Paweł Grabowski

Paweł Grabowski

mal. Giovanni Battista Lampi (starszy), 1790
Oksza
Rodzina	Grabowscy herbu Oksza
Data urodzenia	1759
Data i miejsce śmierci	4 listopada 1794(?) Warszawa
Ojciec	Jan Jerzy Grabowski
Matka	Joanna Gruszczyńska
Żona	Ludwika Tyzenhauz
Odznaczenia

Paweł Ignacy Grabowski herbu Oksza (ur. 1759, zm. 4 listopada 1794? w Warszawie) – generał lejtnant wojsk litewskich^[1], generał-komendant wojsk litewskich^[2], starosta wołkowyski.

Życiorys

Był synem Jana Jerzego, i Joanny z Gruszczyńskich, generała wojsk koronnych i jazdy litewskiej^[2]. Oboje rodzice byli wyznania ewangelicko-reformowanego (kalwińskiego).

W 1771 wraz z bratem Stefanem Kazimierzem wstąpił do korpusu kadetów w Warszawie, gdzie przebywał do 1775^[3]. W 1781 został członkiem loży masońskiej Dobry Pasterz^[4]. W 1784 mianowany generałem inspektorem wojska litewskiego oraz starostą wołkowyskim^[5]. Był oficerem wojska francuskiego, następnie podpułkownikiem i pułkownikiem 5. regimentu piechoty litewskiej (1789). Poseł na sejm 1784 roku oraz na Sejm Czteroletni. 2 maja 1791 roku podpisał asekurację, w której zobowiązał się do popierania projektu Ustawy Rządowej^[6]. Był członkiem Zgromadzenia Przyjaciół Konstytucji Rządowej^[5]. Był posłem na Sejm Czteroletni w 1788 roku z powiatu wołkowyskiego^[7]. W 1789 otrzymał Order Świętego Stanisława^[2]. Walczył w stopniu generała w wojnie polsko-rosyjskiej 1792 dowodząc 3. regimentem pieszym litewskim. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Virtuti Militari^[8].

W powstaniu kościuszkowskim otrzymał 16 maja 1794 patent generała lejtnanta. Dowodził 5. regimentem litewskim, a następnie dywizją litewską (jedną z trzech istniejących). 26 czerwca wziął udział w przegranej bitwie pod Sołami. Do 30 czerwca jego zgrupowanie znajdowało się w korpusie gen. Antoniego Chlewińskiego, później połączył się wraz z Chlewińskim z Dywizją Karola Sierakowskiego. 5 sierpnia objął samodzielne dowództwo dywizji na Polesiu. Na początku sierpnia 1794 był tymczasowym dowódcą obrony Wilna, a po upadku powstania na Litwie organizował armię litewską w okolicach Bielska. Następnie dowodził dywizją w ramach korpusu Mokronowskiego. Zginął prawdopodobnie 4 listopada 1794 w czasie rosyjskiego szturmu Pragi^[9], jednak według informacji króla polskiego Stanisława Augusta Poniatowskiego, 8 marca 1795 złożył przysięgę wierności Nikołajowi Repninowi^[5].

Z małżeństwa z Ludwiką z Tyzenhauzów nie pozostawił potomstwa^[10]. Jego brat Jerzy Franciszek także był generałem powstania kościuszkowskiego.

Przypisy

1. Henryk P. Kosk, Generalicja polska, t. I, Pruszków 1998, s. 162.
2. A. Boniecki, Herbarz polski. T. 7: Grabowscy - Hulkiewiczowie, Warszawa 1904, s. 10.
3. S. Herbst, Grabowski Paweł, [w:] Polski Słownik Biograficzny, tom IX, Wrocław-Warszawa-Kraków 1960–1961, s. 506.
4. S. Herbst, Grabowski Paweł, [w:] Polski Słownik Biograficzny, tom IX, Wrocław-Warszawa-Kraków 1960–1961, s. 506–507.
5. S. Herbst, Grabowski Paweł, [w:] Polski Słownik Biograficzny, tom IX, Wrocław-Warszawa-Kraków 1960–1961, s. 507.
6. Bronisław Dembiński, W przededniu 3-maja 1791 roku, w: Tygodnik Ilustrowany, nr 1 13 stycznia 1906 roku, s. 10.
7. Kalendarzyk narodowy y obcy na rok ... 1792. ..., Warszawa 1791, s. 326.
8. Krzysztof Filipow, Order Virtuti Militari 1792–1945, Warszawa 1990, s. 18.
9. A. Boniecki, Herbarz polski. T. 7: Grabowscy - Hulkiewiczowie, Warszawa 1904, s. 11.
10. A. Boniecki, Herbarz polski. T. 7: Grabowscy - Hulkiewiczowie, Warszawa 1904, s. 10–11.

Bibliografia

• Boniecki A., Herbarz polski. T. 7: Grabowscy - Hulkiewiczowie, Warszawa 1904, s. 10–11. (e-biblioteka Uniwersytetu Warszawskiego)
• Kosk H. P., Generalicja polska t. 1, Oficyna wydawnicza "Ajaks", Pruszków 1998.
• Herbst S., Grabowski Paweł, [w:] Polski Słownik Biograficzny, tom IX, Wrocław-Warszawa-Kraków 1960–1961, s. 506–507.

Linki zewnętrzne

• Paweł Grabowski – publikacje w bibliotece Polona

Kontrola autorytatywna (osoba):

• VIAF: 2546151353521252720005
• PLWABN: 9810565070705606
• NUKAT: n2018082826

Encyklopedie internetowe:

• PWN: 3907308