Rogalin

Zobacz w indeksie Słownika geograficznego Królestwa Polskiego hasło Rogalin

Rogalin

wieś
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	poznański
Gmina	Mosina
Liczba ludności (2016)	757[2]
Strefa numeracyjna	61
Kod pocztowy	62-022[3]
Tablice rejestracyjne	POZ, PZ
SIMC	0589659
Położenie na mapie gminy Mosina Rogalin
Położenie na mapie Polski Rogalin
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Rogalin
Położenie na mapie powiatu poznańskiego Rogalin
52°14′04″N 16°56′04″E[1]

Pałac w Rogalinie z lotu ptaka

Kościół św. Marcelina, z mauzoleum Raczyńskich w podziemiach

Sarkofag, w którym spoczywa Edward Bernard Raczyński, Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej na Uchodźstwie w okresie od 8 kwietnia 1979 roku do 8 kwietnia 1986 roku

Lech, Czech i Rus – najsłynniejsze rogalińskie dęby. Rus ma ok. 800 lat i jest najstarszym dębem w Polsce

Rogalin – wieś w województwie wielkopolskim, powiecie poznańskim, gminie Mosina, położona ok. 20 km na południe od Poznania nad rzeką Wartą, przy drodze wojewódzkiej nr 431. Znana jest głównie z zabytkowego zespołu pałacowo-parkowego hrabiów Raczyńskich: barokowo-klasycystycznego pałacu z galerią malarstwa oraz rozległym ogrodem w stylu francuskim, kościoła z mauzoleum oraz pomnikowych dębów rogalińskich.

Nazwa

Miejscowość w formie Rogalino pojawia się w łacińskim dokumencie z 1247 księcia polskiego Przemysła II^[4]. Nazwa Rogalin prawdopodobnie wywodzi się od nazw rogu lub rogala, do której dodany został przyrostkowy, przynależnościowy formant przymiotnikowy -in; charakterystyczny dla polskich nazw miejscowych^[5]. Nazwa nawiązuje prawdopodobnie do kształtu licznych, zakręconych na podobieństwo rogu starorzeczy Warty znajdujących się w tej okolicy.

Historia

Pierwsze wzmianki o Rogalinie pochodzą z XIII w. W 1589 r. Rogalin został nabyty przez Eliasza Arciszewskiego, teologa ariańskiego. W 1592 r. urodził się tu Krzysztof Arciszewski, admirał floty holenderskiej i późniejszy dowódca artylerii koronnej. W 2 poł. XVIII w. wieś przeszła w ręce Kazimierza Raczyńskiego, starosty generalnego Wielkopolski i marszałka koronnego. Na przełomie XVIII i XIX w. Raczyńscy wybudowali tu barokowo-klasycystyczny pałac (2 poł. XVIII w. i początek XIX w.) z rokokowym ogrodem w stylu francuskim, a następnie kaplicę (1817-1820), w której podziemiach znajduje się mauzoleum rodu Raczyńskich^[6]. Dopiero w 1975 roku świątynia ta stała się siedzibą parafii pw. św. Marcelina^[7].

Latem 1831 r. w Rogalinie zatrzymał się Adam Mickiewicz. W 1848 (podczas Wiosny Ludów) w Rogalinie znajdował się jeden z głównych obozów powstańców, operujących między Stęszewem a Kórnikiem. 8 maja 1848 r. pod Rogalinem odbyła się bitwa kończąca istnienie Rzeczypospolitej Mosińskiej. W 1910 r. powstał budynek galerii, w którym Edward Aleksander Raczyński udostępnił publiczności swoją kolekcję malarstwa europejskiego i polskiego przełomu XIX i XX w. (gromadzoną przez prawie 40 lat). Wśród eksponatów znajduje się największy obraz Jana Matejki Dziewica Orleańska^[8]. Przed II wojną światową była ona uważana za najlepszy zbiór malarstwa współczesnego na ziemiach polskich. Po wojnie zespół pałacowo-parkowy był przez wiele lat zaniedbany. Doraźne remonty przeprowadzono w latach 1975–2000, ale wciąż tylko część wnętrz była dostępna dla zwiedzających. Dopiero w latach 2007–2009 oraz 2013-2015 dokonano kompleksowej rewaloryzacji i modernizacji pałacu, która umożliwiła wyposażenie pozostałych wnętrz i udostępnienie zwiedzającym całego pałacu^[9].

Pod koniec 1990 r. ostatni właściciel majątku Rogalin, Edward Bernard Raczyński (przy pełnej aprobacie swoich trzech córek) założył Fundację im. Raczyńskich przy Muzeum Narodowym w Poznaniu i przekazał jej pałac i park w Rogalinie, Galerię Rogalińską oraz przysługujące mu prawa do ziem otaczających pałac i park (choć nadal prawnie nie są one własnością Fundacji)^[10].

W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie poznańskim.

Przyroda

Nad brzegiem Warty (w tzw. starorzeczu Warty) rosną Dęby Rogalińskie (dąbrowa rogalińska) – pomniki przyrody. Jest to największe w Europie skupisko pomnikowych dębów, położone na terenie Rogalińskiego Parku Krajobrazowego. Liczy sobie ok. 2000 dębów, z których najpotężniejsze mają pnie o obwodzie sięgającym 9 m, a wszystkie o obwodzie pow. 2 m są chronione.

Najsłynniejsze z nich to Lech, Czech i Rus, gdyż według lokalnej legendy w tym właśnie miejscu spotkali się na polowaniu trzej bracia, którzy dali początek Polsce, Czechom i Rusi^[11].

Badania dendrochronologiczne przeprowadzone w ramach projektu badawczego Instytutu Dendrologii PAN w Kórniku wykazały, że dąb Rus ma ponad 800 lat i jest najstarszym dębem w Polsce^[12][13]. Dzięki temu projektowi udało się go sklonować i wyhodowane w ten sposób młode drzewko o tym samym genotypie zostało posadzone w parku koło pałacu^[14][15].

Na rogalińskich dębach żyją także m.in. objęte ochroną chrząszcze: kozioróg dębosz, pachnica dębowa oraz jelonek rogacz^[16].

Turystyka

• Pałac Raczyńskich
• Kościół św. Marcelina, dawna kaplica, z mauzoleum Raczyńskich w dolnej kondygnacji oraz Rogalińskimi Drogami Ducha Świętego (patrz niżej)
• Szlak turystyczny o nazwie Trasa Kórnicka
• Szlak rowerowy Pierścień Poznański
• Szlak pieszy Osowa Góra – Sulęcinek
• Wielkopolski Szlak Świętego Zygmunta Szczęsnego Felińskiego^[17]

Rogalińskie Drogi Ducha Świętego

Z okazji 200-lecia kościoła z mauzoleum Raczyńskich w Rogalinie, utworzono w 2021 roku sieć przyrodniczych szlaków pielgrzymkowych Rogalińskie Drogi Ducha Świętego, przy wsparciu finansowym programu grantowego Caritas Laudato Si^[18]. Szlaki te są dobrym przykładem ekoturystyki^[19] i prowadzą do tego zabytkowego kościoła z 9 miejscowości^[18]:

1. Radzewice (Droga Miłości)
2. Radzewo (Droga Radości)
3. Mieczewo (Droga Pokoju)
4. Poznań-Głuszyna (Droga Cierpliwości)
5. Daszewice (Droga Uprzejmości)
6. Mosina (Droga Dobroci)
7. Puszczykowo (Droga Wierności)
8. Kamionki (Droga Łagodności)
9. Rogalinek (Droga Opanowania)

Obejmują one 2 szlaki piesze, 6 szlaków pieszo-rowerowych i 2 pętle rowerowe (w tym dodatkowa Droga Pokoju i Radości). Celem Rogalińskich Dróg jest propagowanie modlitwy do Ducha Świętego^[20] o 7 darów (mądrość, rozum, radę, męstwo, umiejętność, pobożność i bojaźń Bożą) i 9 owoców (miłość, radość, pokój, cierpliwość, uprzejmość, dobroć, wierność, łagodność i opanowanie, wg Listu do Galatów 5, 22-23), a także aktywności fizycznej na świeżym powietrzu (ważnej dla zdrowia fizycznego i psychicznego), wiedzy przyrodniczej i historycznej, ekologii integralnej papieża Franciszka (przedstawionej w jego encyklice Laudato si'), oraz ochrona Rogalińskiego Parku Krajobrazowego i Rogalina jako pomnika historii^[21].

Botanicy, zoolodzy, ekolodzy oraz hydrolog poprowadzili wycieczki poszczególnymi szlakami i na tej podstawie opracowali broszury przyrodnicze dla każdego z nich. Są one udostępnione bezpłatnie na stronie internetowej parafii, podobnie jak opisy tras wszystkich szlaków z zadaniami duchowymi, ciekawostkami historycznymi itp.^[18].

Ludzie związani z Rogalinem‎ ‎

Zobacz też

• Rogaliński Park Krajobrazowy
• MF Rogalin

Literatura

• Jarzewicz Jarosław, Świątynia pamięci. O kościele – mauzoleum Raczyńskich w Rogalinie, Muzeum Narodowe w Poznaniu, 2005 ISBN 83-89053-34-9.

Przypisy

1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 115798
2. Ludność. Urząd Miejski w Mosinie, 31 grudnia 2016. [dostęp 2017-01-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (4 marca 2016)].
3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1094 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
4. „Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski”, tom I, Biblioteka Kórnicka, Poznań 1877, s. 221.
5. Klemensiewicz 1981 ↓, s. 228.
6. Pałac w Rogalinie - Rogalin | Wielkopolska wyjade.pl - turystyczna Polska [online], wielkopolska.wyjade.pl [dostęp 2023-09-28] .
7. TomisławT. Paciorek TomisławT., Rogalin. Kościół – Mauzoleum Raczyńskich 1821-2021 [online], Parafia pw. Świętego Marcelina w Rogalinie, 2021 [dostęp 2023-09-29]  (pol.).
8. Wielkopolska ciekawie. Gdzie na majówkę? Ciekawe miejsca wokół Poznania. Cz. 3. Rogalin [dostęp 2020-03-21]
9. Strona internetowa Muzeum Pałac w Rogalinie.
10. Fundacja Raczyńskich | O fundacji [online], fundacjaraczynskich.pl [dostęp 2023-09-28] .
11. StanisławS. Świrko StanisławS., Orle gniazdo. Podania, legendy i baśnie wielkopolskie, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1971, s. 173 .
12. KrzysztofK. Czub KrzysztofK., To najstarszy dąb w Polsce! Dąb Rus z Rogalina pamięta czasy Przemysła II i Władysława Łokietka [online], WTK.pl, 23 lipca 2019 [dostęp 2019-08-01] .
13. JAK SKLONOWAĆ DĄB... CZYLI O(D)PORNY 740-LATEK Z KADYN [online], kfp.pl, 15 czerwca 2020 [dostęp 2023-09-28] .
14. RafałR. Pogrzebny RafałR., Wielkopolskie/ Naukowcy sklonowali 800-letni dąb Rus z Rogalina [online], Nauka w Polsce, 7 kwietnia 2019 [dostęp 2023-09-28]  (pol.).
15. Urząd Miejski w Mosinie :: Potomek „Rusa” nasadzony [online], www.mosina.pl [dostęp 2023-09-28] .
16. Rogalińskie dęby - Pałac w Rogalinie. Oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu [online], rogalin.mnp.art.pl [dostęp 2023-09-28] .
17. JoannaJ. Tomczak JoannaJ., Wielkopolski Szlak Świętego Zygmunta Szczęsnego Felińskiego - [online], Aktualności - Serwis Informacyjny Urzędu Miasta w Stęszewie - www.steszew.pl [dostęp 2024-05-15] .
18. Rogalińskie Drogi Ducha Świętego [online], Parafia pw. Świętego Marcelina w Rogalinie [dostęp 2021-10-17]  (pol.).
19. PiotrP. Basiński PiotrP., Ukryta perełka Rogalina [online], Powiat Poznański, 16 kwietnia 2024 [dostęp 2024-04-19]  (pol.).
20. Laudato Si Movement, How the Holy Spirit enriches your life: 3 impactful ways by an LSA [online], Laudato Si Animators, 29 maja 2023 [dostęp 2023-06-21]  (ang.).
21. SylwiaS. Ufnalska SylwiaS., Drogi dobrego pasterza w Rogalinie [online], Święto Stworzenia - Portal Chrześcijańskich Ekologów, 7 maja 2022 [dostęp 2022-05-13] .

Bibliografia

• Zenon Klemensiewicz: Gramatyka historyczna języka polskiego. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1981. ISBN 83-01-00995-0.

Linki zewnętrzne

• www.rogalin.org – Informacje dla Turystów i Mieszkańców.
• Muzeum Pałac w Rogalinie
• Archiwalne widoki i publikacje związane z miejscowością w bibliotece Polona
• Audycja „Mój Poznań, moja Wielkopolska - Ekotransport w Rogalinie” w serwisie YouTube, Ratajska Telewizja Kablowa