Janowice (powiat tarnowski)

Janowice

wieś
Pałac
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	tarnowski
Gmina	Pleśna
Liczba ludności (2022)	1071[2]
Strefa numeracyjna	14
Kod pocztowy	33-115[3]
Tablice rejestracyjne	KTA
SIMC	0826711
Położenie na mapie gminy Pleśna Janowice
Położenie na mapie Polski Janowice
Położenie na mapie województwa małopolskiego Janowice
Położenie na mapie powiatu tarnowskiego Janowice
49°53′28″N 20°51′39″E[1]
Strona internetowa

Janowice – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie tarnowskim, w gminie Pleśna^[4][5].

Położenie

Wieś leży prawym brzegu Dunajca, w dolinie potoku Lubinka i na okolicznych wzniesieniach Pogórza Rożnowskiego^[6]. Przez wieś przebiega lokalna droga z Zakliczyna do Tarnowa.
W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Janowice. W latach 1975–1998 wieś należała administracyjnie do województwa tarnowskiego.

Integralne części wsi

Integralne części wsi Janowice^[4]^[5]

SIMC	Nazwa	Rodzaj
0826728	Działy	część wsi
0826734	Gierowa	część wsi
0826740	Janowice Dolne	część wsi
0826757	Janowice Górne	część wsi
0826763	Kopaliny	część wsi
0826770	Lipie	część wsi
0826786	Morawy	część wsi
0826792	Przedmieście	część wsi
0826800	Zadziele	część wsi

Historia

Miejscowość, lokowana wcześniej na prawie polskim, otrzymała w 1347 roku prawo magdeburskie. U Długosza wzmiankowany jest właściciel wsi, Grot z Janowic, który uczestniczył w wyprawie króla Władysława Jagiellończyka na Węgry w 1440 roku^[7].

Zabytki

Obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego^[8].

• Kościół parafialny pw. Podwyższenia Krzyża Świętego;
• zespół dworski: dwór, park, folwark;
• cmentarz wojenny nr 190 – Janowice.

W zachodniej części wsi, na stoku wzniesienia łagodnie opadającego w kierunku południowo-zachodnim, ku dolinie Dunajca, znajduje się zespół pałacowo-parkowy. Murowany pałac został zbudowany w XIX wieku w stylu angielskiego neogotyku na miejscu istniejącego wcześniej dworu, z którego do dnia dzisiejszego zachowały się piwnice. Obok wybudowano wolnostojącą kwadratową wieżę połączoną z pałacem czteroprzęsłowym arkadowym przejściem. Park, otaczający pałac, o powierzchni 9,5 ha, rozwinięty jest z założenia tzw. ogrodu w stylu angielskim. Szata roślinna to dęby szypułkowe, klony, lipy, graby, jesiony, wierzby, topole, czeremchy. Wśród krzewów: jaśminy, leszczyny, głogi i inne. Ostatnim właścicielem był Aleksander Kobylański, majątek Janowice został odebrany dekretem PKWN. W 1967 roku pałac przejęła Politechnika Krakowska, która odnowiła i zagospodarowała budynek i otaczający park. Służył on jako ośrodek szkoleniowo-wypoczynkowy, a od 2008 roku jest dzierżawiony jako obiekt rekreacyjno – szkoleniowy przez prywatnego właściciela^[9]. W 2013 roku pałac został zakupiony przez ZAiKS z myślą o stworzeniu w nim nowoczesnego Centrum Pracy Twórczej^[10].

W obrębie cmentarza parafialnego znajduje się cmentarz wojenny nr 190 z I wojny światowej, na którym pochowanych jest 114 żołnierzy austro-węgierskich i 16 rosyjskich^[11]. Na cmentarzu znajduje się też upamiętniona tablicą mogiła 11 żołnierzy polskich poległych w walce z Niemcami we wrześniu 1939 roku^[12].

Od roku 1955 na terenie Janowic działa Filia Gminnej Biblioteki Publicznej w Pleśnej.

Turystyka

• Wyciąg narciarski.
• Pałac w stylu angielskiego neogotyku z XIX w.
• Cmentarz wojenny nr 190 z I wojny światowej.
• Winnica Janowice^[13].
• Na zboczach wzgórz opadających w kierunku doliny Dunajca położone są obszary leśne o łącznej powierzchni ok. 18 ha, znane jako „Uroczysko Janowice”. Jest to grąd o bogatym podszyciu, z okazami bluszczy pospolitego oplatającego pnie drzew^[14].

Osoby związane z miejscowością

• Karol Jarosz (1879–1958) – poseł na sejm II RP^[15]
• Błażej Wójcicki ps. Jurand (1898–1999) – legionista^[16], uczestnik bitwy pod Łowczówkiem, żołnierz armii gen. Hallera, porucznik Wojska Polskiego^[17]
• Zygmunt Klimecki – legionista^[16]
• Lucjan Kocik – profesor, socjolog, wykładowca na Uniwersytecie Jagiellońskim^[16]

Galeria zdjęć

• 
  Cmentarz wojenny nr 190
• 
  Szkoła
• 
  Kościół
• 
  Dunajec w Janowicach

Przypisy

1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 44091
2. NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04] .
3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 366 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
4. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
5. TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
6. Pogórze Rożnowskie. Mapa 1:50 000. Kraków: Compass, 2014. ISBN 978-83-7605-322-6. Brak numerów stron w książce
7. AndrzejA. Matuszczyk AndrzejA., Pogórze Karpackie, Tarnów: Oddział PTTK [Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego] „Ziemi Tarnowskiej”, 1995, ISBN 83-903260-1-9, OCLC 891189204 . Brak numerów stron w książce
8. Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2024-01-01] .
9. Pałac Janowice [dostęp 18 października 2009].
10. ZAiKS kupił sobie pałac. niezalezna.pl, 21 lipca 2014. [dostęp 2014-07-20].
11. Cmentarze wojenne z I wojny światowej [dostęp 18 października 2009].
12. Pomniki Pamięci Narodowej z dni walk i męczeństwa na terenie województwa tarnowskiego; Oprac.: R. Hycnar, A. Pietrzykowa, F. Turzański, St. Wróbel, K. Głomb; wydawcy: ZBoWiD Zarząd wojewódzki w Tarnowie, Tarnów 1984, s. 92
13. Winnica Janowice – Winnica [online], www.winnicajanowice.pl [dostęp 2019-07-05] .
14. Gmina Pleśna. plesna.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-09-23)]. [dostęp 18 października 2009]
15. Parlamentarzyści – Pełny opis rekordu [online], bs.sejm.gov.pl [dostęp 2019-07-05] .
16. Plan Odnowy Miejscowości Janowice [online] [zarchiwizowane z adresu 2022-05-29] .
17. Tarnów – kwatera zasłużonych [online], www.miejscapamiecinarodowej.pl [dostęp 2019-07-05] .

Kontrola autorytatywna (wieś w Polsce):

• VIAF: 154794569
• LCCN: n82114767
• J9U: 987007557558205171