Jan Pawlak (prawnik)

Jan Pawlak

Data i miejsce urodzenia	17 września 1911 Kalisz
Data śmierci	2 stycznia 1989
Prezes Sądu Najwyższego kierujący Izbą Cywilną
Okres	od 23 maja 1967 do 1 października 1981
Poprzednik	Zbigniew Resich
Następca	Antoni Filcek
Odznaczenia

Jan Pawlak (ur. 17 września 1911 w Kaliszu^[1], zm. 2 stycznia 1989) – polski prawnik i działacz polityczny ruchu ludowego, sędzia, prezes Sądu Najwyższego w latach 1967–1981.

Życiorys

Pochodził z rodziny chłopskiej^[1], syn Jana i Heleny^[2]. W 1930 ukończył Gimnazjum im. A. Asnyka w Kaliszu^[3][1][a]. W latach 1931–1939 pracował w administracji Sądu Grodzkiego w Sieradzu. W 1936 rozpoczął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego^[2].

Podczas okupacji niemieckiej pracował w Warszawie, początkowo jako robotnik w firmie „Wspólna Praca” (1940), a później jako pracownik umysłowy w prywatnym przedsiębiorstwie „Emilia Kobyłko” (1940–1944). W 1944 uzyskał tytuł magistra prawa na tajnym Uniwersytecie Warszawskim^[1]. Uczestniczył w powstaniu warszawskim, żołnierz VI zgrupowania^[b]. W latach 1944–1945 był robotnikiem w Introligatorni „P. Wylężałek” w Częstochowie^[2].

Po wojnie pracował jako kierownik Sekretariatu Sądu Grodzkiego w Sieradzu, w latach 1945–1949 był aplikantem sądowym, asesorem i sędzią. W latach 1949–1950 był sędzią Sądu Okręgowego w Sieradzu, w latach 1951–1953 pełnił funkcję prezesa Sądu Powiatowego w tym mieście. W 1953 został sędzią Sądu Najwyższego. Od 1959 na stanowisku podsekretarza stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości^[1]. Po uchwaleniu w 1962 nowej ustawy o Sądzie Najwyższym, ze względu na sprawowaną funkcję w ministerstwie, przestał być sędzią^[4]. W 1967 został jednak prezesem Izby Cywilnej Sądu Najwyższego^[1][5], którym był do 1981. W latach 1982–1989 był członkiem Trybunału Stanu (I i II kadencja)^[6].

Był również członkiem Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich^[1], członkiem Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej, od 1946 członkiem Zrzeszenia Prawników Polskich, od 1945 w Związku Zawodowym Pracowników Państwowych i Społecznych^[2].

Od 1946 członek prokomunistycznego Stronnictwa Ludowego, z którym w 1949 przystąpił do Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego. W latach 1949–1953 był radnym Powiatowej Rady Narodowej w Sieradzu^[2][1]. W 1964 został zastępcą członka Naczelnego Komitetu ZSL (najwyższy organ tej partii). W latach 70. i 80. wchodził w skład Głównego Sądu Partyjnego ZSL^[1].

Pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera II B 30-4-2)^[7].

Ordery i odznaczenia

• Order Sztandaru Pracy II klasy^[1]
• Złoty Krzyż Zasługi (14 lipca 1954)^[8]
• Warszawski Krzyż Powstańczy^[9]
• Medal 10-lecia Polski Ludowej (28 kwietnia 1955)^[10]

Uwagi

1. Według strony BIP IPN Jan Pawlak ukończył gimnazjum humanistyczne w Sieradzu i miał się urodzić w miejscowości Kalisk, przy czym miejscowość o takiej nazwie nie jest znana.
2. Autorzy Słownika biograficznego działaczy ruchu ludowego nie precyzują, co to było za zgrupowanie wojskowe, ani jakiej organizacji było podporządkowane. Być może był to Batalion Golski albo Batalion Bełt Armii Krajowej.

Przypisy

1. Słownik biograficzny działaczy ruchu ludowego. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1989, s. 313. ISBN 83-205-4045-3.
2. Biuletyn Informacji Publicznej Instytutu Pamięci Narodowej [online], katalog.bip.ipn.gov.pl [dostęp 2024-09-02] .
3. Krzysztof Jan Walczak: Szkoła kaliska. I Liceum Ogólnokształcące im. Adama Asnyka w Kaliszu : nauczyciele i wychowankowie. Kalisz: Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, 1998, s. 212. ISBN 83-85638-29-6.
4. Arkadiusz Bereza. Polityczne i prawne uwarunkowania uchwalenia ustawy o Sądzie Najwyższym w 1962 r. „Miscellanea Historico-Iuridica”. XIV, z. 1, s. 50, 2015. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku. 
5. XXV lat wymiaru sprawiedliwości PRL. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze, 1969, s. 175.
6. Trybunał Stanu. Poprzednie kadencje. trybunalstanu.pl. [dostęp 2020-06-18]. (pol.).
7. Wyszukiwarka cmentarna --- Warszawskie cmentarze [online], www.cmentarzekomunalne.com.pl [dostęp 2024-09-02] .
8. M.P. z 1954 r. nr 103, poz. 1340 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w pracy zawodowej”.
9. Lista odznaczonych Warszawskim Krzyżem Powstańczym. „Stolica”. Rok XXXVII, Nr 21 (1794), s. 15, 8 sierpnia 1982. Warszawa: Warszawskie Wyd. Prasowe RSW „Prasa-Książka-Ruch”. [dostęp 2024-09-02]. 
10. M.P. z 1955 r. nr 106, poz. 1419 - Uchwała Rady Państwa z dnia 28 kwietnia 1955 r. nr 0/661 - na wniosek Prezesa Sądu Najwyższego.