Międzynarodowy Festiwal Muzyki Cerkiewnej „Hajnówka” – festiwal muzyki cerkiewnej organizowany od 1982, pierwotnie pod nazwą „Dni Muzyki Cerkiewnej”[1]. Od 1982 do 2002 roku (przez dwadzieścia jeden edycji) przesłuchania konkursowe odbywały się w Hajnówce[1].
Historia
Międzynarodowy Festiwal Muzyki Cerkiewnej „Hajnówka” jest kontynuatorem odbywającego się od 1982 roku festiwalu muzyki cerkiewnej o pierwotnej nazwie „Dni Muzyki Cerkiewnej”. Od 1991 roku wydarzenie zaczyna być znane pod nazwą „Międzynarodowy Festiwal Muzyki Cerkiewnej”[1]. Przedsięwzięcie, którego pomysłodawcą oraz inicjatorem był Mikołaj Buszko, organizowane było początkowo we współpracy z przedstawicielami Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego[1].
W 1983 r. do organizatorów dołączył jako przewodniczący jury Romuald Twardowski, kierujący obradami, do chwili swej śmierci w 2024 roku[1].
W 1996 roku powstała Fundacja „Muzyka Cerkiewna”, do której zadań należało zdobywanie środków finansowych niezbędnych do organizacji przedsięwzięcia. W 1998 Hajnowski Dom Kultury, dotychczasowy organizator festiwalu, przekazał fundacji prawa do organizacji wydarzenia, pozostając równocześnie jednym ze współorganizatorów. Pod koniec lat 90., gdy festiwal cieszył się już dużym uznaniem w świecie muzycznym, zaczęły narastać nieporozumienia między organizatorami a władzami Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. Spory doprowadziły ostatecznie do tego, iż od 2002 roku Międzynarodowy Festiwal Muzyki Cerkiewnej „Hajnówka” organizowany jest już bez współudziału polskiej Cerkwi[2]. Edycja w 2002 roku odbyła się jeszcze w Hajnówce, natomiast wszystkie kolejne w Filharmonii Podlaskiej i Pałacu Branickich w Białymstoku.
Formuła festiwalu
Celem Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Cerkiewnej „Hajnówka” w Białymstoku jest „prezentacja światowego dorobku oraz popularyzacja wysokich wartości artystycznych i duchowych muzyki cerkiewnej”[3].
Festiwal realizowany jest w formule konkursowej z udziałem amatorskich i zawodowych chórów świata, w tym również czołówki chórów polskich. Uczestniczą w nim chóry bez względu na narodowość i wyznanie: katolicy, grekokatolicy, protestanci, prawosławni, staroobrzędowcy, a także muzułmanie, buddyści, wyznawcy judaizmu. Organizatorzy festiwalu podają, iż do 2013 roku wzięło w nim udział 726 chórów z 35 krajów świata (Europy, Azji, Ameryki Płn. i Afryki)[3].
Festiwalowi towarzyszą seminaria, wystawy, spotkania kompozytorów i dyrygentów – Master Class oraz koncerty w innych miastach. W trakcie Festiwalu prezentowana jest muzyka cerkiewna, od początków chrześcijaństwa, po kompozycje współczesne. Festiwal odkrywa również i popularyzuje muzykę cerkiewną tworzoną przez kompozytorów polskich. Prezentowane są dzieła S. Moniuszki, K. Szymanowskiego, L.M. Rogowskiego, K. Gorskiego, J. Kozłowskiego, R. Twardowskiego i K. Pendereckiego, w tym utwory wokalno – instrumentalne. Wśród tych ostatnich prezentowano: „Małą Liturgię Prawosławną” R. Twardowskiego, Liturgię A. Greczaninowa „Hymn do Św. Daniły” i „Jutrznię” K. Pendereckiego (w 2006 r. miała miejsce rosyjska prapremiera w Smolnym Soborze w St. Petersburgu).
Organizator
Fundacja „Muzyka Cerkiewna”,
Dyrektor festiwalu – Mikołaj Buszko
Laureaci
Uczestnicy oceniani są w następujących kategoriach:
kategoria chórów amatorskich świeckich,
kategoria chórów amatorskich parafialnych,
kategoria chórów zawodowych kameralnych,
kategoria chórów zawodowych
kategoria chórów uczelni muzycznych
kategoria chórów dziecięcych
Jury przyznaje I, II, III miejsca w każdej z kategorii oraz wyróżnienia.
