Orzeł Haasta

Orzeł Haasta

Hieraaetus moorei[1]
(Haast, 1872)
Orzeł Haasta atakuje moa
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	szponiaste
Rodzina	jastrzębiowate
Rodzaj	Hieraaetus
Gatunek	orzeł Haasta
Synonimy
Harpagornis assimilis Hieraaetus moorei

Orzeł Haasta^[2] (Hieraaetus moorei) − gatunek dużego, wymarłego ptaka drapieżnego z rodziny jastrzębiowatych (Accipitridae), zamieszkujący niegdyś Nową Zelandię.

Cechy gatunku

Najcięższy znany orzeł, jaki kiedykolwiek występował na Ziemi. Charakteryzował się potężnymi szponami, wąską czaszką i stosunkowo krótkimi skrzydłami, co sugeruje, że był to ptak leśny. Samice były cięższe od samców.

Wymiary średnie

• długość ciała: do 130 cm
• rozpiętość skrzydeł – maksymalnie do 260 cm
• masa
  • samce ok. 10 kg
  • samice ok. 13 kg

Rozmnażanie

Nie odnaleziono jak dotąd szczątków gniazd, jaj czy piskląt orła Haasta, jednak przypuszcza się, że sposób rozmnażania nie odbiegał zbytnio od innych dużych jastrzębiowatych.

Pożywienie

Ich ofiarami padały głównie duże nielotne ptaki, m.in. moa^[3][4]. Z analizy szkieletów moa wynika, że orły chwytały ofiary w okolicy miednicy, a następnie zabijały jednym uderzeniem szponów drugiej nogi w głowę lub szyję^[3]. Żywiły się też być może niedużymi nielotnymi grzywienkami nowozelandzkimi (Euryanas finschi), co sugerują duże skupiska ich kości odkryte w XIX w.^[5] oraz prawdopodobnie padliną^{[potrzebny przypis]}. Przypuszczalnie, gdy zaczęło brakować wielkich ptaków, polował na przybyłych do Nowej Zelandii Maorysów^[6][7].

Wymarcie

Gatunek wymarł około roku 1400, choć niektórzy twierdzą, że widywano go również w XIX wieku. Prawdopodobną przyczyną wymarcia było wytępienie wielkich nielotnych ptaków (w tym przedstawicieli rodziny moa), głównego składnika pożywienia orła Haasta, oraz bezpośrednie polowania. Współcześnie najbliższym krewnym orła Haasta jest orzełek włochaty (Hieraaetus pennatus), z którym miał wspólnego przodka około milion lat temu, a nie, jak wcześniej sądzono, orzeł australijski (Aquila audax).

Przypisy

1. J. Boyd III: Accipitridae: Hawks, Kites, Eagles. [w:] Taxonomy in Flux Checklist 3.08 [on-line]. John Boyd’s Home Page. [dostęp 2022-09-06]. (ang.).
2. J. Polit: Nie ma już moa: ptaki, pamięć historyczna i największa tajemnica Nowej Zelandii. Kraków: Towarzystwo Wydawnicze „Historia Iagellonica”, 2021, s. 32. ISBN 978-83-66304-87-1. (pol.).
3. MichaelM. Bunce MichaelM. i inni, Ancient DNA Provides New Insights into the Evolutionary History of New Zealand's Extinct Giant Eagle, „PLoS Biology”, 3 (1), 2005, e9, DOI: 10.1371/journal.pbio.0030009, PMID: 15660162, PMCID: PMC539324 [dostęp 2021-04-13]  (ang.).
4. Haast's eagle [online], BBC [dostęp 2021-04-13]  (ang.).
5. Julian P.J.P. Hume Julian P.J.P., MichaelM. Walters MichaelM., Extinct Birds, A&C Black, 2012, s. 47–48, ISBN 978-1-4081-5861-6 .
6. PaulP. Rodgers PaulP., Maori legend of man-eating bird is true [online], Independent, 14 września 2009 [dostęp 2021-04-13]  (ang.).
7. Dan Nosowitz: These Massive Extinct Eagles Could Have Carried Off That Toddler's Dad. PopSci.com, 2012-12-19. [dostęp 2021-04-13]. (ang.).

Linki zewnętrzne

• Pouakai (ang.)

Encyklopedie internetowe (takson kopalny):

• SNL: moaørn

Identyfikatory zewnętrzne:

• GBIF: 4850058
• NCBI: 307641
• identyfikator taksonu Fossilworks: 143787