Mierzeja (oprócz niewielkiej części zachodniej) jest słabo zurbanizowana i praktycznie niezindustrializowana.
Niegdysiejsze wioski rybackie w polskiej części są miejscowościami wypoczynkowymi.
Nazwa
Nazwę „Mierzeja Wiślana” wprowadzono urzędowo w 1950 roku, zastępując poprzednią niemiecką nazwę mierzei – Frische Nehrung[1]. Wcześniej polską nazwą była Mierzeja Świeża[2][3]. Stosowano także nazwę Mierzeja Fryska[2] (analogiczne do nazw Zatoka Świeża i Zatoka Fryska stosowanych w odniesieniu do Zalewu Wiślanego).
Mierzeja Wiślana jest wielką piaszczystą wydmą, której wysokość w niektórych miejscach przekracza 30 metrów. Mierzeja powstała w wyniku działania fal morskich i (obecnie w mniejszym stopniu) wiatru. Najwyższa wydma, Wielbłądzi Grzbiet (też Garb) (56 m n.p.m.) jest kilka kilometrów na wschód od Krynicy Morskiej.
Warunki klimatyczne w mezoregionie są wyraźnie inne od tych w głębi kraju, ale podobne do tych w innych nadmorskich mezoregionach. Średnia temperatura roczna jest nieco wyższa niż na pojezierzach, jednak nieco niższa niż w centrum Polski. Wiosną jest chłodniej niż w głębi kraju, lecz jesienią wyraźnie cieplej. Średnia roczna oraz średnia dobowa amplituda temperatur są mniejsze niż w głębi kraju[8]. Wpływ Bałtyku jest również widoczny w długości pór roku – na wybrzeżu zimy są znacznie krótsze, a jesień dłuższa. Prawie nie występuje przedwiośnie[9]. Od zachodu na klimat oddziałuje aglomeracja trójmiejska.
Przyroda
Flora
Warunki klimatyczne oraz glebowe powodują, że wykształciła się roślinność charakterystyczna dla wybrzeża. W podziale geobotanicznym roślinność ta jest zaliczona do „Krainy Wybrzeża”[10].
Roślinność Mierzei Wiślanej występuje w charakterystycznych pasmach. Podstawową roślinnością plaży jest honkenia piaskowa[11], rukwiel nadmorska[12], powodująca między innymi hamowanie wydm[11]. Oprócz tego występują inne słonorośla związane z siedliskami plaż np. solanka kolczysta[13].
Naturalną roślinnością centralnej części mierzei jest bór sosnowy. Sosna zwyczajna jest drzewem, które dobrze radzi sobie w trudnych warunkach. Sosna jest rośliną pionierską na wydmie szarej. Ze względu na działalności wiatru sosny rosnące na wydmach są mocno zdeformowane[20] korony oraz pnie są niesymetryczne[21]. Oprócz sosny w borach sosnowych rosną: jałowiec pospolity i wierzba piaskowa[22]. W runie boru sosnowego występuje wrzos zwyczajny[23], bażyna czarna oraz borówka brusznica[24].
Mimo że większość terenu Mierzei zajmują miasta Gdańsk, Krynica Morska oraz Bałtyjsk w Rosji, tereny są słabo zurbanizowane, szczególnie na terenie Gdańska, poza przemysłowo-mieszkaniową dzielnicą Stogi z Przeróbką.
Gospodarka
Mierzeja jest wykorzystywana głównie w celach turystycznych. Ze względu na niestabilność gruntu poza zachodnim skrawkiem obszar ten nie jest zindustrializowany.
W zachodniej części na granicy z Pobrzeżem Kaszubskim znajduje się Port Gdańsk.
Wszystkie miejscowości położone w polskiej części Mierzei były niegdyś wioskami rybackimi, a obecnie są miejscowościami wypoczynkowymi[25]. Kąpieliska znajdują się w miejscowościach: Krynica Morska, Jantar, Stegna, Sztutowo[26]. Rejon umożliwia uprawianie sportów wodnych. W miejscowościach mezoregionu są zabytki oraz inne atrakcje turystyczne. Do najbardziej znanych należą: