Kaczlin

Kaczlin

wieś
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	międzychodzki
Gmina	Sieraków
Liczba ludności (2022)	351[2]
Strefa numeracyjna	61
Kod pocztowy	64-410[3]
Tablice rejestracyjne	PMI
SIMC	0594287
Położenie na mapie gminy Sieraków Kaczlin
Położenie na mapie Polski Kaczlin
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Kaczlin
Położenie na mapie powiatu międzychodzkiego Kaczlin
52°39′43″N 16°09′39″E[1]

Kaczlin (niem. Katschlin) – średniej wielkości wieś sołecka w Polsce, położona w województwie wielkopolskim, w powiecie międzychodzkim, w gminie Sieraków^[4][5], na terenie Sierakowskiego Parku Krajobrazowego

Integralne części wsi

Integralne części wsi Kaczlin^[4]^[5]

SIMC	Nazwa	Rodzaj
0594293	Lesionki	przysiółek

Historia

Miejscowość pierwotnie związana była z Wielkopolską. Ma metrykę średniowieczną i istnieje co najmniej od końca XIV wieku. Wymieniona po raz pierwszy w dokumencie zapisanym po łacinie z 1388 pod nazwą „Caczino", w 1398 „Caczlino", w 1402 „Kaczilino", w 1426 „Kaczlyno", w 1445 „Caczlino", w 1497 „Caschlyno"^[6] .

W 1388 odnotowany został spór sądowy o młyn w Kaczlinie, który sąd ziemski przysądził na 8 lat Mikołajowi z Szarokoźla w sporze z Anną Grabską i jej synem Abrahamem ponieważ jego dotychczasowy dziedzic był małoletni. W 1445 miejscowość była wsią szlachecką i leżała w powiecie poznańskim Korony Królestwa Polskiego. W 1508 należała do parafii Lutomie (obecnie Lutom). W latach 1398–1426 właścicielem wsi był Mroczek Kaczliński, a w latach 1436-57 Marcin Kaczliński herbu Leszczyc prawdopodobnie syn poprzedniego dziedzica. W 1445 zapisał żonie Elżbiecie po 70 grzywien posagu i wiana na połowie swych części w Kaczlinie. W 1456 Elżbieta żona Marcina z Kaczlina 1/3 swego posagu wynoszącego 70 grzywien w wysokości około 24 grzywien przeznaczyła na ufundowanie altarii w Rożnowie. W 1499 wieś odnotowano jako wieś zalegającą z podatkami. W 1508 odnotowano pobór z 8 łanów ze wsi. W 1513 Jerzy Kaczliński kupił od swych sióstr Barbary, Katarzyny i Doroty ich części po ojcu i matce w Kaczlinie za 150 grzywien. W 1513 tenże zapisał żonie Klarze córce Macieja Gościejewskiego z Gaci po 150 grzywien posagu i wiana na części Kaczlina^[6] .

W 1563 Tomasz Wierzchaczewski oraz Wawrzyniec, Melchior, Serafin i Erazm Kaczlińscy dokonali podziału borów i lasów wokół wsi. Wymieniono granicę z miastem Sierakowem oraz z wsiami Bukowiec, Rzyżyn (obecnie Ryżyn), Lutomie, Sitowiec, a także z jeziorem Godziszewo. Odnotowano drogi: sierakowską oraz drożysko do Rzyżyna. Odnotowano obiekty fizjograficzne: Lesionki, Lisieńce albo Łysience (ku Lyssyenczom), Rudnik, “Wyelkye Trzezagowo”, Bielawa, Miecisko, Przysiek, Ostrowek, “Kawel Karlowski”, “Kawel Jackowski” oraz łoziska. W 1564 dziesięcina z Kaczlina należała do uposażenia klucza poznańskiego dóbr biskupa poznańskiego. W 1577 płatnikiem poboru ze wsi był Jakub Targowski^[6] .

W 1580 miejscowość była wsią szlachecką Kaczlino położoną w powiecie poznańskim województwa poznańskiego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Właścicielem był Jakub Rokossowski, który zapłacił pobór od 3 łanów, 6 zagrodników, pastucha z 30 owcami oraz roli karczmarskiej^[6] [7].

Po rozbiorach Polski miejscowość znalazła się w zaborze pruskim. W okresie Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1815-1848) miejscowość należała do wsi większych w ówczesnym pruskim powiecie Międzyrzecz w rejencji poznańskiej^[8]. Kaczlin należał do okręgu sierakowskiego tego powiatu i stanowił część majątku Sieraków, którego właścicielem był wówczas rząd pruski w Berlinie^[8]. Według spisu urzędowego z 1837 roku wieś liczyła 208 mieszkańców, którzy zamieszkiwali 27 dymów (domostw)^[8].

W latach 1954–1959 wieś należała i była siedzibą władz gromady Kaczlin, po jej zniesieniu w gromadzie Sieraków. W latach 1975−1998 wieś administracyjnie należała do województwa poznańskiego.

Podział wsi

Wieś dzieli się na 3 integralne części: Kaczlin, Lesionki, Olendry.

Lesionki

To przysiółek przy drodze wojewódzkiej nr 133, graniczący od południa z jeziorem Godziszewskim należącym do obrębu wsi Lutom, a od wschodu ze wsią Ryżyn, leżącą w gminie Chrzypsko Wlk. Lesionki, są integralną częścią sołectwa Kaczlin^[9].

Olendry

Olendry położone są w centrum sołectwa. Do tej części Kaczlina zalicza się kilka rozproszonych zabudowań gospodarstw rolnych. Olendry określa się także części przysiółka Lesionki^[10]. Od początku roku 2011 koło Olendrów realizowane są odwierty złóż ropy naftowej^[10].

Gospodarka

Wieś jest niewielkim ośrodkiem usługowym, we wsi działa Ochotnicza Straż Pożarna, oddział przedszkolny Szkoły Podstawowej w Lutomiu, sklep wielobranżowy.

Zachowuje jednak typowo rolniczy charakter. Jednym z ważniejszych gospodarstw rolnych jest ferma hodowli drobiu.

Połączenia komunikacyjne

Wieś zlokalizowana jest przy dwóch drogach wojewódzkich:

• DW nr 182; – biegnąca przez centrum Kaczlina do Wronek,
• DW nr 133; – biegnąca przez Lesionki do Chrzypska Wielkiego.

Turystyka

Jez. Godziszewskie położone przy DW nr 133 do Lesionek

Szlaki turystyczne

• pieszy szlak czarny PTTK: Góra → Grobia → Jez. Jaroszewskie → Sieraków → Lesionki → Lutom → Lutomek (19,3 km)
• Sierakowska Sieć Szlaków Rowerowych- żółta: Tuchola → Kaczlin → Ryżyn → Lutom → Lutomek → Grobia → Jaroszewo → Góra,
• Wielkopolski Szlak Stu Jezior - czarny: (...) → Sieraków → Lesionki → Ryżyn → → (...)

Wypoczynek

W Lesionkach, na północno-wschodnim brzegu jeziora Godziszewskiego znajduje się pole biwakowe oraz niestrzeżone kąpielisko.

Demografia

Ludność Kaczlina^[11]^[12]

rok	1970	1978	1998	1999	2008	2009	2010	2012
ludność	436	389	345	341	356	353	379	382

Według danych Urzędu Gminy w Sierakowie, sołectwo 1 października 2012 r. liczyło 382 mieszkańców^[13], dzięki czemu wieś zajmuje drugą pod względem ludności lokatę w gminie^[a]. Powierzchnia wsi wynosi 6,54 km²^[b], co daje średnią gęstość zaludnienia rzędu 58,4 os. na km² w 2012 r. Jest to zarazem najgęściej zaludniona wioska w gminie^[c].

Stowarzyszenia i organizacje

Ochotnicza Straż Pożarna

Ochotnicza Straż Pożarna w Kaczlinie powstała w 1901 r. W 1960 r. oddano do użytku nowo wybudowaną remizę strażacką. W 1973 r. jednostka otrzymała samochód pożarniczy marki Star 21, który do dnia dzisiejszego wyjeżdża jeszcze m.in. do akcji gaśniczych. W 1982 r. jednostce nadano sztandar związkowy, a rok później została ona odznaczona za wzorową służbę na polu pożarnictwa ochotniczego Złotym Medalem Za Zasługi dla Pożarnictwa. OSP Kaczlin bierze czynny udział w zawodach sportowo-pożarniczych, manewrach oraz pokazach ratowniczo-gaśniczych^[14]. Jednostka liczy:

• 22 członków czynnych,
• 1 członka honorowego,
• 35 członków MDP.

Uwagi

1. Po Lutomiu (531 osób), przed Grobią (340 osób).
2. Dane Urzędu Gminy w Sierakowie. Powierzchnia obejmuje wszystkie obręby wsi sołeckiej
3. Przed Przemyślem (52 os. na km²) i Lutomiem (41,7 os. na km²)

Przypisy

1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 48012
2. NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06] .
3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 410 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
4. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
5. GUS. Rejestr TERYT
6. Chmielewski 1987 ↓.
7. Adolf Pawiński, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym, t. I, Wielkopolska, Warszawa 1883, s. 20.
8. Leon Plater: Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜ztwa Poznańskiego. Lipsk: Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère) Jana Nepomucena Bobrowica, 1846, s. 255.
9. [https://web.archive.org/web/20110928201051/http://www.sierakow.pl/content.php?cms_id=581&lang=pl&p=p1&s=s5 Wykaz sołectw w Gminie Sieraków- Załącznik do uchwały Nr X /79/2003 Rady Miejskiej w Sierakowie z dnia 30 października 2003r w sprawie: zmiany uchwały nr VIII/54/2003 z dnia 1.07.2003 r. w sprawie: Statutu Gminy Sieraków]. październik 2003. [dostęp 2010-05-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (28 września 2011)].
10. Ropa naftowa w Sierakowie: duża szansa dla naszej gminy!. marzec 2011. Cytat: Otwory poszukiwawcze i stosowne badania wykonane zostały już w dwóch lokalizacjach a obecnie realizowany jest trzeci odwiert w Lesionkach (Olendry) (pol.).
11. Pracownia urbanistyczna "Plan 21" Poznań: Tekst zmiany Studium - tom I - Uwarunkowania rozwoju gminy, stanowiący załącznik nr 1. listopad 2010. s. 52/139. [dostęp 2012-10-21]. (pol.).
12. GUS: Wszystkie dane dla miejscowości Kaczlin z GUS'u. 2009. [dostęp 2012-10-21]. Cytat: rok 2009 (pol.).
13. sołectwo Kaczlin na stronie gminy. październik 2012. [dostęp 2012-10-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-03-08)].
14. OSP KACZLIN.

Bibliografia

• Stefan Chmielewski: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. II (I – Ł), zeszyt 1, hasło „Kaczlin”. Wrocław: Ossolineum, 1988, s. 101-102.

Linki zewnętrzne

• Kaczlin w „Słowniku historyczno-geograficznym województwa poznańskiego w średniowieczu”
• Kaczlin, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 655 .