Ekranizację planowano nakręcić już w latach osiemdziesiątych XX wieku, lecz dopiero w 2011 rozpoczęto produkcję. W marcu 2012 rozpoczęto zdjęcia, premiera filmu miała miejsce w grudniu 2012.
Podczas 85 gali rozdania Oskarów film wyróżniono trzema statuetkami w kategoriach:
najlepszej aktorki drugoplanowej (dla Anne Hathaway)
najlepszej charakteryzacji
najlepszego montażu dźwięku
Wszyscy aktorzy wykonujący w filmie partie śpiewane wykonywali na żywo na planie filmu, podkład muzyczny był dogrywany w procesie postprodukcji.
Fabuła
Rekonstrukcja barykady na planie filmowym Les Misérables w Greenwich
1815, skazaniec Jean Valjean zostaje zwolniony warunkowo z tulońskich galer przez strażnika Javerta. Galernik jest przeganiany z miasta do miasta ze względu na jego status społeczny. Biskup Myriel oferuje mu nocleg i posiłek, Valjean okrada go w nocy ze sreber stołowych i ucieka, zostaje jednak szybko złapany przez żandarmów. Biskup oświadcza, że srebro było darem, co skutkuje zwolnieniem więźnia. Po odejściu żandarmów biskup zobowiązuje skazańca do odmiany swego życia. Valjean przeżywa wstrząs moralny. Łamie warunki zwolnienia i znika pod zmienionym nazwiskiem.
Reżyser Tom Hooper nie chciał nakręcić wiernej ekranizacji przedstawienia na deskach teatru, lecz przyjął koncepcję realistycznego zbliżenia się (o ile to było możliwe) do pierwowzoru – powieści Nędznicy. Do filmu dodano zatem wątki i sceny i postaci wyeliminowane (z braku czasu i potrzeby uproszczenia fabuły) w musicalu scenicznym, a występujące w powieści.
Obsada
Hugh Jackman na premierze w Sydney (grudzień 2012)
Film zawiera prawie wszystkie utwory z aktualnej wersji scenicznej musicalu (poza jednym - „Dog Eats Dog”), aczkolwiek wiele zostało znacznie skrócone (szczególnie „The Attack on Rue Plumet” i „Little People”). W utworze „Valjean's Death” partia Eponine jest wykonywana przez Biskupa. Wiele tekstów utworów zostało zmodyfikowane lub rozbudowane by uwidocznić różnice w narracji wersji musicalowej i filmowej. Zmieniono kolejność kilku utworów w stosunku do wersji scenicznej, dokomponowano również muzykę okazjonalną.
W ścieżce dźwiękowej znalazła się również całkowicie nowa kompozycja, „Suddenly”, która startowała bez sukcesu w przyznaniu Oscarów w roku 2013 w kategorii najlepszej piosenki
„Look Down” – Skazańcy, Javert, Valjean
„On Parole” – Valjean, Biskup Digne
„The Bishop” – Biskup Digne
„Valjean's Soliloquy” – Valjean
„At the End of the Day” – Biedacy, Nadzorca, Pracownicy, Kobiety z fabryki, Fantine, Valjean
„The Runaway Cart” – Valjean, Javert
„The Docks (Lovely Ladies)” – Marynarze, Stara Kobieta, Fantine, Dziwki, Alfons, Dentysta
„Beggars at the Feast” – Thénardier, Mme. Thénardier
„Valjean's Death” – Valjean, Fantine, Cosette, Marius, Biskup Digne
„Do You Hear the People Sing? /Reprise/” – Obsada Les Misérables
„End Credits Suite” – Orkiestra
Skrócona wersja zapisu muzycznego została wydana 21 grudnia 2012[2], 19 marca 2013 wydano pełną dwupłytową wersję.
Produkcja filmu
Wstępne plany
W roku 1988 jako reżyser filmu był rozpatrywany Alan Parker, w roku 1991 był nim Bruce Beresford[3]. W 1992 roku producent Cameron Mackintosh poinformował, że film powstanie w koprodukcji z TriStar Pictures[4], lecz projekt nie doczekał się realizacji. W roku 2009, producent Eric Fellner rozpoczął negocjacje z Mackintoshem w celu otrzymania praw do realizacji, które zakończyły się w 2011[5]. Fellner oraz scenarzysta William Nicholson napisali wstępny scenariusz w 6 tygodni[5].
Stosunkowo długo szukano odtwórczyni roli Cosette, casting miał miejsce w grudniu 2011 w Nowym Jorku[11]. W styczniu 2012 rolę otrzymała Amanda Seyfried. Wkrótce prasa potwierdziła udział Tveita jako Enjolrasa. W lutym 2012 odbyły się przesłuchania odtwórców epizodów[12] kilka dni później potwierdzono udział Heleny Bonham Carter jako Madame Thénardier, pod koniec miesiąca jako Monsieur Thénardier został zaanonsowany Sacha Baron Cohen[13]. Obsada zaczęła próby w styczniu 2012 a zdjęcia zaplanowano na marzec 2012[14].
Hooper przed realizacją potwierdził, że będzie dążył do wiernej adaptacji muzycznej ograniczając partie dialogowe do minimum, a film nie będzie nakręcany w technologii 3D uznając że nie podnosi ona jakości narracji, a może odciągać publiczność od fabuły[15]
Zdjęcia rozpoczęły się 8 marca 2012 w Gourdon (departament Alpy Nadmorskie) w południowej Francji. Film był kręcony (z niewielkimi wyjątkami) w kolejności chronologicznej. Pozostałe ujęcia kręcono w Anglii, m.in. w Winchesterze, Winchester Cathedral Close, w bazie brytyjskiej marynarki wojennej w Portsmouth, dokach Chatham[16][17], Ewelme w hrabstwie Oxfordshire, Greenwich i Pinewood Studios[18][19][20] i zakończyły w czerwcu 2012 z jedną dokrętką wykonaną w Bath, Somerset w październiku[21].
Aktorzy grający główne role włożyli niejednokrotnie duży wysiłek w celu uwiarygodnienia postaci. Hathaway zdecydowała się obciąć przed kamerą własne włosy (do sceny sprzedaży włosów swojej bohaterki Fantyny)[22], do sceny agonii aktorka straciła w krótkim czasie 25 funtów[5]. Podobnie Jackman - do scen wstępnych filmu (jako galernik) stracił kilkanaście kilogramów pracując jednocześnie nad muskularną sylwetką, po czym musiał wrócić do wagi do późniejszych scen.
Postprodukcja
Wszystkie partie wokalne były nagrywane bezpośrednio na planie filmowym na pomocą mikrofonów bezprzewodowych, podkład muzyczny (elektryczne pianino) dla aktorów przekazywany był przez mikro-słuchawki[23]. To rozwiązanie dawało wykonawcom dużą swobodę w wyborze sposobu i zmian tempa interpretacji.
Dogrywanie podkładu muzycznego do partii wokalnych rozpoczęło się 10 października 2012 w Londynie przy wykorzystaniu siedemdziesięcioosobowej orkiestry. Kompozytor Claude-Michel Schönberg dokomponował dodatkowy utwór i muzykę uzupełniającą do filmu[24] Odwrotnie niż przy nagrywaniu typowego soundtracku, w tej ekranizacji orkiestra musiała się dostosowywać do tempa wybranego wcześniej przez wokalistów.
Premiera
Les Misérables. Nędznicy miało prapremierę 5 grudnia 2012 w Londynie, 25 grudnia 2012 w Stanach Zjednoczonych a 11 stycznia 2013 weszła na ekrany kin Wielkiej Brytanii[25][26][27]. Prapremiera londyńska miała miejsce w kinie Empire na Leicester Square[25], gdzie mistrzem ceremonii był Michael Ball, oryginalny odtwórca roli Mariusa z 1985 roku.
Premiera amerykańska była pierwotnie planowana na 7 grudnia została jednak opóźniona do 25 grudnia by nie kolidować z premierą The Hobbit: An Unexpected Journey, zaplanowaną na 14 grudnia[27].
Film w dystrybucji kinowej przyniósł dochód w wysokości ponad 440 milionów dolarów[28].
DVD / BluRay
Film pojawił się na płytach w Wielkiej Brytanii i Europie w dniu 13 maja 2013 (na DVD, Blu-ray i VOD), natomiast w USA nieco wcześniej - 22 marca 2013. DVD zawierało 3 dodatki The Stars of Les Misérables, Creating the Perfect Paris oraz The Original Masterwork: Victor Hugo's Les Misérables z reżyserskim komentarzem. The Blu-ray zawierał dodatkowo: Les Misérables Singing Live, Battle at the Barricade, The West End Connection, and Les Misérables On Location[29].
Nagrody
Anne Hathaway na ceremonii wręczenia Złotych Globów
Film został nominowany w 2013 do ośmiu Oscarów, w tym: