Pałac w Dębicach
nr rej. zespół pałacowy i folwarczny A/3748/631/W z 24.04.1990
|
Rządcówka przy bramie
|
Państwo
|
Polska
|
Województwo
|
dolnośląskie
|
Miejscowość
|
Dębice
|
Typ budynku
|
pałac
|
Styl architektoniczny
|
neoklasycystyczny
|
Kondygnacje
|
2 z użytkowym poddaszem
|
Rozpoczęcie budowy
|
1906
|
Ukończenie budowy
|
1907
|
Pierwszy właściciel
|
Karol Wilhelm II Scheibler
|
Kolejni właściciele
|
Anna Julia Scheibler (1864-1945)
|
Położenie na mapie gminy Malczyce
|
Położenie na mapie Polski
|
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
|
Położenie na mapie powiatu średzkiego
|
51°09′04″N 16°29′12″E/51,151111 16,486667
|
|
Pałac w Dębicach – zabytkowy[1] pałac w Dębicach – wsi w Polsce, w województwie dolnośląskim, w powiecie średzkim, w gminie Malczyce.
Obiekt wybudowany w latach 1906-1907 (w tamtym okresie teren zaboru pruskiego, niem. Dambritsch). Obecnie w stanie ruiny, wpisany do rejestru zabytków 24 kwietnia 1990[2].
Opis
Obiekt jest częścią zespołu pałacowo-folwarcznego, w skład którego wchodzą także:
- park z XVIII-XX w.;
- spichrze: I z 1795, II z XIX w. i III z początku XX w.;
- obory I i II, wozownia, oficyna, kuźnia, stolarnia, stodoła, wozownia, rządcówka i ogrodzenie z bramą wjazdową z około 1910
Historia
W 1884 Dębice, wraz ze starym pałacem, kupił Karol Wilhelm II Scheibler, znany fabrykant z Łodzi. W 1930 majątek w dzierżawił Wilhelm Schulze. Po śmierci Karola Wilhelma II właścicielką stała się wdowa Anna Julia (1864-1945), córka Ludwika Grohmana z Kwietna. Pełnomocnikami byli: von Kramsta z Chwalimierza i Franz Hoppe z Dębic. Majątek obejmował 691 ha. Przy folwarku działała gorzelnia i mleczarnia. W latach 30. XX w. naziści przejęli nowy pałac i urządzali w nim obozy szkoleniowe[3][4].
Po II wojnie światowej majątek i pałace przejęła Armia Czerwona i przebywała w nim do 1953. W tym czasie rozebrano stary pałac i na jego miejscu postawiono wiatę z pustaków, która stoi do dziś. Nowy pałac miał więcej szczęścia. Po przejęciu przez Zakład Rolny Dębice podległy PGR-owi w Środzie Śląskiej użytkowany był przez biura zakładu. Budynek nadal był dewastowany, a na przełomie lat 50. i 60. XX w. wybuchł w nim pożar, podczas którego zniszczeniu uległ dach i wieża. W 1994 Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa sprzedała majątek prywatnemu inwestorowi, który planował odbudowę pałacu. Nigdy jej nie rozpoczęto.
Stary pałac
Wybudowany w 1795 przez hrabiego von Pertkenau w stylu neoklasycystycznym zamykający czworokąt rozległego folwarku. Budowla posadowiona na planie prostokąta, podpiwniczona, dwukondygnacyjna z centralnym trzykondygnacyjnym ryzalitem z głównym wejściem przez wgłębiony portyk. Bryłę pałacu przykryto dachem mansardowym z lukarnami. Po przebudowie w XIX w. nabrała cech neobarokowych. Okna posiadały opaski i drewniane okiennice. Pałac rozebrano w latach 50. XX w.[4].
Nowy pałac
Pałac wybudował na planie litery „L" na początku XX w. Karol Wilhelm II Scheibler. Budynek murowany z cegły na kamiennym cokole, otynkowany, podpiwniczony, dwukondygnacyjny przykryto dachem czterospadowym z lukarnami. Główne wejście z podjazdem w centralnym, trzykondygnacyjnym ryzalicie zawarte było w dziewięcioosiowej elewacji zachodniej. W części parterowej po obu stronach drzwi wejściowych dwa ślepe okna. Wejście poprzedzał portyk kolumnowy podpierający dwiema podwójnymi kolumnami niewielki balkon z tralkową, kamienną balustradą (obecnie nie zachowany). Ryzalit wieńczył nieistniejący półokrągły fronton. Zachowany jest jego wschodni odpowiednik. W narożu północno-zachodnim nad pałacem dominuje kwadratowa wieża o czterech kondygnacjach z mezzaninem z zachowaną metalową konstrukcją zadaszenia. W elewacji północnej parterowy prostokątny ryzalit. Elewacja wschodnia (ogrodowa) bocznego skrzydła trzyosiowa z parterowym półokrągłym ryzalitem środkowym i dwubiegowymi schodami. Elewacje podzielone są gzymsami i pilastrami. Część pilastrów jest boniowana. Otwory okienne ujęto kamiennymi opaskami, na drugiej kondygnacji opaskami ze zwornikiem[4][5].
Piękno pałacu wraz z wnętrzami ukazują zachowane zdjęcia z około 1912[4], a rozmiar dewastacji zestawienie dawnych obrazów ze zdjęciami stanu dzisiejszego[5].
Najlepiej zachowany z całego założenia pałacowo-parkowego jest zadbany park ze starodrzewem i stadem danieli oraz odnowiony budynek administratora dóbr (zarządcy) z dobrze zachowaną metalową ozdobną bramą[4][5].
Przypisy