Kościół św. Filipa i św. Jakuba w Sękowej

Kościół św. Filipa i św. Jakuba
w Sękowej

nr rej. A-552/A-111[1] z dnia 16.02.1972
kościół filialny
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Miejscowość	Sękowa
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Parafia	św. Józefa Oblubieńca NMP w Sękowej
Wezwanie	św. Filipa i św. Jakuba
Historia Data zakończenia budowy ok. 1520
Dane świątyni Świątynia • materiał bud. • drewno, kamień łamany (fundament)
Położenie na mapie gminy Sękowa Kościół św. Filipa i św. Jakuba w Sękowej
Położenie na mapie Polski Kościół św. Filipa i św. Jakuba w Sękowej
Położenie na mapie województwa małopolskiego Kościół św. Filipa i św. Jakuba w Sękowej
Położenie na mapie powiatu gorlickiego Kościół św. Filipa i św. Jakuba w Sękowej
49°37′50,1″N 21°11′09,8″E

Drewniane kościoły południowej Małopolski^[a]

Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Państwo	Polska
Typ	kulturowy
Spełniane kryterium	III, IV
Numer ref.	1053
Region[b]	Europa i Ameryka Północna
Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	2003 na 27. sesji
Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

Kościół św. Filipa i św. Jakuba – drewniany kościół filialny w Sękowej pod wezwaniem św. Filipa i św. Jakuba w stylu gotyckim sakralnego budownictwa drewnianego, znajdujący się wraz z innymi drewnianymi kościołami południowej Małopolski na liście światowego dziedzictwa UNESCO. Ze względu na swoją historię oraz specyficzny wygląd często nazywany Perłą Beskidu Niskiego^[2].

Wzniesiony na początku XVI wieku (ok. 1520 r., najpóźniej w 1522), należy do najpiękniejszych polskich zabytków drewnianych, do 1914 roku uważany był za najpiękniejszy drewniany kościół w Małopolsce.

• 
  Widok od strony poł.-wsch.
• 
  Elewacja południowa
• 
  Od północy

Jednonawowy z trójbocznie zamkniętym prezbiterium, konstrukcji zrębowej, na fundamencie z kamienia łamanego. Ściany z ręcznie ciosanych, modrzewiowych bali pokryte są w całości gontem. Węższe prezbiterium i szerszą nawę nakrywa wspólny stromy dach jednokalenicowy o więźbie storczykowej. W XVII w. dostawiono wieżę o konstrukcji słupowo – ramowej z pozorną, oszalowaną izbicą nakrytą kopulastym hełmem, otwarta w przyziemiu i rozłożyste soboty – otwarte wsparte na słupach nadające świątyni zindywidualizowany charakter oraz wieloboczna wieżyczka na sygnaturkę, z latarnią, nakryta ostrosłupowym, blaszanym hełmem^[3]. Całość pokryto wyniosłym dachem o miękkich płaszczyznach^[4]. W 1819 przebudowano zakrystię i chór muzyczny, przed 1888 pokryty polichromią o motywach neogotyckich. Wnętrze nakrywają stropy płaskie w nawie z zakrzywieniami, otwór w ścianie tęczowej prostokątny, a w nim profilowana belką tęczowa z drewnianym krucyfiksem z XVI w. Nawę od południa i prezbiterium południa i północy doświetlają zdwojone okna. Posiada trzy wejścia: do nawy od zachodu i południa oraz z zakrystii. Portal od strony zachodniej jest zwieńczony łukiem trójlistnym w ośli grzbiet^[2].

• 
  Wejście
• 
  Elewacja wschodnia

Wyposażenie wnętrza dość ubogie, ponieważ kościół został poważnie zdewastowany podczas działań wojennych na przełomie 1914/1915 roku, w trakcie zaciętych walk bitwy pod Gorlicami (drewniany materiał posłużył na budowę okopów i na opał). Po zakończeniu działań wojennych kościół został poddany rekonstrukcji już w 1918 roku, a następnie w II połowie XX w.

We wnętrzu na uwagę zasługują:

• późnorenesansowy, polichromowany ołtarz główny z XVII w.,
• kamienna, późnogotycka chrzcielnica o kształcie kielichowym z 1522 r.,
• niewielkie fragmenty polichromii z XIX w.,
• trzy portale późnogotyckie,
• ludowo-barokowe obrazy Drogi Krzyżowej z XVII w.,
• dwa feretrony z XVIII w.,
• ołtarze boczne wzorowane na renesansowych (współczesne, II połowa XX w.)

• 
• 
  Wnętrze
• 
  Chrzcielnica

Obiekt wyróżniony w medalem Europa Nostra w 1994 roku za wzorcowo prowadzone prace konserwatorskie oraz nagrodą im. Brata Alberta i nagrodą Ministra Kultury i Sztuki PRL. Kościół został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO w 2003^[3]. Znajduje się na szlaku architektury drewnianej województwa małopolskiego.

Uzasadnieniem wpisu na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO były wyjątkowe walory estetyczne, architektoniczne i krajobrazowe. Kościół niezwykle popularny wśród malarzy XIX w. i I poł. XX w. (bogata ikonografia, malowali go m.in. Stanisław Wyspiański, Józef Mehoffer, Teodor Axentowicz, Włodzimierz Tetmajer, Jan Sas Zubrzycki i Kazimierz Skórewicz).

5 marca 1974 roku Poczta Polska wydała znaczek przedstawiający kościół w Sękowej o nominale 1,50 zł, w ramach serii o polskim budownictwie ludowym. Autorem całości był Franciszek Winiarski^[5].

Przypisy

1. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 .
2. Kościół pw. św. Filipa i św. Jakuba z modelem 3D. zabytek.pl. [dostęp 2022-12-10].
3. Sękowa. Kościół pw. św. św. Apostołów Filipa i Jakuba w Sękowej. drewniana.malopolska.pl. [dostęp 2021-04-29].
4. IgnacyI. Tłoczek IgnacyI., Polskie Budownictwo Drewniane, Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk: Ossolineum, 1980, s. 132, ISBN 83-04-00678-2 .
5. 1974.03.05. Polskie budownictwo ludowe. kzp.pl. [dostęp 2024-10-04].

Bibliografia

• Kościół pw. św. św. Apostłów Filipa i Jakuba. malopolska.szlaki.pttk.pl.
• Kościół pw. św. św. Filipa i Jakuba Apostołów w Sękowej. dnidziedzictwa.pl.