Przegląd Bydgoski

Przegląd Bydgoski

Strona tytułowa pierwszego numeru „Przeglądu Bydgoskiego”
Częstotliwość	kwartalnik
Państwo	Polska
Adres	Bydgoszcz
Tematyka	historia
Pierwszy numer	1933
Ostatni numer	1938
Redaktor naczelny	Zygmunt Malewski
Średni nakład	300-500 egz.
OCLC	68738121

Przegląd Bydgoski – regionalny kwartalnik naukowo-kulturalny ukazujący się w Bydgoszczy w latach 1933–1938.

Historia

„Przegląd Bydgoski” był owocem rozwijającego się w dwudziestoleciu międzywojennym życia naukowo-kulturalnego w Bydgoszczy. Inicjatywa wydawania regularnie ukazującego się czasopisma historyczno-literackiego o zacięciu regionalnym pochodziła od dyrektora Biblioteki Miejskiej – Witolda Bełzy^[1]. Zamierzenie to urzeczywistniło się w 1933 r. w postaci kwartalnika „Przegląd Bydgoski”, związanego z osobą Zygmunta Malewskiego, badacza sztuki sakralnej, miłośnika Bydgoszczy. Pochodzący z okolic Lwowa historyk kultury trafił do Bydgoszczy w 1922 r. znajdując posadę w Archiwum Miejskim. Zafascynowały go tu nieznane i nie opracowane akta miejskie, a także osoba malarza bydgoskiego z XIX wieku, Maksymiliana Piotrowskiego, którego twórczość wydobył z zapomnienia, skompletował i wyeksponował w Muzeum Miejskim^[2].

Myśl założenia periodyku naukowo-historycznego trafiła na podatny grunt wśród elity kulturalnej ówczesnej Bydgoszczy. Malewskiemu udało się skupić wokół siebie grono miłośników historii: Witolda Bełzę, ks. Jana Konopczyńskiego, Tadeusza Janickiego, architekta Bogdana Raczkowskiego, pedagogów bydgoskich szkół – Stanisława Pelińskiego, Franciszka Stopę, Franciszka Staruszkiewicza, Stanisława Łabendzińskiego i innych. Rada Miejska poparła projekt powstania naukowego wydawnictwa o charakterze historyczno-regionalnym, które by szerzyło wśród miejscowego społeczeństwa umiłowanie przeszłości i tradycji miasta, zwłaszcza w kontekście zafałszowania historii przez środowiska niemieckie^[2].

Do 1938 r. ukazało się sześć roczników pisma, prezentującego niezły poziom drukowanych artykułów, szkiców i rozpraw na temat malarstwa, historii miasta, numizmatyki, geografii, literatury, krytyki literackiej, muzyki, teatru. Częstotliwość ukazywania się „Przeglądu” była różna, praktycznie był on kwartalnikiem jedynie z nazwy. Pierwszy numer ukazał się z początkiem 1933 roku, ostatni w lipcu 1938 r. Ogółem ukazało się 18 numerów i jeden nadzwyczajny – w czerwcu 1937 roku, wydany z okazji walnego zgromadzenia Polskiego Towarzystwa Przyrodników im. Mikołaja Kopernika, jakie odbyło się w Bydgoszczy^[2]. W listopadzie 1938 roku przygotowano do druku numer 19 czasopisma, który się już nie ukazał^[3]

Główny wkład w zawartość pisma wniósł Zygmunt Malewski, nadając mu główny, regionalny kierunek. Był on autorem szeregu artykułów, dysponentem funduszy, sekretarzem, organizatorem współpracowników. Po jego śmierci w lipcu 1937 r. funkcję sekretarza wydawnictwa objął Teodor Brandowski, a od kwietnia 1938 r. Michał Nycz^[2].

Wokół „Przeglądu” skupiło się grono naukowców, prezentujących jedyne wówczas naukowe rozprawy o Bydgoszczy i okolicy. Profesorowie: Józef Kostrzewski i Zygmunt Zakrzewski przedstawili nowatorskie artykuły o pradziejach Ziemi Bydgoskiej, zaś ks. dr Stanisław Kozierowski – opracowania onomastyczne, dotyczące nazw topograficznych. Prof. Stanisław Kolbuszowski poruszał w piśmie zagadnienia związane ze Stanisławem Przybyszewskim, dr Marian Gumowski – zagadnienia numizmatyczne dotyczące mennicy bydgoskiej, zaś prof. Rajmund Galon – artykuły z zakresu geografii regionu. Poważny udział we współredagowaniu czasopisma mieli również szperacze i regionaliści oraz pracownicy Biblioteki Miejskiej^[2].

Nakład pisma wynosił 300-500 egzemplarzy, a jego czytelnicy stanowili zamknięty krąg odbiorców. Mimo niewielkiej popularności był najpoważniejszym periodykiem naukowo-regionalnym w międzywojennej Bydgoszczy. „Przegląd Bydgoski” zapoczątkował popularyzację nieznanych dziejów miasta i regionu oraz zainteresował nimi wybitnych naukowców. Przez cały czas swego istnienia był nieugiętym obrońcą polskości tych ziem, prostując fałszerstwa niemieckiej historii^[2].

Zobacz też

• Zygmunt Malewski
• Media w Bydgoszczy
• Kultura w Bydgoszczy

Przypisy

1. Polska kultura i sztuka w Bydgoszczy w latach 1920–1939. [w.] Historia Bydgoszczy. Tom II. Część pierwsza 1920-1939: red. Marian Biskup: Bydgoszcz: Bydgoskie Towarzystwo Naukowe 1999. ISBN 83-901329-0-7, s. 719–675.
2. Podraza Bolesława. „Przegląd Bydgoski” – naukowo-literackie czasopismo regionalne. [w.] Kronika Bydgoska V.
3. Zawierał on pracę Mariana Gumowskiego o dziejach mennicy bydgoskiej wydaną ostatecznie w 1955 r.

Bibliografia

• Podraza Bolesława. „Przegląd Bydgoski” – naukowo-literackie czasopismo regionalne. [w.] Kronika Bydgoska V

Linki zewnętrzne

• Archiwalne numery Przeglądu Bydgoskiego w zbiorach Kujawsko-Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej