probiznesowym reformom prawa pracy, podwyżkom opłat za transport publiczny[6] i skrajnie prawicowej przemocy[7]. Grupa regularnie wspiera związki zawodowe i działania na rzecz praw człowieka[8], współorganizuje demonstracje w sprawie zmian klimatu a 8 marca marsze feministyczne, starając się wprowadzić na nich perspektywę antykapitalistyczną. Uważa za konieczne demokratyzację życia publicznego, decentralizację polityki, walkę o prawa kobiet i osób LGBTQ+, walkę z patriarchatem i dyskryminacją ze względu na narodowość itp[9].
Występując przeciwko polityce zaciskania pasa i zamykaniu instytucji publicznych, Socjalny Ruch brał udział w protestach na rzecz zachowania miejsc pracy w zakładach lotniczych Jużmasz w Dnieprze (2015-2016)[10][11], w 350-kilometrowym protestacyjnym przemarszu lekarzy z miasta Romny sprzeciwiających się zamknięciu miejscowej polikliniki (2016) oraz w obronie praw członków niezależnego związku zawodowego na kureniwskiej zajezdni trolejbusowej w Kijowie (od 2016)[12][13].
Ruch Społeczny krytycznie odnosi się do ukraińskiego ustawodawstwa dekomunizacyjnego, ale także do partii „starej lewicy” na Ukrainie określając je stalinistycznymi, społecznie konserwatywnymi, probiznesowymi i prorosyjskimi[21]. Działacze organizacji wielokrotnie spotykali się z atakami ukraińskiej skrajnej prawicy, która próbowała zakłócać ich wydarzenia, np. antyfaszystowskie wiece ku pamięci zamordowanych przez rosyjskich neonazistówStanisława Markiełowa i Anastazji Baburowej czy prezentacją książek, takich jak Left Wing Europe, relacji z europejskich partii i ruchów lewicowych lub zbioru dzieł Lew Trocki w języku ukraińskim.
W 2022 Ruch Społeczny aktywnie wspierał ruch związkowy na Ukrainie: m.in. protesty lekarzy pogotowia ratunkowego w Kijowie, a także protest operatorów dźwigów w obwodzie lwowskim. Dla działaczy organizacji pozarządowej „Bądź jak Nina” przygotowano raport dotyczący redukcji etatów w związku ze zmianami w prawie pracy. Działacze Ruchu Społecznego i różnych związków pomogli w organizacji międzynarodowego spotkania operatorów dźwigów z Ukrainy, Polski i Izraela. Aktywnie współpracowali również z KVPU, FPU i innymi związkami zawodowymi, udzielając pomocy humanitarnej, wsparcia prawnego i politycznego[4].
Współpraca międzynarodowa
Międzynarodowa konferencja związkowa we Lwowie zorganizowana przez Ruch Społeczny w dniu 1 maja 2022.
Ruch Społeczny utrzymuje powiązania z wieloma zagranicznymi partiami, organizacjami i inicjatywami socjalistycznymi. W przededniu rosyjskiej inwazji na Ukrainę w 2022 wezwał lewicę z innych państw do antywojennej solidarności przeciwko zagrożeniu ze strony rosyjskiego imperializmu[22], co również podkreślono we wspólnym oświadczeniu z opozycyjnym Rosyjskim Ruchem Socjalistycznym[23]. Pewien rozgłos za granicą zyskał również tekst A letter to the Western Left from Kyiv napisany przez jednego z działaczy Ruchu Społecznego, który wstąpił do oddziałów Sił Obrony Terytorialnej[24].
Wraz z rozpoczęciem wojny rosyjsko-ukraińskiej na pełną skalę, Ruch Społeczny zaczął organizować kampanie międzynarodowego wsparcia dla obywateli Ukrainy w kręgach zagranicznej lewicy demokratycznej i rewolucyjnej. Działania te obejmowały związkowe konwoje z pomocą humanitarną[25] i propagowanie takich politycznych żądań, jak anulowanie zagranicznego długu Ukrainy. Aktywiści Ruchu Socjalnego pomagali również European Network for Solidarity with Ukraine (pol. Europejska sieć solidarności z Ukrainą)[26] oraz w opracowaniu manifestu feministycznego „The right to resist”[27].
Jeszcze wcześniej Ruch Społeczny nawiązał aktywną współpracę z British Ukraine Solidarity Campaign (pl. Brytyjską Ukraińską Kampanią Solidarności), dzięki której o problemach ukraińskiego ruchu robotniczego w parlamencie brytyjskim mówili posłowie z Partii Pracy, Partii Zielonych Anglii i Walii, Szkockiej Partii Narodowej i Plaid Cymru. Organizacja gościła również delegację brytyjskich działaczy lewicowych i związkowców, w tym Adama Price'a, Micka Antoniwa, Julie Ward i Paula Masona, na kilka dni przed rosyjską interwencją[32].
Program
Program Ruchu Społecznego stara się jednoczyć szeroką ukraińską lewicę demokratyczną na zasadach socjalizmu, antykapitalizmu i feminizmu. 13 czerwca 2015 podczas zjazdu konstytuującego powstanie partii nakreślono 12 głównych punktów transformacji politycznej i społecznej do jakich będzie dążyć Ruch Społeczny[33]:
„Rządy ludu zamiast władzy oligarchów”: rozszerzenie roli instytucji demokratycznych w społeczeństwie poprzez wprowadzenie elementów demokracji bezpośredniej i elektronicznej, skuteczne ustawodawstwo dotyczące referendów, zwiększenie reprezentacji pracowników w organach władzy.
„Socjalizacja gospodarki”: nacjonalizacja i robotnicza kontrola nad strategicznymi przedsiębiorstwami i bankami. Wdrażanie demokratycznego planowania w gospodarce.
„Kontrola pracownicza i godna praca”: reprezentacja pracowników w organach zarządzających przedsiębiorstwami, zwiększenie roli związków zawodowych i stowarzyszeń publicznych w ich zarządzaniu. Legalne i stabilne stosunki pracy, regulacja elastycznych form zatrudnienia, pakiet socjalny na koszt pracodawcy.
„Pomoc dla chłopów”: rozwój infrastruktury wiejskiej i tworzenie przez państwo miejsc pracy w przedsiębiorstwach rolniczych.
„Lustracja społeczna”: zakaz zajmowania przez kapitalistów i najwyższych menedżerów dużych grup finansowych i przemysłowych stanowisk publicznych i wybierania ich na deputowanych do rad wszystkich szczebli. Deputowani dwóch ostatnich zwołań, gubernatorzy, ministrowie i ich krewni nie mogą kandydować do Rady Najwyższej. Obniżenie progu wyborczego dla partii do 1%.
„Kontrola publiczna nad środkami budżetowymi”: rozwój systemu budżetów partycypacyjnych dla gmin, decentralizacja środków i uprawnień budżetowych. „Otwarta księgowość” organów państwowych, instytucji budżetowych i firm monopolistycznych.
„Ograniczenie aparatu przymusu”: sukcesywna redukcja kosztów aparatu przymusu. Likwidacja Służby Bezpieczeństwa Ukrainy jako policji politycznej. Gwarancja pokojowych zgromadzeń i wolności zrzeszania się bez względu na poglądy polityczne, sprzeciw wobec wszelkich form cenzury i zamachów na prawa obywatelskie.
„Zdrowie, edukacja, postęp”: bezpłatna edukacja i medycyna, stworzenie platformy aktywnej, równej współpracy naukowców, menedżerów i społeczeństwa. Zwiększenie finansowania przez państwo badań teoretycznych i stosowanych.
„Zapewnienie suwerenności narodu”: odmowa dalszej współpracy z Międzynarodowym Funduszem Walutowym i innymi międzynarodowymi instytucjami finansowymi oraz zamknięcie ich przedstawicielstw w Ukrainie. Konieczność umorzenia długu zagranicznego.
„Równość przede wszystkim”: potwierdzenie równości kultur wszystkich grup narodowych. Zapewnienie reprezentacji kobiet we wszystkich sferach życia publicznego. Ochrona przed dyskryminacją ze względu na płeć, język, narodowość, rasę, orientację seksualną itp. Integracja społeczna migrantów i udzielanie azylu uchodźcom.
„Zapewnienie pokoju”: obrona życia ludności cywilnej i integralności terytorialnej Ukrainy, walka z rosyjskim i wszelkim innym imperializmem, odbudowa zniszczonych terytoriów i ich inkluzywna reintegracja. Rozbrojenie i rozwiązanie wszystkich nielegalnych formacji zbrojnych i paramilitarnych.
