Krzyż i Medal Ochotniczy za Wojnę

Krzyż i Medal Ochotniczy za Wojnę

Awers krzyża oraz awers i rewers medalu
Baretka
Ustanowiono	15 czerwca 1939
Wycofano	nie wprowadzono
Dewiza	OCHOTNIKOWI WOJENNEMU
Wydano	nie wydano ani jednego
Powyżej	Krzyż Walecznych
Równorzędne	Krzyż Zasługi za Dzielność
Powiązane	Order Krzyża Niepodległości Krzyż i Medal Niepodległości Krzyż za udział w Wojnie 1918-1921

Krzyż i Medal Ochotniczy za Wojnę – polskie państwowe odznaczenia wojskowe ustanowione ustawą Sejmu z 15 czerwca 1939 dla odznaczenia osób, które pełniąc służbę ochotniczo w latach 1918–1921, przyczyniły się do ugruntowania niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej (obejmował on przede wszystkim wojnę polsko-ukraińską i wojnę polsko-radziecką).

Charakterystyka

Projekt ustawy o Krzyżu i Medalu Ochotniczym w Sejmie wniósł poseł Stefan Klimkiewicz^[1].

Krzyż Ochotniczy za Wojnę mógł być nadany ochotnikom pełniącym służbę w latach 1918-1921, jeżeli spełnili jedno z poniższych kryteriów:

• polegli lub byli ranni na polu bitwy,
• zostali odznaczeni Krzyżem Virtuti Militari lub Krzyżem Walecznych,
• służyli czynnie 3 miesiące, w tym co najmniej 2 miesiące w oddziałach walczących na froncie lub 6 miesięcy na stanowiskach instruktora w szkołach wojskowych broni i obozach szkolnych.

Medal Ochotniczy za Wojnę miał być nadany ochotnikom pełniącym służbę w latach 1918-1921, którzy nie zostali objęci Krzyżem Ochotniczym za Wojnę, a czas ich służby wynosił co najmniej 1 miesiąc.

Krzyż miał przyznawać Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej na wniosek Ministra Spraw Wojskowych przedstawiony przez Radę Ministrów, a Medal miał nadawać Minister Spraw Wojskowych. Odznaczeni mieli otrzymywać odznakę, dyplom i legitymację (na własny koszt).

Posiadanie Krzyża lub Medalu Ochotniczego za Wojnę miało się wiązać z przywilejami takimi jak pierwszeństwo w otrzymaniu pracy przed osobami o takich samych kwalifikacjach.

Ustawa przewidywała, że Krzyż i Medal Ochotniczy za Wojnę mogły być nadane najpóźniej do dnia 11 listopada 1943, na podstawie zgłoszeń złożonych do 1 kwietnia 1941. Nie zdążano ich jednak nadać przed wybuchem II wojny światowej.

Krzyż Ochotniczy za Wojnę miał zajmować w kolejności polskich odznaczeń miejsce po Krzyżu Walecznych, a przed Krzyżem Zasługi za Dzielność. Medal Ochotniczy za Wojnę miał zajmować miejsce po Medalu Niepodległości, a przed Srebrnym Krzyżem Zasługi.

Po II wojnie światowej Krzyż i Medal Ochotniczy za Wojnę nie zostały przyjęte do systemu odznaczeń PRL, ani do systemu odznaczeń III RP.

Odznaka Krzyża powtarzała, z modyfikacjami, odznakę Krzyża Niepodległości. Późniejszy Krzyż za udział w Wojnie 1918-1921 przejął zmodyfikowaną odznakę obu Krzyży oraz wstążkę Krzyża Ochotniczego za Wojnę, podobnie jak Order Krzyża Niepodległości, który przejął tylko kształt odznaki.

Opis odznaki

Krzyż Ochotniczy za Wojnę miał odznakę w formie krzyża równoramiennego prostego wykonanego ze stali o wymiarach 42 × 42 mm, składa się z czterech równych, rozszerzonych na końcach ramion o przekroju spłaszczonego ośmioboku i związanych pośrodku sześcianem. Na ramionach poprzecznych Krzyża wyryty jest poziomo napis: OCHOTNIKOWI WOJENNEMU, na ramionach pionowych – daty: 1918 i 1921, w środku zaś skrzyżowania ramion znajduje się wizerunek orła z białej emalii.

Medal Ochotniczy za Wojnę miał odznakę w formie okrągłego medalu ze stali średnicy 38 mm. Na awersie na środku miał wizerunek orła według wzoru godła państwowego. Dookoła niego umieszczony był napis: OCHOTNIKOWI / WOJENNEMU, którego wyrazy były przedzielone datami: 1918 i 1921. Na rewersie był wizerunek żołnierza w hełmie z karabinem z bagnetem w otoku liści dębowych.

Krzyż i Medal miano nosić na wstążce szerokości 37 mm w kolorze czerwonym z dwoma wąskimi białymi pionowymi paskami.

Przypisy

1. Projekt ustawy o krzyżu medalu ochotniczym. „Wschód”. Nr 119, s. 7, 26 lutego 1939. 

Bibliografia

• Ustawa z dnia 15 czerwca 1939 r. o Krzyżu i Medalu Ochotniczym za Wojnę (Dz.U. z 1939 r. nr 58, poz. 378)
• Stefan Oberleitner: Polskie ordery, odznaczenia i niektóre wyróżnienia zaszczytne 1705-1990. T. 1. Zielona Góra: Wyd. Kanion, 1992, s. 150-152

Encyklopedie internetowe (nagroda):

• PWN: 3928257