Kapusta warzywna brukselska

Kapusta warzywna brukselska

Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	kapustowce
Rodzina	kapustowate
Rodzaj	kapusta
Gatunek	kapusta warzywna
Odmiana	kapusta warzywna brukselska
Nazwa systematyczna
Brassica oleracea var. gemmifera (DC.) Zenker Fl. Thuringen 15:2. 1836-1855
Synonimy
Brassica oleracea var. bullata DC.[3]

Kapusta warzywna brukselska, brukselka (Brassica oleracea L. var. gemmifera (DC.) Zenker) – odmiana botaniczna kapusty warzywnej^[3]. Jest to roślina dwuletnia należąca do rodziny kapustowatych. Prawdopodobnie powstała ze skrzyżowania jarmużu i kapusty głowiastej w Belgii. Uprawiana od XVII wieku głównie w Europie Zachodniej i Północnej.

Morfologia

Kwiatostan

Łodyga

Wytwarza długą, grubą, silnie ulistnioną łodygę, jej wysokość dochodzi od 50 do 100 cm.

Liście

Drobne, wydłużone, pofałdowane, jasno lub sinozielone, w kątach których znajdują się małe główki – silnie skrócone, ulistnione pędy boczne. Na szczycie wytwarza pióropusz z dużych liści.

Kwiaty

Wyrastają w drugim roku wegetacji z wierzchołka łodygi i pędów bocznych. Pędy kwiatostanowe mają wysokość do 150 cm.

Korzeń

Dobrze rozwinięty, głęboko sięgający.

Zastosowanie

Plantacja kapusty brukselskiej

• Warzywo – częścią jadalną są główki liściowe. Można je gotować, smażyć, opiekać oraz marynować. Przegotowywanie brukselek powoduje, że robią się miękkie i szare oraz nabierają charakterystycznego smaku, który jest uznawany przez część osób za nieprzyjemny.

Właściwości

Brukselka stanowi źródło potasu, wapnia, magnezu, witaminy A, β-Karotenu, witamin z grupy B (B₁, B₂, B₃), a także najwięcej witaminy C (94 mg na 100 g) ze wszystkich kapustowatych. Zawiera również kwas foliowy, którego niedobór powoduje podwyższony poziom homocysteiny (aminokwasu, powodującego miażdzycę). Dzięki niskiej wartości energetycznej (37 kcal na 100 g) oraz wysokiej zawartości błonnika jest polecana osobom odchudzającym się^[4].

Ilość aminokwasów w 100 g[5] Nazwa Ilość w mg Izoleucyna 202 Leucyna 262 Lizyna 262 Metionina 46 Cystyna 31 Fenyloalanina 178 Tyrozyna 124 Treonina 208 Tryptofan 55 Walina 231 Arginina 300 Histydyna 108 Alanina 224 Kwas asparaginowy 443 Kwas glutaminowy 590 Glicyna 155 Prolina 802 Seryna 279

Wartość odżywcza Brukselka, mrożona (100 g) Wartość energetyczna 191 kJ (46 kcal) Białka 4,5 g szczegółowe informacje RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 9,8% 9,8% 9,8% 9,8% M 8,0% 8,0% 8,0% 8,0% Węglowodany 8,4 g szczegółowe informacje Przyswajalne 3,2 g RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 2,5% 2,5% 2,5% 2,5% M 2,5% 2,5% 2,5% 2,5% Jednocukry Glukoza 0,9 g Fruktoza 0,8 g Dwucukry Sacharoza 0,8 g Laktoza 0,0 g Skrobia 0,1 g Błonnik 5,2 g AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 21% 21% 25% 25% M 14% 14% 17% 17% Tłuszcze 0,5 g szczegółowe informacje Kwasy tł. nasycone 0,07 g Kwasy tł. nienasycone Jednonienasycone 0,01 g Wielonienasycone 0,29 g omega-3 0,22 g α-Linolenowy (ALA) 0,22 g AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 20% 20% 20% 20% M 14% 14% 14% 14% omega-6 0,07 g Linolowy (LA) 0,07 g AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,6% 0,6% 0,6% 0,6% M 0,4% 0,4% 0,5% 0,5% Woda 85,4 g szczegółowe informacje AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 3,2% 3,2% 3,2% 3,2% M 2,3% 2,3% 2,3% 2,3% Witaminy Witamina C 63,2 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 84% 84% 84% 84% M 70% 70% 70% 70% Tiamina (B1) 0,069 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 6,3% 6,3% 6,3% 6,3% M 5,8% 5,8% 5,8% 5,8% Ryboflawina (B2) 0,138 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 13% 13% 13% 13% M 11% 11% 11% 11% Niacyna (B3) 0,6 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 4,3% 4,3% 4,3% 4,3% M 3,8% 3,8% 3,8% 3,8% Witamina B6 0,24 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 18% 18% 16% 16% M 18% 18% 14% 14% Foliany 0,1118 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 28% 28% 28% 28% M 28% 28% 28% 28% Kobalamina (B12) 0,00 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% M 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Witamina A 0,072 mg RAE RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 10% 10% 10% 10% M 8,0% 8,0% 8,0% 8,0% Witamina D 0,00 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% M 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Witamina E 0,84 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 5,6% 5,6% 5,6% 5,6% M 5,6% 5,6% 5,6% 5,6% Makroelementy Fosfor 29 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 4,1% 4,1% 4,1% 4,1% M 4,1% 4,1% 4,1% 4,1% Wapń 49 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 4,9% 4,9% 4,1% 4,1% M 4,9% 4,9% 4,9% 4,1% Magnez 18 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 5,8% 5,6% 5,6% 5,6% M 4,5% 4,3% 4,3% 4,3% Potas 359 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 7,6% 7,6% 7,6% 7,6% M 7,6% 7,6% 7,6% 7,6% Sód 9 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,6% 0,6% 0,7% 0,8% M 0,6% 0,6% 0,7% 0,8% Mikroelementy Jod b.d. mg Żelazo 0,8 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 4,4% 4,4% 10% 10% M 10% 10% 10% 10% Miedź 0,06 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 6,7% 6,7% 6,7% 6,7% M 6,7% 6,7% 6,7% 6,7% Cynk 0,74 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 9,3% 9,3% 9,3% 9,3% M 6,7% 6,7% 6,7% 6,7% Mangan 0,39 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 22% 22% 22% 22% M 17% 17% 17% 17% Dane liczbowe na podstawie: [5] Wartości RDA i AI wyznaczone na podstawie danych Institute of Health[6]

Zobacz publikację Uprawa brukseli w Wikibooks

Przypisy

1. Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20]  (ang.).
2. Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-13]  (ang.).
3. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-10-15]. (ang.).
4. Jadwida Górnicka: Na Zdrowie. Porady dr Górnickiej. Warszawa: Agencja Wydawnicza Jerzy Mostowski, 2008, s. 103. ISBN 978-83-7250-343-5.
5. Hanna Kunachowicz; Beata Przygoda; Irena Nadolna; Krystyna Iwanow: Tabele składu i wartości odżywczej żywności. Wyd. II zmienione. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2017, s. 528. ISBN 978-83-200-5311-1.
6. Dietary Reference Intakes Tables and Application. Institute of Health. The National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. (ang.). Brak numerów stron w książce

Kontrola autorytatywna (takson):

• LCCN: sh85017362
• NKC: ph182419
• J9U: 987007292554705171

Encyklopedie internetowe:

• Britannica: plant/Brussels-sprouts
• SNL: rosenkål
• DSDE: rosenkål

Identyfikatory zewnętrzne:

• Flora of China: 200009270
• Flora of North America: 200009270
• GBIF: 3042861
• IPNI: 77106805-1
• ITIS: 530959
• NCBI: 178616
• Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:77106805-1
• USDA PLANTS: BROLG