Pocztówka z ok. 1914 roku, przedstawiająca WilhelmstadtUlica Warszawska – początek lat 90. XX w.
Przedmieście św. Katarzyny w Toruniu (Wilhemstadt) – część śródmieścia Torunia, zbudowana pod koniec XIX wieku[1]. Do głównych ulic przecinających lub stanowiących granice Przedmieścia św. Katarzyny należy: Dąbrowskiego, Gregorkiewicza, Dobrzyńska, Skrzyńskiego, Piastowska, Jęczmienna, plac św. Katarzyny, Poniatowskiego, Kazimierza Jagiellończyka, plac 18 Stycznia, Szumana, Warszawska, Szpitalna, Wola Zamkowa, Jakuba, Wały gen. Sikorskiego[2][1]. W zaborze pruskim główną ulicą była Wilhelmstrasse, ob. ul. Piastowska[3]. Obecnie główną ulicą Przedmieścia jest ul. Warszawska[1].
Historia
Idea rozbudowy Torunia w kierunku północno-wschodnim pojawiła się pod koniec lat 70. XIX wieku[4]. Wcześniej na tym obszarze mieściło się słabo zurbanizowano Przedmieście Nowego Miasta. W 1884 roku Przedmieście włączono w granice Torunia[1]. Prace przygotowawcze pod budowę Przedmieścia prowadził Urząd Królewskiej Fortyfikacji[4]. Przedmieście miało służyć głównie wojsku oraz pracownikom kolei[5]. Dwa wschodnie kwartały przeznaczono do celów mieszkalnych, w północnej zlokalizowano koszary, magazyny prowiantowe oraz budynki gospodarcze i administracyjne dla wojska[2]. W 1888 roku zbudowano dworzec Toruń Miasto[6]. Pod koniec lat 90. XIX wieku rozpoczęto budowę czteropiętrowych kamienic czynszowych. W północno-zachodniej części Przedmieścia, w okolicach domu Leona Szumana wybudowano szkołę średnią dla chłopców oraz rozbudowano szpital wojskowy. W 1894 roku w centrum placu rozpoczęto budowę kościoła garnizonowego[7]. Poświęcony 21 grudnia 1897 roku kościół zdominował wygląd Przedmieścia[7][8]. Projekt zagospodarowania Przedmieścia zakończono w 1903 roku[7].
W okresie międzywojennym Przedmieście św. Katarzyny zamieszkali głównie urzędnicy i wojskowi. W następnych latach najliczniejszą grupą społeczną byli rzemieślnicy[9].
obszar dawnych koszar piechoty – mieści się w kwartale między ul. Dobrzyńska – pl. św. Katarzyny – ul. Gregorkieiwcza – ul. Wały gen. Sikorskiego, został zbudowany w latach 1880–1882[1]
dwa domy dla wyższej kadry oficerskiej przy ul. Dobrzyńskiej 6 – zbudowane w 1905 roku[1]
dawny Urząd Królewskiej Fortyfikacji przy ul. Wola Zamkowa 19[1]
Piotr Birecki: Architektura i sztuka ewangelicka w Toruniu w XIX i XX wieku. W: Ewangelicy w Toruniu (XVI-XX w.). Jarosław Kłaczkow (red.). Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2011. ISBN 978-83-7780-051-5.
Łukasz Filipski. Socjotopografia Torunia w okresie międzywojennym w świetle analizy ksiąg adresowych z 1923 i 1932 roku. „Rocznik Toruński”. 43, 2016.
Joanna Kucharzewska: Architektura i urbanistyka Torunia w latach 1871-1920. Warszawa: Neriton, 2004. ISBN 838897369X.
Elżbieta Skerska. Kamienica na Warszawskiej 8. Sztab Komendy Okręgu Pomorskiego Armii Krajowej w latach 1942–1945. „Biuletyn Fundacji Generał Elżbiety Zawackiej”. 69, 2019. Fundacja Generał Elżbiety Zawackiej. ISSN1732-1913.
