Po upadku powstania listopadowego władze rosyjskie nie zezwalały na jakiekolwiek upamiętnianie miejsca bitwy. Las olchowy mocno ucierpiał w trakcie bitwy i został wycięty. Do lat międzywojennych dotrwała tylko jedna olcha, na której wisiała tabliczka z napisem o treści:
Jestem jedyną wnuczką bohaterów z 1831 r. Mam w sobie krew praojców, którzy tu padli. Ludzie nie rańcie mnie! Dajcie żyć jeszcze radością, że Polska wolna!
W czwartek 13 lipca 1916 ustawiono na jednej z wydm drewniany „krzyż z daszkiem, który łączy się z ramieniem jego, ma gwiazdę o 12 promieniach”[3] upamiętniający bohaterów bitwy. Zaprojektował go Stefan Szyller, do Komitetu Organizacyjnego należeli: inź. Aleksander Około-Kułak (były prezes Komitetu Obywatelskiego w Wawrze), Aleksander Karwowski (ziemianin i przemysłowiec), dyr. Antoni Wysocki i przemysłowiec Karol Geber[4]. W setną rocznicę zmagań krzyż wymieniono na metalowy oraz złożono akt erekcyjny budowy mauzoleum.
W roku 1936 w toku prac melioracyjnych znaleziono resztki broni, skrawki umundurowania oraz kości poległych w walce. Szczątki te złożono w krypcie zbudowanej przy krzyżu. Na krypcie znajduje się tablica ze słowami nawiązującymi do pomnika bohaterów bitwy pod Termopilami:
Przechodniu powiedz współbraciom, Że walczyliśmy mężnie i umierali bez trwogi Ale z troską w sercu o losy Polski, Losy przyszłych pokoleń – o Wasze losy[5]
Znajduje się tu również tablica z napisem o treści: Krwawy posiew na polach Grochowa, przeradzający się w potężny prąd siły odrodzeńczej Narodu w naszym pokoleniu wyda plon niepodległości Ojczyzny. Ku czci poległych w 1831 r. Bohaterskich Obrońców Ojczyzny. Zrzeszenie Własności Nieruchomości Koła Grochów 1932 r.[6]
Wzdłuż ul. Traczy, znajdującej się w dzielnicy Rembertów i prowadzącej z Kawęczyna do powstańczej mogiły, w ostatnich latach powstaje aleja Chwały w postaci głazów z tablicami pamiątkowymi. Pierwsze kamienie położono w 1999. W roku 2008 w pobliżu pierwszej tablicy pamiątkowej została zbudowana kaplica filialna parafii św. Wacława. W tym samym miejscu znajduje się także Krzyż Obrońców Olszynki wraz z pomnikiem-figurą Matki Boskiej Fatimskiej, a także Dzwon Wolności[7]. Dotychczas odsłonięto 32 tablice poświęcone pamięci:
jedna z tablic powstała w hołdzie rządowi narodowemu, marszałkowi sejmu, bohaterom wojny polsko-rosyjskiej 1830–1831 oraz zesłańcom i męczennikom spisku syberyjskiego:
wszystkich bohaterów bitwy pod Olszynką Grochowską
Duży wkład w godne zagospodarowanie miejsca pamięci miał ks. Wacław Karłowicz. Pomagało mu Stowarzyszenie Krąg Pamięci Narodowej.
W 2012 roku wysunięto projekt usypania w tym miejscu 50-metrowego kopca, na szczycie którego proponowano ustawienie dawnych trzonów kolumny Zygmunta, leżących dziś przy Zamku Królewskim, na których miano by umieścić wyrzeźbione gniazdo z orłem zrywającym się do lotu. Od ulicy Chełmżyńskiej do kopca prowadzić miałaby Aleja Chwały z głazami upamiętniającymi historię Polski od potopu szwedzkiego do katastrofy smoleńskiej po bokach. Koszt realizacji projektu wynosiłby około 200 mln zł[8]. W kopcu miałyby się znaleźć m.in. muzeum Powstania Listopadowego i kaplica, a na jego szczycie mieściłby się taras widokowy[9][10][11].
Przypisy
↑Wiesław Głębocki: Warszawskie pomniki. Warszawa: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, s. 26. ISBN 83-7005-211-8.
↑Irena Grzesiuk-Olszewska: Warszawska rzeźba pomnikowa. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003, s. 59. ISBN 83-88973-59-2.
↑Echa uroczystości Grochowskich Kurier Warszawski 1916 nr 194 s. 2 [1]
↑Poświęcenie krzyża w Grochowie Kurier Warszawski 1916 nr 193 s. 1 [2]
↑Zakończenie inskrypcji: Ku czci bohaterów Olszynki Grochowskiej poległych dn. 25 lutego 1831 r.
.jpg)
_-_Aleja_Chwaly_(Olszynka_Grochowska).JPG)
_-_Aleja_Chwaly_(Olszynka_Grochowska).JPG)
.JPG)
.JPG)
