Kompania Węglowa SA – polska spółka akcyjna z siedzibą w Katowicach, w latach 2003–2016 największe przedsiębiorstwo górnicze w Europie. Wszystkie zakłady górnicze oraz oddziały zaplecza technicznego w 2016 r. przejęła Polska Grupa Górnicza. Obecnie Kompania Węglowa na bazie Zakładu Zagospodarowania Mienia (Bieruń) prowadzi działania związane z zagospodarowaniem majątku nieprodukcyjnego przekazanego z kopalń czynnych i likwidowanych oraz nadzorem nad Spółkami Grupy Kapitałowej KW SA.
W Kompanii Węglowej pracowało łącznie około 55 tys. osób. Roczna zdolność wydobywcza wynosiła około 40 mln ton. Siedziba spółki znajdowała się w Katowicach przy ulicy Powstańców. Spółka powstała 1 lutego 2003 w miejsce zlikwidowanych pięciu Spółek Węglowych: Rybnickiej, Bytomskiej, Nadwiślańskiej, Rudzkiej i Gliwickiej. W jej skład weszły wtedy 23 kopalnie[6] i 9 zakładów.
12 lipca 1990 na bazie zlikwidowanej Wspólnoty Węgla Kamiennego (WWK)[10] utworzono Państwową Agencję Węgla Kamiennego Spółka Akcyjna, którą 12 lipca 1996 przemianowano na Państwową Agencję Restrukturyzacji Górnictwa Węgla Kamiennego Spółka Akcyjna, a 30 grudnia 2002 – na Kompanię Węglową Spółka Akcyjna[11]. Znak firmowy i kompleksową identyfikację przedsiębiorstwa stworzył Rafał Bogusławski współpracujący z A.R. Promix. Na bazie zakładów Kompanii Węglowej od 29 kwietnia 2016 eksploatację węgla prowadzi Polska Grupa Górnicza[7][8][9].
Sytuacja finansowa
W 2005 r. firma przyniosła ok. 200 mln zł zysku, natomiast w 2006 r. przyniosła ok. 50 mln zł strat, głównie za sprawą katastrof górniczych, np. w kopalni Halemba w Rudzie Śląskiej. Według danych za 2009 r. kapitał własny spółki wynosił 1,42 mld zł. Zysk netto wyniósł 25 mln zł, a zatrudnienie 66 tys. osób. Ogólne przychody przedsiębiorstwa w 2012 r. przekroczyły 11 730 mln złotych, przychody ze sprzedaży wyniosły ponad 11 720 mln złotych, a zyski netto ponad 160 mln złotych[12].
Obecnie wydobycie węgla kamiennego spadało - w 2012 r. wyniosło 39 mln t, a w 2013 r. 36 mln t. Strata netto za 2013 r. wyniosła 700 mln zł. W 2014 r. spółka była na skraju bankructwa[13][14]. Jako główne przyczyny problemów wskazywano: konkurencję węgla importowanego, spadki cen węgla na rynkach światowych, zacofanie technologiczne spowodowane przeznaczaniem większości zysków na wypłaty zamiast na inwestycje, niską efektywność pracy (np. bardzo długi czas dojścia do przodków) i przerosty zatrudnienia w działach administracyjnych oraz niską kulturę zarządzania[15]. Jak jednak wskazuje Forum Obywatelskiego Rozwoju węgiel importowany stanowił jedynie 8% krajowego zużycia i to głównie na północy kraju, gdzie transport ze Śląska jest droższy niż z bałtyckich portów przeładunkowych. Głównym problemem KW była niska efektywność i wysokie koszty własne[16][17].
W 2014 r. rząd po raz kolejny odroczył spłatę należności wobec urzędów skarbowych oraz ZUS w wysokości ponad 280 mln zł. Odroczenie uzasadniono "ochroną tysięcy miejsc pracy w regionie śląskim"[18].
Jak wynikało z danych finansowych KW za pierwsze półrocze 2014 r. z 15 kopalni należących w tym czasie do spółki aż 12 przynosiło straty. Zysk przynosiły tylko trzy kopalnie: Marcel (74 zł. zysku na tonie wydobytego węgla), Piast (zysk: 16 zł./t.) i Ziemowit (zysk: 9 zł./t.), w pozostałych strata na każdej wydobytej tonie węgla wynosiła od 12 zł (Chwałowice) do 247 zł (Brzeszcze)[19]. W I półroczu 2014 r. spółka zatrudniała 53 127 pracowników.
Jedną z przyczyn wysokich kosztów wydobycia w KW i braku konkurencyjności jest przestarzały sprzęt[20], co wynika m.in. z presji związków zawodowych, które w poprzednich latach wymuszały na zarządzie przeznaczanie zysków na wynagrodzenia zamiast na inwestycje w nowoczesny sprzęt[21][22].
Restrukturyzacja
7 stycznia 2015 Rada Ministrów przyjęła program restrukturyzacji Kompanii Węglowej poprzez przekazanie czterech kopalń do Spółki Restrukturyzacji Kopalń (Pokój, Piekary, Sośnica-Makoszowy, Brzeszcze), wniesienie najpierw czterech (Jankowice, Chwałowice, Marcel i Rydułtowy-Anna), a następnie pięć kolejnych (Bielszowice, Bobrek-Centrum, Halemba-Wirek, Bolesław Śmiały i Piast) do nowej spółki celowej powołanej przez Węglokoks SA oraz sprzedaż KWK Piekary bezpośrednio do Węglokoksu[23]. W maju 2015 r. Kompania Węglowa nieodpłatnie zbyła do SRK kopalnie Brzeszcze, Makoszowy i Centrum[24] oraz sprzedała spółce Węglokoks Kraj kopalnie Bobrek i Piekary[25].
We wrześniu 2015 r. Ministerstwo Skarbu Państwa opublikowało stanowisko, w którym odroczyło powstanie Nowej Kompanii Węglowej (struktura kapitałowa NKW złożona z trzech akcjonariuszy – Węglokoksu, Funduszu Inwestycji Polskich Przedsiębiorstw (zarządzanym przez Polskie Inwestycje Rozwojowe) oraz Towarzystwa Finansowego Silesia) m.in. ze względu na zasygnalizowanie przez Komisję Europejską wysokiego ryzyka wszczęcia postępowania przeciwko Polsce z powodu stosowania niedozwolonej pomocy publicznej[26]. 30 września 2015 zapadła decyzja o wniesieniu do 100 proc. akcji Kompanii Węglowej do spółki Towarzystwo Finansowe Silesia[27].
Ostatecznie w kwietniu 2016 r. większość kopalń i zakładów Kompanii Węglowej przejęła Polska Grupa Górnicza.
Zakład Informatyki i Telekomunikacji (ZIT) – specjalistyczna jednostka organizacyjna, pełniąca funkcję operatora telekomunikacyjnego, koordynuje także zadania operatorskie i telekomunikacyjne dla Centrali oraz oddziałów (kopalń i zakładów) Kompanii Węglowej.
Na terenie Rzeczypospolitej Polskiej posiada zezwolenie na:
↑Dz.U. z 1990 r. nr 14, poz. 89 Ustawa z dnia 24 lutego 1990 r. o likwidacji Wspólnoty Węgla Kamiennego i Wspólnoty Energetyki i Węgla Brunatnego oraz o zmianie niektórych ustaw.
↑Status prawny [online], Kompania Węglowa, 22 września 2004 [zarchiwizowane z adresu 2006-06-18].
