Kościół św. Wawrzyńca w Poznaniu – niezachowany rzymskokatolicki kościół filialny (szpitalny), zlokalizowany w Poznaniu we wschodniej części Chwaliszewa, w pobliżu mostu na Ostrów Tumski (najpewniej po południowej stronie drogi) i ówczesnego (nie obecnego) starego koryta Warty, przy budynkach kanoników[1]. Nie istnieją żadne pozostałości tego obiektu, zarówno budowlane, jak i wyposażenia, nie wiadomo też precyzyjnie, gdzie świątynia stała. Była filią kościoła św. Mikołaja z Zagórza[2].
Historia
Najstarsze zapisy odnoszące się do świątyni i stojącego obok szpitala pochodzą z 1459 (legat Rafał z Czechowa)[1] oraz z 1509 r. (zarządzał nim wówczas prepozyt będący altarzystą tutejszej altarii). W końcu XVIII wieku (wizytacja Józefa Rogalińskiego) opisywano go jako obiekt niewielki, od frontu prostokątny, a z tyłu zaokrąglony. Murowane ściany były pobielone, podłoga ceglana, a dachówki mocno zniszczone. Sufit wykonany był z desek[2].
W 1805 r. biskup Ignacy Antoni Raczyński przeniósł dochody i zobowiązania kościoła na katedrę. Kilkanaście lat później obiekt uległ rozbiórce. Sąsiadował przez ulicę z kościołem filialnym św. Barbary, który został rozebrany w podobnych latach i również nie istnieje[2].
Architektura
Kościół stał prezbiterium ku wschodowi, z lekkim odchyleniem ku północy (wejście prowadziło od zachodu, a drugie, mniejsze od północy). Obiekt miał murowaną zakrystię ze sklepieniem. Wyposażona była w trzy szafy i trzy stoły. Pod świątynią były dwie murowane krypty. W środkowej części dachu istniała mała, drewniana, obita blachą wieżyczka z niewielkim dzwonem. Kościół nie miał cmentarza i nie był ogrodzony murem[2].
Wnętrze i wyposażenie
W końcu XVIII wieku we wnętrzu kościoła stały malowane ławki i chór muzyczny oraz konfesjonał i nowa wówczas ambona, częściowo pozłacana. Świątynia miała trzy ołtarze (drewniane, malowane, częściowo złocone): główny poświęcony patronowi, św. Wawrzyńcowi i boczne ku czci Chrystusa Ukrzyżowanego i św. Sebastiana. Przy ołtarzu głównym wystawiono relikwie św. Wawrzyńca. Kościół nie miał monstrancji, nie przechowywano tu sakramentów, a jedynie wypożyczano je z innych świątyń[2].
Otoczenie
Z kościołem związany był chwaliszewski szpital św. Wawrzyńca, znacznie starszy od samej świątyni (początek XIV wieku). Szpital ten pełnił rolę przytułku dla chorych i starszych księży[2].
Opracowania
Pierwszym naukowcem, który opublikował dane o historii obiektu w swoich dwóch opracowaniach z lat 1838 i 1858, był Józef Łukaszewicz. Później o kościele wspominali Rodgero Prümers (Die Stadt Posen in südpreussischer Zeit, 1911) i ks. Józef Nowacki (Dzieje archidiecezji poznańskiej, 1964)[2].
Przypisy
Kościoły w Poznaniu
Antoninek-Zieliniec-Kobylepole |
|
---|
Chartowo, Rataje, Żegrze |
|
---|
Główna |
|
---|
Głuszyna |
|
---|
Górczyn, Świerczewo, Fabianowo-Kotowo |
|
---|
Grunwald-Południe, Grunwald-Północ, Stary Grunwald |
|
---|
Piątkowo Północ, Piątkowo |
|
---|
Jeżyce, Ogrody |
|
---|
Junikowo, Kwiatowe |
|
---|
Kiekrz |
|
---|
Krzesiny-Pokrzywno-Garaszewo |
|
---|
Krzyżowniki-Smochowice |
|
---|
Ławica |
|
---|
Morasko-Radojewo |
|
---|
Naramowice, Umultowo |
|
---|
Nowe Winogrady Południe, Nowe Winogrady Północ, Nowe Winogrady Wschód |
|
---|
Ostrów Tumski-Śródka-Zawady-Komandoria |
|
---|
Podolany, Strzeszyn |
|
---|
Sołacz |
|
---|
Stare Miasto |
|
---|
Stare Winogrady |
|
---|
Starołęka-Minikowo-Marlewo |
|
---|
Szczepankowo-Spławie-Krzesinki |
|
---|
Św. Łazarz |
|
---|
Warszawskie-Pomet-Maltańskie |
|
---|
Wilda |
|
---|
Winiary |
|
---|
Wola |
|
---|
Zielony Dębiec |
|
---|