Gwiazda – rodzaj odznaczenia, które może pełnić różne funkcje i zajmować różne miejsce w systemach odznaczeń wielu państw.
Charakterystyka
Istnieją odznaczenia, które mają kształt gwiazdy, ale ich nazwa nie zawiera wyrazu „gwiazda”. Na przykład, liczne ordery w takim kształcie funkcjonowały w ZSRR (w tym najwyższy – Order „Zwycięstwo”) oraz w innych państwach bloku sowieckiego. Gwiazda stanowi jedną z odznak wysokich orderów jednoklasowych lub wyższych klas orderów mających więcej niż jedną klasę, na przykład ustanowionego w 1348 roku angielskiego Orderu Podwiązki czy francuskiej Legii Honorowej. W Polsce gwiazda jest jednym z insygniów Orderu Orła Białego, Orderu Virtuti Militari I klasy, Orderu Odrodzenia Polski I i II klasy oraz nadawanego obywatelom innych państw Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej I i II klasy. Po trzecie, w różnych państwach istnieją odznaczenia posiadające w nazwie wyraz „gwiazda”. Na przykład, jednym z najstarszych odznaczeń sowieckich był Order Czerwonej Gwiazdy ustanowiony 6 kwietnia 1930, medal Złota Gwiazda wręczano jako oznakę zaszczytnego tytułu Bohatera Związku Radzieckiego, od roku 1992 zaś w Rosji istnieje medal Złota Gwiazda dla osób wyróżnionych tytułem Bohatera Federacji Rosyjskiej. W USA medal Srebrna Gwiazda należy do wysokich (czwarte w hierarchii) odznaczeń wojskowych nadawanych za męstwo, istnieje też niższe odznaczenie wojskowe - medal Brązowa Gwiazda. Jednym z najstarszych odznaczeń rumuńskich jest Order Gwiazdy Rumunii. W niektórych państwach gwiazdy mają charakter pamiątkowych odznaczeń wojennych niższej rangi niż ordery, krzyże czy medale, zazwyczaj upamiętniają wojny, bitwy i inne działania zbrojne. Wiele z medali kampanii brytyjskich stanowią właśnie gwiazdy. Również w Polsce w 2007 roku utworzono gwiazdy jako odznaczenia wojskowe o charakterze pamiątkowym.
Gwiazdy nadaje i wręcza Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, z inicjatywy własnej, a także na wniosek ministra właściwego do spraw obrony lub ministra właściwego do spraw wewnętrznych. Prezydent ma również prawo do pozbawienia gwiazdy osoby nią odznaczonej.
Nadawanie wojskowych odznaczeń o charakterze pamiątkowym mających w nazwie wyraz „Gwiazda”, za nienaganną służbę w okresie od dnia 1 stycznia 2002 do dnia 31 grudnia 2010 zostało uznane za zakończone z dniem 31 grudnia 2013[1]. Zgodnie z zapisami ustawy z dnia 28 lipca 2023 nadawanie Gwiazd za operacje zakończone przed 2021 przedłużono do roku 2025[2].
Wygląd
Odznaką jest 44 mm patynowany na brązowo medal w kształcie czteropromiennej gwiazdy z dwoma skrzyżowanymi mieczami, ostrzami skierowanymi ku górze, z wypukłym monogramem z liter "RP" na górnym promieniu i wypukłym umieszczonym pośrodku napisem określającym nazwę państwa lub nazwę geograficzną terenu działania prowadzenia operacji. Na dolnym promieniu i między górnymi promieniami znajdują się stylizowane liście wawrzynu. Rewers składa się z wypukłego, dwuwierszowego napisu "PACI SERVIO", a poniżej jest miejsce na wygrawerowanie przez odznaczonego dat służby. Odznaczenie zawieszone jest na wstążce w barwie każdorazowo określanej dla poszczególnej Gwiazdy, szerokości 35 mm, z czerwonym paskiem szerokości 4 mm przez środek, mającym po bokach prążki białe szerokości 2 mm oraz po brzegach umieszczone symetrycznie połączone paski lub prążki w barwach flagi państwa lub terenu. Każdorazowy udział w zmianie kontyngentu lub operacji wojskowej oznacza się przez nałożenie na wstążkę okucia w kształcie listewki szerokości 5 mm, matowej, patynowanej na brązowo, z polerowanymi krawędziami, z umieszczoną pośrodku polerowaną cyfrą arabską, oznaczającą kolejną zmianę kontyngentu, lub taką samą listewkę z nazwą operacji wojskowej. Kolory baretki są identyczne ze wstążką.
Ustawa z dnia 14 czerwca 2007 r. o zmianie ustawy z dnia 16 października 1992 r. o orderach i odznaczeniach (Dz.U. z 2007 r. nr 123, poz. 848)
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 31 lipca 2007 r. zmieniające rozporządzenie z dnia 10 listopada 1992 r. w sprawie opisu, materiału, wymiarów, wzorów rysunkowych oraz sposobu i okoliczności noszenia odznak orderów i odznaczeń (Dz.U. z 2007 r. nr 151, poz. 1075)
