Josef Dobrovský

Josef Dobrovský
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

17 sierpnia 1753
Balassagyarmat

Data i miejsce śmierci

6 stycznia 1829
Brno

Narodowość

czeska

Dziedzina sztuki

filolog, językoznawca, ksiądz, slawista

podpis
Multimedia w Wikimedia Commons
Josef Dobrovský – popiersie w bibliotece Klasztoru Hradisko
Josef Dobrovský – popiersie na Kampie w Pradze

Josef Dobrovský (ur. 17 sierpnia 1753 w Balassagyarmat, zm. 6 stycznia 1829 w Brnie) – czeski filolog, językoznawca, ksiądz i slawista[1]. Przyczynił się do powstania czeskiego odrodzenia narodowego. Jego działalność wywarła wpływ na slawistykę rosyjską (panslawizm) i austriacką (austroslawizm). Recenzował Słownik języka polskiego (1807–1814) Samuela Lindego.

Życiorys

Ojciec, Jakub Doubravský, był żołnierzem. Niebawem, po urodzeniu się Josefa, rodzina Dobrovskich zamieszkała w Horšovskim Týnie. W domu mówiono po niemiecku. Języka czeskiego przyszły slawista nauczył się dopiero w gimnazjum w Německim Brodzie, w którym kształcił się do 1763 roku. W latach 1767–1769 kontynuował naukę u jezuitów w Klatovach.

Od 1769 roku studiował filozofię w Pradze. W 1772 roku został nowicjuszem zakonu jezuitów, przygotowywał się do objęcia funkcji misjonarza w Indiach. Plan nie zostały zrealizowany, ponieważ w 1773 roku nastąpiło rozwiązanie zakonu jezuitów na ziemiach czeskich. Josef Dobrovský zdecydował się dokończyć studia teologiczne w Pradze. W 1786 roku został wyświęcony na księdza.

W latach 1776–1787 pracował jako nauczyciel filozofii i matematyki u hrabiego Nostica. W tym czasie razem podróżowali po Rosji i Szwecji.

W 1787 roku został prorektorem, a w 1789 roku rektorem generalnego seminarium w Ołomuńcu. Po śmierci cesarza Józefa II Habsburga (1790) seminarium zamknięto. Dobrovský wrócił do Pragi, gdzie dalej pracował jako naukowiec. W czasie tego pobytu powstało większość jego filologicznych i historiograficznych prac o tematyce slawistycznej.

W latach 80. XVIII wieku aktywnie uczestniczył w życiu naukowym Pragi. Działał w Prywatnym Towarzystwie Naukowym. W 1784 roku pomagał założyć Królewskie Czeskie Towarzystwo Naukowe, a w 1818 roku Czeskie Muzeum Narodowe.

Wywarł duży wpływ na generację młodych naukowców. Jego uczniami byli m.in. František Palacký i Václav Hanka.

Twórczość

  • Fragmentum Pragense evangelli S. Marci, vulgo autographi (1778)[2] – udowodnił, że fragment Ewangelii praskiej (złożony w Katedrze w Pradze) nie został napisany przez Marka Ewangelistę, ale był to wyjątek z Ewangeliarza z Cividale (z IX stulecia),
  • Co je třeba opraviti v Ungarově vydání Učených Čech,
  • O stáří českého překladu biblického,
  • O zavedení knihtiskařského umění v Čechách,
  • Kritické pokusy jak očistit starší české dějiny o pozdějších výmyslů (1802–1823),
  • Ausführliches Lehrgebäude der böhmischen Sprache (1809) – opracował zasady gramatyczne języka czeskiego[3],
  • Deutsch-böhmisches Wörterbuch (1. część 1802, 2. część 1821) – wydane dzięki Antoníemu Jaroslavovi Puchmajerovi,
  • Základy jazyka staroslověnského (1822),
  • Geschichte der bömischen Sprache und Literatur (czasopismo 1791, książka 1792, 2. wydanie 1818) – jedna z pierwszych prac, w której dostrzeżono wartości historyczne literatury czeskiej[3],
  • Über die Begräbnissart der alten Slaven überhaupt und der Böhmen insbensondere (1786),
  • Dějiny české řeči a starší literatury (1818) – szczegółowe opracowanie tematu literatury czeskiej, ale tylko do roku 1526,
  • Institutiones linguae slavicae dialecti veteris (1822)[4] – stało się podstawą odrębnej dziedziny filologii słowiańskiej zajmującej się badaniem języka cerkiewnosłowiańskiego[5].

Wydawał także almanachy literatury czeskiej:

  • Böhemische Litteratur auf das Jahr 1779 – 4 numery,
  • Böhmen und Mähren Litteratur auf das Jahr 1780 – 3 numery,
  • Magazin von Böhmen und Mähren, 1786/87 – 3 numery.

Przypisy

  1. ↑ Jacek Baluch, Piotr Gierowski: Czesko-polski słownik terminów literackich. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2016, s. 432. ISBN 978-83-233-4066-9.
  2. ↑ Josef Dobrovský, Fragmentum Pragense Evangelii S. Marci, Literis Regiae Scholae Normalis, per Ioan. Adamum Hagen, 1778 [dostęp 2023-07-16] (łac.).
  3. ↑ a b J. Skowronek, M. Tanty, T. Wasilewski: Słowianie południowi i zachodni VI – XX wiek. s. 188.
  4. ↑ Josef Dobrovsky, Josephi Dobrowsky ... Institutiones linguae slavicae dialecti veteris quae quum apud russos, serbos aliosque ritus graeci, tum apud dalmatas glagolitas ritus latini slavos in libris sacris obtinet, sumtibus et typis Antoniis Schmid, c.r.p. typographi, 1822 [dostęp 2023-07-16] (łac.).
  5. ↑ J. Skowronek, M. Tanty, T. Wasilewski: Słowianie południowi i zachodni VI – XX wiek. s. 380.

Bibliografia

  • J. Vlček: Dějiny české literatury III. Praga: 1960. (cz.).
  • M. Machovec: Josef Dobrovský. Praga: 1964. (cz.).
  • F. Kutnar: Přehledné dějiny českého a slovenského dějepisectví I. Praga: 1973. (cz.).
  • Slovník českých spisovatelů. Praga: Libri, 2000. (cz.).
  • J. Skowronek, M. Tanty, T. Wasilewski: Słowianie południowi i zachodni VI – XX wiek. Wyd. 1. Warszawa: Książka i Wiedza, 2005. ISBN 83-05-13401-6.

Strategi Solo vs Squad di Free Fire: Cara Menang Mudah!