Budowa żołądka – podział szczegółowy na części anatomiczneSchemat budowy błony śluzowej żołądka z uwzględnieniem mechanizmów bariery śluzowo-alkalicznejPrzekrój przez zdrowy żołądek człowieka
U człowieka żołądek znajduje się w jamie brzusznej (w piętrze gruczołowym) na wysokości od 11. kręgu piersiowego (Th11), gdzie położony jest wpust żołądka do 3. bądź 4. kręgu lędźwiowego (L3-L4).
Budowa
Żołądek jest workiem mięśniowym o hakowatym kształcie, z przełykiem łączy się przez wpust żołądka (cardia), a z dwunastnicą (duodenum) łączy go odźwiernik (pylorus), otwór otoczony silną mięśniówką okrężną, która rozszerza się i zwęża w zależności od różnicy pH między środowiskami.
Wielkość
Wielkość żołądka jest zmienna i zależy od jego wypełnienia, napięcia ścian oraz pozycji ciała.
Długość żołądka człowieka: 25–30 cm
Szerokość żołądka: 12–14 cm
Pojemność: 1000–3000 ml
Podział anatomiczny
W budowie makroskopowej żołądka można wyróżnić następujące elementy:
Mięśniówka żołądka zbudowana jest z trzech warstw mięśni; (od zewnątrz) podłużnej, okrężnej i skośnej. Warto zauważyć, że różne warstwy występują w różnych częściach żołądka:
warstwa podłużna – na krzywiźnie mniejszej i większej
warstwa okrężna – w części odźwiernikowej
warstwa skośna – w rejonie dna żołądka.
Komórki żołądka
Wewnętrzną warstwę wyścielającą wnętrze żołądka
stanowi błona śluzowa. W błonie śluzowej znajdują się gruczoły, które zawierają następujące rodzaje komórek:
główne – wydzielające enzym pepsynę, a dokładniej pepsynogen (nieaktywny prekursor, który pod wpływem kwasu solnego przechodzi w aktywną pepsynę) trawiący białko
śluzowe – wydzielające śluz, który chroni komórki okładzinowe, główne oraz inne wchodzące w skład błony śluzowej przed trawiącym działaniem kwasu solnego
macierzyste – z nich powstają wszystkie komórki nabłonka śluzówki
W błonie śluzowej żołądka rozróżnia się następujące rodzaje gruczołów:
gruczoły żołądkowe właściwe – jest ich duża liczba (ok. 100 na 1mm².), w okolicach dna i trzonu
gruczoły wpustowe – w części wpustowej żołądka, wydzielają obojętny śluz i niewielkie ilości lizozymu
gruczoły odźwiernikowe – występują w części odźwiernikowej żołądka.
Przez to, że błona śluzowa żołądka wydziela kwas solny, pH treści żołądkowej może dochodzić nawet do 4. Pokarm, zbierający się w żołądku, jest trawiony przez sok żołądkowy. Z zewnątrz żołądek pokryty jest błoną surowiczą.
Funkcje
Do funkcji żołądka należą:
rozdrabnianie pokarmu;
wyjaławianie pokarmu;
trawienie białek i zapoczątkowywanie trawienia tłuszczów przez lipazę żołądkową;
trawienie cukrów przez amylazę ślinową – do momentu obniżenia pH pokarmu do wartości dezaktywującej enzym[2].
Unerwienie
Do żołądka dochodzą włókna współczulne i przywspółczulne.
Włókna przywspółczulne dochodzą do żołądka drogą nerwu błędnego (tzw. pni nerwu błędnego), podobnie jak do wszystkich narządów jamy brzusznej[1]. Pnie nerwu błędnego leżą w dolnej części przełyku, przechodzą one do żołądka tworząc sploty żołądkowe na przedniej i tylnej ścianie. W ścianie żołądka tworzą się 3 sploty autonomiczne:
splot podśluzowy – w tkance podśluzowej
splot warstwy mięśniowej – między warstwami błony mięśniowej
Żołądek jest unaczyniony od tętnic pochodzących z pnia trzewnego. Dno żołądka jest zaopatrywane przez tętnice żołądkowe krótkie – gałązki tętnicy śledzionowej. Reszta naczyń biegnie wzdłuż krzywizn żołądka – tętnice żołądkowe wzdłuż krzywizny mniejszej a tętnice żołądkowo-sieciowe wzdłuż krzywizny większej. Tętnica żołądkowa lewa odchodzi bezpośrednio od pnia trzewnego natomiast tętnica żołądkowa prawa od tętnicy wątrobowej właściwej. Tętnica żołądkowo-sieciowa lewa odchodzi od tętnicy śledzionowej a tętnica żołądkowo-sieciowa prawa od żołądkowo-dwunastniczej (jedna z gałęzi końcowych). Tak więc tętnice mające określenie „lewa” zaopatrują górną część krzywizny natomiast „prawa” – dolną (oddając gałązki do przedniej i tylnej powierzchni żołądka). Tętnice łączą się pośrodku krzywizny zespoleniami (anastomozami). Określenie granic unaczynienia pomiędzy tętnicami prawa i lewa jest umowne.
Przypisy
↑ abHelena Przespolewska, Henryk Kobryń, Tomasz Szara & Bartłomiej J. Bartyzel: Podstawy anatomii zwierząt domowych. Warszawa: PWN, 2014, s. 82, 158. ISBN 978-83-62815-22-7.
↑Zakres aktywności przy dla amylazy wynosi pH 4-11 (optimum 7). Fizjologia układu trawiennego, S. Konturek. Warszawa 1985. PZWL. Strona 101, 470 (ISBN 83-200-0897-2).
↑Richard L.R.L.DrakeRichard L.R.L., A. WayneA.W.VoglA. WayneA.W., Adam W.M.A.W.M.MitchellAdam W.M.A.W.M., Gray Anatomia Podręcznik dla studentów Tom 2, K.S.K.S.Jędrzejewski, M.M.Polguj (red.), ISBN 978-83-66548-15-2. Brak numerów stron w książce
.jpg)
