Gimnazjum zostało otwarte w okresie zaboru austriackiego 1 września 1805 po przeniesieniu ze Zbaraża, gdzie istniało od 1789 (zob. gimnazjum w Zbarażu)[1]. Inicjatorką przeniesienia szkoły była ks. Izabela Lubomirska, która przekazała pięć pomieszczeń w ratuszu w mieście[1]. Pierwszy egzamin dojrzałości w gimnazjum został przeprowadzony w 1865[1]. Przed 1918 szkoła działała pod nazwami „C.K. Gimnazjum w Brzeżanach” i „C.K. Wyższe Gimnazjum w Brzeżanach”. W czerwcu 1906 odbyły się uroczyste obchody 100-lecia istnienia gimnazjum w Brzeżanach[2].
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości i nastaniu II Rzeczypospolitej szkoła funkcjonowała jako „Gimnazjum Państwowe w Brzeżanach”, prowadzone w typie neoklasycznym[1]. W latach 20. szkoła mieściła się nadal w budynku ratusza, należącego do hr. Jakuba Potockiego[4]. W 1926 w Gimnazjum działało w charakterze utrakwistyczny, tj. z dwoma językami wykładowymi: polskim i ruskim[1]. Wówczas w Gimnazjum było osiem polskich klas z ośmioma oddziałami, w których uczyło się łącznie 286 uczniów płci męskiej i 53 uczennice[1].
Rozporządzeniem Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego z 15 lutego 1937 została ustalona nazwa szkoły „Państwowe Gimnazjum im. Marszałka Edwarda Śmigłego-Rydza w Brzeżanach”[5][6]. Zarządzeniem Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia PublicznegoWojciecha Świętosławskiego z 23 lutego 1937 „Państwowe Gimnazjum im. Marszałka Edwarda Śmigłego-Rydza w Brzeżanach” zostało przekształcone w „Państwowe Liceum i Gimnazjum im. Marszałka Edwarda Śmigłego-Rydza w Brzeżanach” (państwową szkołę średnią ogólnokształcącą, złożoną z czteroletniego gimnazjum i dwuletniego liceum), a po wejściu w życie tzw. reformy jędrzejewiczowskiej szkoła miała charakter koedukacyjny, a wydział liceum ogólnokształcącego był prowadzony w typie humanistycznym i przyrodniczym w polskim języku nauczania oraz w typie humanistycznym w ruskim języku nauczania[7]. Podczas uroczystości 7 listopada 1937 w kościele w Brzeżanach poświęcono sztandar gimnazjalny, a wizytator KOSL Juliusz Zaleski w holu na parterze gmachu szkoły dokonał odsłonięcia popiersia Marszałka Edwarda Śmigłego-Rydza autorstwa rzeźbiarza Jana Małety[8].
↑ abЮ. Добровольський: Із записника учня першої кляси Бережанської гімназії 1918 – 1919 рр. W: Бережанська Земля : у 3 т. / Український архів. Т. XIX. Париж – Сидней – Торонто: Комітет «Видавництва Бережани», 1970, s. 396. (ukr.)
a.jpg)
.jpg)
