Janusz Tazbir

Janusz Tazbir
Ilustracja
Profesor Janusz Tazbir w 2009 r.
Data i miejsce urodzenia

5 sierpnia 1927
Kałuszyn

Data i miejsce śmierci

3 maja 2016[1]
Warszawa

Zawód, zajęcie

historyk

Tytuł naukowy

profesor

Alma Mater

Uniwersytet Warszawski

Uczelnia

Polska Akademia Nauk

Stanowisko

dyrektor Instytutu Historii PAN (1983–1990)

Odznaczenia
Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Medal Komisji Edukacji Narodowej Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” Medal Puszkina (Federacja Rosyjska)
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Nagrobek Janusza Tazbira. (autor: arch. Tomasz Skorupa)

Janusz Tazbir (ur. 5 sierpnia 1927 w Kałuszynie, zm. 3 maja 2016 w Warszawie) – polski historyk, profesor nauk humanistycznych, badacz dziejów kultury staropolskiej oraz reformacji i kontrreformacji w Polsce, członek Polskiej Akademii Nauk.

Życiorys

Ukończył VII Liceum Ogólnokształcące im. Juliusza Słowackiego w Warszawie, następnie studiował historię na Uniwersytecie Warszawskim. Magisterium uzyskał w Instytucie Historii UW w 1950[2]. Tam też uzyskał w 1954 stopień doktorski (kandydat nauk historycznych) na podstawie rozprawy napisanej pod kierunkiem Władysława Tomkiewicza. Habilitował się w 1960 w Instytucie Historii Polskiej Akademii Nauk. Profesorem nadzwyczajnym został w 1966[2], a profesorem zwyczajnym w 1973. Pracownik IH PAN w latach 1953–1997 (zastępca dyrektora 1968–1983, dyrektor 1983–1990). Wiceprezes PAN w latach 1999–2003. Był członkiem PAN: korespondentem od 1983, rzeczywistym od 1989. Był członkiem czynnym Polskiej Akademii Umiejętności[2] i członkiem Komitetu Nauk Historycznych Polskiej Akademii Nauk[2][3]. Jako członek Rady Języka Polskiego przy Prezydium PAN od 1996 r., czyli od początku jej istnienia, był współodpowiedzialny m.in. za wszystkie uchwały ortograficzne Rady.

W 1965 został redaktorem naczelnym rocznika „Odrodzenie i Reformacja w Polsce”. W latach 1986–1989 był członkiem Ogólnopolskiego Komitetu Grunwaldzkiego. Był przewodniczącym rady naukowej Polskiego Słownika Biograficznego. Przez wiele lat pełnił funkcję przewodniczącego Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów[2]. Był członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich oraz prestiżowych gremiów naukowych m.in. Nagrody Naukowej KLIO (członek jury od 1996). Przewodniczył kapitule Konkursu o Nagrodę i Medal Zygmunta Glogera, od 1984 prowadzonego przez Społeczne Stowarzyszenie Prasoznawcze „Stopka” z Łomży. W latach 1990–1997 pełnił funkcję przewodniczącego Polsko-Niemieckiej Komisji Podręcznikowej[4]. Jego żoną była historyk Julia Tazbir.

Janusz Tazbir został pochowany na Cmentarzu Komunalnym Północnym w Warszawie (kwatera W-VII-8-4-9)[5].

Wybrane publikacje

  • Święci grzesznicy i kacerze, Wiedza Powszechna (1959)
  • Piotr Skarga. Szermierz kontrreformacji (1962)
  • Historia Kościoła katolickiego w Polsce (1460–1795) (1966)
  • Państwo bez stosów. Szkice z dziejów tolerancji w Polsce w XVI i XVII w., Wydawnictwo Iskry (1967)
  • Arianie i katolicy (1971)
  • Rzeczpospolita szlachecka wobec wielkich odkryć, tom 249 serii wydawniczej Omega (1973)
  • Kultura szlachecka w Polsce (1978)
  • Spotkania z historią (1979)
  • Tradycje tolerancji religijnej w Polsce (1980)
  • Świat panów Pasków (1986)
  • Kultura polskiego baroku (1986)
  • Od Haura do Isaury – szkice o literaturze (1989)
  • Protokoły mędrców Syjonu. Autentyk czy falsyfikat (1992, 1996 (czes.), 2003, 2004)
  • Okrucieństwo w nowożytnej Europie (1993)
  • Reformacja, kontrreformacja, tolerancja (1997)
  • Polska na zakrętach dziejów (1997)
  • W pogoni za Europą (1998)
  • Pożegnanie z XX wiekiem, Wydawnictwo Iskry (1999)
  • Silva Rerum Historicarum (2002)
  • Polska. Losy państwa i narodu do 1939 roku (współautor), Wydawnictwo Iskry (2003)
  • Łyżka dziegciu w ekumenicznym miodzie (2004)
  • Polacy na Kremlu i inne historyje, Wydawnictwo Iskry (2005)
  • Długi romans z muzą Klio, Wydawnictwo Iskry (2007)
  • W co wierzymy? (2007, jeden ze współautorów)
  • Czego się boimy? (2008, jeden ze współautorów)
  • Co kochamy? (2009, jeden ze współautorów)
  • Prawda i fałsz. O polskiej chwale i wstydzie (2010, jeden ze współautorów)
  • Pokuszenie historyczne. Ze świata szabel i kontuszy (2011)
  • Od sasa do lasa, Wydawnictwo Iskry (2011)[6][7][8]

Odznaczenia, nagrody i wyróżnienia

Przypisy

  1. ↑ Nie żyje prof. Janusz Tazbir. Wybitny historyk miał 88 lat [online], Onet.pl, 5 maja 2016 [dostęp 2016-05-05] [zarchiwizowane z adresu 2016-05-06] (pol.).
  2. ↑ a b c d e Prof. zw. dr hab. cz Janusz Tazbir, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2006-04-07].
  3. ↑ Skład. www.knh.pan.pl. [dostęp 2015-10-23].
  4. ↑ Polsko-Niemiecka Komisja Podręcznikowa [online], Polsko-Niemiecka Komisja Podręcznikowa, 2 kwietnia 2022 [dostęp 2024-10-08] (pol.).
  5. ↑ Wyszukiwarka cmentarna --- Warszawskie cmentarze [online], cmentarzekomunalne.com.pl [dostęp 2020-02-27].
  6. ↑ Janusz Tazbir. Culture.pl. [dostęp 2016-05-05].
  7. ↑ Tazbir, Janusz (1927- ). Katalog Biblioteki Narodowej. [dostęp 2016-05-05].
  8. ↑ Janusz Tazbir: Bibliografia w LitDok Europa Środkowo-Wschodnia / Instytut Herdera w Marburgu
  9. ↑ M.P. z 1999 r. nr 14, poz. 183 „w uznaniu wybitnych zasług dla rozwoju nauki polskiej”.
  10. ↑ a b c d Tazbir, Janusz [online], PAN [dostęp 2012-08-05] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-05].
  11. ↑ Medale i wyróżnienia dla ludzi książki [online], wydawca.com.pl, 8 września 2008 [dostęp 2011-09-03] [zarchiwizowane z adresu 2014-09-12].
  12. ↑ MKiDN - Medal Zasłużony Kulturze - Gloria Artis [online] [dostęp 2020-02-27] [zarchiwizowane z adresu 2017-11-01] (pol.).
  13. ↑ Doktorzy Honoris Causa. [w:] Uniwersytet Opolski [on-line]. uni.opole.pl. [dostęp 2014-11-14].
  14. ↑ publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Dotychczasowi laureaci nagrody im. Hugona Steinhausa (archiwum), pfun.pan.pl [dostęp 2021-12-18].
  15. ↑ Указ Президента Российской Федерации от 29 сентября 2001 года № 1163 «О награждении государственными наградами Российской Федерации граждан Республики Польша» [dostęp 2024-02-05]

Bibliografia

  • A. Karpiński, E. Opaliński, Bibliografia publikacji Janusza Tazbira za lata 1949–1986 [w:] Kultura polska a kultura europejska. Prace ofiarowane Januszowi Tazbirowi w sześćdziesiątą rocznicę urodzin, red. M. Bogucka, J. Kowecki, Warszawa 1987, s. 5–52.
  • A. Karpiński, E. Opaliński, Bibliografia publikacji Janusza Tazbira 1987–czerwiec 1997 [w:] Kultura staropolska – kultura europejska. Prace ofiarowane Januszowi Tazbirowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, red. W. Kriegseisen, Warszawa 1997, s. 8–18.
  • Bibliografia de Janusz Tazbir, „Estudios Latinoamericanos” 13 (1990), s. 51–58
  • Janusz Tazbir, Długi romans z muzą Klio, Warszawa 2007.

Linki zewnętrzne

Laureaci Nagrody im. Profesora Hugona Steinhausa (PFUN i TPiKN)
XX wiek
XXI wiek