Leon Szuman

Leon Stanisław Szuman

Data i miejsce urodzenia	13 listopada 1852 Kujawki
Data i miejsce śmierci	11 listopada 1920 Grzymysław
Miejsce spoczynku	Toruń
Zawód, zajęcie	chirurg, poeta
Tytuł naukowy	doktor medycyny
Rodzice	Idzi Szuman (ojciec)
Małżeństwo	Eugenia Gumpertówna (1879–1895), Emilia Gumpretówna (1896–1912)
Dzieci	Maria (z męża Plecińska) Henryk Irena (z męża Kozłowska) Stefan Wanda Leon Jerzy

Kamienica, w której mieściła się klinika Leona Szumana

Grób Leona Szumana na cmentarzu św. Jerzego w Toruniu

Leon Stanisław Szuman (ur. 13 listopada 1852 w Kujawkach koło Wągrowca, zm. 11 listopada 1920 w Grzymysławiu pod Śremem^[1]) – polski chirurg, poeta, działacz społeczny.

Biografia

Leon Szuman urodził się 13 listopada 1852 w Kujawkach. Jego ojcem był Idzi Szuman, uczestnik powstania styczniowego, więziony w twierdzy w Koninie za wyrabianie kul dla powstańców. Po przekupieniu straży więziennej Idzi uciekł z twierdzy, jednak rażony paraliżem pozostał kaleką do końca życia. Matka Leona zmarła na gruźlicę kilka lat po urodzeniu Leona^[2].

Po śmierci matki był wychowywany w domu wujostwa Mateckich w Poznaniu. Początkowo uczył się w domu. W dziewiątym roku życia rozpoczął naukę w Gimnazjum św. Marii Magdaleny w Poznaniu (obecnie Liceum Ogólnokształcące św. Marii Magdaleny). W 1871 zdał maturę^[3]. W latach 1871–1876 studiował we Wrocławiu medycynę^[4]. W 1872 rozpoczął samodzielną pracę naukowo-badawczą. Eksperymentował na ciałach zwierząt, częściowo w instytutach fizjologicznych, a częściowo w warunkach naturalnych na wsi. Owocem badań było napisanie rozprawy Doświadczenia nad czasowym i trwałym zamknięciem światła naczyń po podwiązaniu i akupresurze, nagrodzona przez Wydział Lekarski Uniwersytetu Wrocławskiego. Pracę opublikowano w 1847 w Pamiętniki Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego. Podczas studiów miał przerwę spowodowaną problemami zdrowotnymi. Uzyskał stopień doktora medycyny w 1876, na podstawie pracy naukowej O złośliwych naroślach kostnych. Po dwóch latach asystentury w 1877 zdał egzamin państwowy, uprawniający do wykonywania zawodu lekarza^[3].

W latach 1877–1879 pracował jako lekarz pogotowania ratunkowego. Był asystentem profesora Hermanna Fischera. W wyniku niskiej pensji i konfliktu z Fischerem Szuman w czerwcu 1879 roku osiedlił się w Toruniu. Był drugim (obok Leopolda Różyckiego) doktorem dla ludności polskiej mieszkającej w Toruniu^[3].

Pracę jako lekarz rozpoczął w prywatnym szpitalu sióstr diakonisek^[5]. Jako pierwszy lekarz w Toruniu przeprowadził operacje wyrostka robaczkowego, pęcherzyka żółciowego, przepukliny, jelit i żołądka^[4].

W 1884 założył niewielką klinikę prywatną, mieszczącą się na ulicy Mikołaja Kopernika. Lokal przejął po niemieckim lekarzu Kuglerze. Klinika na ulicy Kopernika dysponowała kilkunastoma łóżkami^[5]. 7 marca 1893 założył nową klinikę, znajdującą się na ówczesnej Werderstrasse (obecnie jest to róg ulicy Szumana i placu św. Katarzyny; budynek istnieje do dzisiaj^[4][5]). Nowa klinika dysponowała nowoczesnym sprzętem i narzędziami chirurgicznymi, które umożliwiały przeprowadzenie zabiegów, jakich nie można było przeprowadzić w Szpitalu Miejskim oraz w innych prywatnych klinikach. Dzięki licznym sukcesom jego klinika cieszyła się renomą, a sam Szuman był nazywany „Pomorskim Mikuliczem”^[6][7].

Napisał ponad 50 publikacji naukowych, opublikowanych w wydawnictwach polskich i niemieckich. Większość tekstów opublikowano w poznańskich Nowinach Lekarskich. W 1914 został członkiem Związku Polskich Lekarzy i Przyrodników w Petersburgu. Należał również do Niemieckiej Izby Lekarskiej^[8].

W 1918 Szuman przekazał klinikę najbliższemu współpracownikowi, doktorowi Zdzisławowi Dandelskiemu^[9][10]. 24 listopada 1918 roku podpisał się pod odezwą w sprawie pomocy dla reemigrantów^[11]. Leon Szuman zmarł 11 listopada 1920 w Grzymysławiu koło Śremu^[12]. Został pochowany na cmentarzu św. Jerzego w Toruniu^[13]. Biblioteka medyczna Leona Szumana została przekazana Bibliotece Uniwersyteckiej w Poznaniu^[14].

Twórczość poetycka

Jako poeta Szuman opublikował kilka tomików wierszy. Większość wierszy miała charakter patriotyczny i narodowy. Wiele wierszy było poświęconych myślistwu, będącego jego pasją^[15]. W zbiorach Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej – Książnicy Kopernikańskiej zachowały się cztery tomiki jego wierszy^[4]:

• Ballada zajęcza (Toruń, 1886);
• Wspomnienia myśliwskie (Toruń, 1890);
• Z łowów i z podróży (Toruń, 1894);
• Wspomnienia i pieśni z lat 1915 – 1919. Z czasów rozlewu krwi i pożogi na kuli ziemskiej (Toruń, 1919).

Działalność społeczna

Szuman aktywnie uczestniczył w życiu społecznym i patriotycznym Torunia. Należał do Towarzystwa Naukowego w Toruniu (TNT). W maju 1881 współtworzył spółkę akcyjną „Muzeum w Toruniu”, mającej na celu zebranie pieniędzy na budowę siedziby TNT, będącej równocześnie hotelem i muzeum historii Polski. Szuman był członkiem Rady Nadzorczej, a od 1886 prezesem TNT^[16]. Stanowisko objął po śmierci poprzedniego prezesa Ignacego Łyskowskiego^[17]. Funkcję tę pełnił do początku lat 90. XIX wieku, a zrezygnował z niej w wyniku nadmiaru obowiązków zawodowych. W latach 1897–1900 był sekretarzem TNT. W 1918 zainicjował i współtworzył toruńskie Towarzystwo Muzealne, mające wspierać działalność TNT. Po jej założeniu Szuman został prezesem Towarzystwa^[16].

Życie prywatne

W 1879 ożenił się z Eugenią Gumpertówną. Z pierwszego małżeństwa miał siedmioro dzieci: Marię (z męża Plecińska), Henryka (Sługa Boży), Irenę (z męża Kozłowska), Stefana (profesora Uniwersytetu w Poznaniu), Wandę (działaczkę społeczną), Leona i Jerzego. Po śmierci Eugenii Gumpertównej w 1895 roku na gruźlicę ożenił się z Emilią Gumpertówną, starszą siostrą swojej pierwszej żony, wdową po Bolesławie Osieckim. Z drugiego małżeństwa nie miał dzieci. Według Wandy Szuman, jej ojciec ożenił się z Emilią na wyraźnie życzenie umierającej Eugenii. Emilia Gumpertówna zmarła 20 października 1912^[18].

Przypisy

1. Szuman Leon, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-06-20] .
2. Wałęga 2004 ↓, s. 143.
3. Wałęga 2004 ↓, s. 144.
4. Doktor Leon Szuman (1852-1920). informatorium.ksiaznica.torun.pl, 2012-03-16. [dostęp 2021-06-20].
5. Wałęga 2004 ↓, s. 146.
6. Wałęga 2004 ↓, s. 146–147.
7. Łysiak 2005 ↓, s. 221.
8. Wałęga 2004 ↓, s. 147.
9. Wałęga 2004 ↓, s. 150.
10. Welker 2014 ↓, s. 225.
11. Wojciechowski 2003 ↓, s. 460.
12. Leon Stanisław Szuman (ID: psb.34011.1). sejm-wielki.pl. [dostęp 2021-06-20].
13. Niedzielska 1992 ↓, s. 44.
14. Głowacka-Helak 2016 ↓, s. 93.
15. Wałęga 2004 ↓, s. 149.
16. Wałęga 2004 ↓, s. 147–148.
17. Niedzielska 2003 ↓, s. 314.
18. Wałęga 2004 ↓, s. 144, 151–152.

Bibliografia

• Małgorzata Głowacka-Helak. Dary dla Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu z lat 1921–1927. „Biblioteka”. 20, 2016. ISSN 1506-3615. 
• Marian Łysiak. Materiały do dziejów szpitalnictwa toruńskiego w okresie międzywojennym 1920-1939. „Rocznik Toruński”. 32, 2005. 
• Magdalena Niedzielska: Toruńskie cmentarze. Toruń: Towarzystwo Naukowe w Toruniu, 1992. ISBN 83-85196-66-8.
• Magdalena Niedzielska: Życie polityczne i kulturalne Torunia (1815–1914). W: Marian Biskup (red.): Historia Torunia.. T. III: Część I W czasach zaboru pruskiego (1793–1920). Toruń: Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego w Toruniu, 2003. ISBN 83-87639-58-3.
• Mieczysław Wojciechowski: Toruń w latach 1914–1920. W: Marian Biskup (red.): Historia Torunia.. T. III: Część I W czasach zaboru pruskiego (1793–1920). Toruń: Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego w Toruniu, 2003. ISBN 83-87639-58-3.
• Agnieszka Wałęga. Środowisko rodzinne Wandy Szuman (1890-1994). „Rocznik Toruński”. 31, 2004. 
• Lesław J. Welker. Zdzisław Stanisław Dandelski (1880 –1954), dr medycyny, działacz społeczny i narodowo-niepodległościowy. „Rocznik Toruński”. 41, 2014. 

Linki zewnętrzne

• Leon Szuman – publikacje w bibliotece Polona

Kontrola autorytatywna (osoba):

• VIAF: 162054000
• PLWABN: 9810625986805606
• NUKAT: n99708386

Encyklopedie internetowe:

• PWN: 3983605