Organy w bazylice św. Andrzeja w Olkuszu – 31-głosowe późnorenesansowe organy piszczałkowe z mechaniczną trakturą w bazylice św. Andrzeja w Olkuszu. Jedne z najstarszych, wyposażonych w trakturę mechaniczną, grywalnych organów w Polsce. Zbudowane w latach 1618–1633 przez organmistrzów Hansa Hummla i Jerzego Nitrowskiego. Ostatnia konserwacja instrumentu przeprowadzona była w latach 2015–2018[1].
Organy umieszczone są na emporze w tylnej części kościoła. Składają się z dwóch części, między którymi znajduje się stół gry: trójwieżowej części głównej i Rückpositivu – wysuniętego do przodu pozytywu. Większość komponentów instrumentu jest oryginalna; jedynie 6 z 31 głosów oraz zespół 8 miechów klinowych to całkowite rekonstrukcje. W prospekcie znajdują się piszczałki trzech głosów pryncypałowych: 16-stopowe (około 5 metrów) należące do sekcji pedału, 8-stopowe sekcji manuału głównego i 4-stopowe pozytywu. Instrument posiada w dyspozycji dwa, przypominające w brzmieniu instrument perkusyjny, staropolskie głosy o nazwie „Cymbał”. Na filarach naprzeciwko organów umieszczone są dwie piszczałki należące do efektu dodatkowego – tympanu, który imituje brzmienie kotłów[1].
Dyspozycja organów po konserwacji zakończonej w 2018 roku[1]:
Principał 8′ Fleit wielki 8′ Salicinał 8′ Octawa 4′ Fleit octawnÿ 4′ Spilfleit octawnÿ 4′ Quinta 3′ Quindecima 2′ Gembshorn 2′ Mixtura VII 2′ Cymbał V Puzan 8′
Principał 4′ Quinathena 8′ Fleit octawnÿ 4′ Octawa 2′ Flecik mniejszÿ 2′ Scadek 1′ Mixtura III 1′ Cymbał III Komport 8′ Sałamaia 4′
Principał 16′ Octawa 8′ Fleit wielki 8′ Quinta 6′ Quindecima 4′ Fleit octawnÿ 4′ Mixtura VI 4′ Pomorth 16′ Cornet 2′
(kolorem czerwonym oznaczono głosy języczkowe) Urządzenia dodatkowe: tympan, gwiazdy, słowik