Od wczesnego dzieciństwa przejawiał wybitne zdolności muzyczne. Gry na skrzypcach uczył się od piątego roku życia – początkowo od ojca, Feliksa (1765-1847) – kapelmistrza orkiestry w majątku Potockich w Radzyniu Podlaskim.
Po przeniesieniu się Lipińskich w 1799 do Lwowa grał w orkiestrze prowadzonej przez ojca w domu Adama Starzeńskiego oraz w zespołach kameralnych. Pod koniec 1809 został koncertmistrzem orkiestry teatru niemieckiego we Lwowie (obowiązujący do 1842 przywilej teatralny obejmował tylko teatr niemiecki – polscy aktorzy działali wyłącznie na podstawie nie zawsze formalnych umów z przedsiębiorcami austriackimi). Po dwóch latach pracy w orkiestrze został jej kapelmistrzem. We Lwowie mieszkał przez 40 lat do 1839, pracując jako dyrygent, a później – dyrektor orkiestry. We Lwowie powstała zdecydowana większość jego kompozycji, m.in. trzy symfonie (Es-dur, B-dur, UwerturaD-dur), trzy koncerty skrzypcowe, kaprysy, polonezy oraz kilka śpiewogier („oper”): Syrena z Dniestru, mająca swą prapremierę we Lwowie w 1814[1], Kłótnia przez zakład[2] i Terefere i Tarapacie[3].
W 1814 wyjechał do Wiednia, aby poznać sławnego wówczas niemieckiego skrzypka-wirtuozaLouisa Spohra. Po tym spotkaniu postanowił obrać karierę koncertującego skrzypka, a po powrocie do Lwowa porzucił pracę w teatrze i zajął się doskonaleniem gry na skrzypcach. Równocześnie komponował i zajmował się działalnością pedagogiczną.
W 1823 koncertował w Kijowie wspólnie z Marią Szymanowską. W grudniu 1827 i na początku 1828 dał pięć koncertów w Teatrze Narodowym w Warszawie, po których otrzymał zaszczytną nominację na pierwszego skrzypka Dworu Królewsko-Polskiego.
14 lipca 1829 podczas uroczystości koronacyjnych Mikołaja I, na które przybył również Paganini, z którym koncertował na Zamku Królewskim w Warszawie[4], wywołując w prasie warszawskiej gorącą polemikę na temat wyższości ich gry. Lipiński po powrocie z Warszawy zaniechał koncertowania i poświęcił się pracy kompozytorskiej. W 1834 rozpoczął występy z nowym repertuarem w Warszawie i Poznaniu, a w następnym rolu udał się na półtoraroczną podróż artystyczną na Zachód. Udał się do Paryża. Koncertował niewiele z powodu długiej naprawy uszkodzonych skrzypiec. Z Paryża przeniósł się z koncertami do Anglii (Londyn, Manchester).
W latach 1837–1839 poczynił starania o stanowisko koncertmistrza kapeli króla saskiego w Dreźnie, które otrzymał w 1839. Niemal do ostatnich dni swojego życia jego działalność była związana z tym miastem. W 1852 za znakomite osiągnięcia Fryderyk August ofiarował artyście złoty pierścień z brylantem, zaś w 1854 został odznaczony przez króla Orderem Alberta za wybitne zasługi dla królewskiego dworu.
Współpracował z Richardem Wagnerem, przyjaźnił się z Robertem Schumannem. W Dreźnie stworzył swoje ostatnie utwory i rozwinął swoją działalność pedagogiczną, kształcąc wielu skrzypków i opiekując się młodymi talentami, takimi jak np. Henryk Wieniawski. Paganini, zapytany, kto według niego jest najlepszym skrzypkiem na świecie, odpowiedział: „Nie wiem, kto jest najlepszy, ale Lipiński ma na pewno drugie miejsce”.
W 1845 zakupił majątek Urłów koło Tarnopola, gdzie spędzał wakacje, a po przejściu na emeryturę przeniósł się tam na stałe i zmarł na astmę w 1861. Po jego śmierci Urłów przeszedł w ręce synów kompozytora, Gustawa i Konstantego. Lipiński w testamencie przeznaczył majątek w Urłowie na utworzenie fundacji stypendialnej jego imienia, która wspierałaby młodych skrzypków kształcących się w konserwatoriach we Lwowie, Neapolu i Wiedniu. Fundacja działała do wybuchu I wojny światowej.
Twórczość
Spośród mało dziś znanych kompozycji Lipińskiego największe uznanie zdobył sobie II Koncert skrzypcowy D-dur op. 21, zwany także koncertem wojskowym. Oprócz niego był on twórcą czterech innych koncertów skrzypcowych (z których jeden się nie zachował), kaprysów i innych utworów wirtuozowskich, głównie na skrzypce z akompaniamentem, polonezów, rond, etiud, wariacji, muzyki do wodewilów, 2 trio smyczkowych i trzech wczesnych symfonii.
Dzieła
Pomnik Karola Lipińskiego w Radzyniu Podlaskim.
Dwa polonezy op. 1 na skrzypce i orkiestrę
Siciliano varié op. 2 na kwartet smyczkowy
Symfonia Es-dur op. 2 nr 1 (przed 1810)
Symfonia C-dur op. 2 nr 2 (przed 1810)
Symfonia B-dur op. 2 nr 3 (przed 1810)
Dwa kaprysy op. 3 na skrzypce i fortepian lub skrzypce solo
Wariacje G-dur op. 4 na kwartet smyczkowy
Wariacje g-moll op. 5 na skrzypce i orkiestrę
Trzy polonezy op. 5 na fortepian
Polonez koncertowy op. 6 na skrzypce i orkiestrę
Rondo alla Polacca E-dur op. 7 na skrzypce i orkiestrę (przed 1817)
Trio na dwoje skrzypiec i wiolonczelę op. 8 (1821)
Trzy polonezy op. 9 na skrzypce i kwartet smyczkowy
Trzy kaprysy op. 10 na skrzypce i fortepian lub skrzypce solo
Symfonia B-dur op. 2 nr 3, Uwertura D-dur, II Koncert skrzypcowy (2003, DUX 0432) – Dominika Falger, Filharmonia Lubelska, Piotr Wijatkowski – dyrygent ([1])
_(cropped).jpg)
