Share to: share facebook share twitter share wa share telegram print page

Jablonec nad Nysą

Jablonec nad Nysą
Jablonec nad Nisou
Ilustracja
Nowy ratusz
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Czechy

Kraj

 liberecki

Powiat

Jablonec nad Nysą

Burmistrz

Jiří Čeřovský[1]

Powierzchnia

31,39 km²

Wysokość

475 m n.p.m.

Populacja (2017)
• liczba ludności


45 702[2]

Kod pocztowy

466 01

Tablice rejestracyjne

L

Położenie na mapie kraju libereckiego
Mapa konturowa kraju libereckiego, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Jablonec nad Nysą”
Położenie na mapie Czech
Mapa konturowa Czech, u góry znajduje się punkt z opisem „Jablonec nad Nysą”
Ziemia50°43′N 15°10′E/50,716667 15,166667
Strona internetowa

Jablonec nad Nysą (cz. Jablonec nad Nisou, niem. Gablonz an der Neiße) – miasto statutarne w Czechach, nad Nysą Łużycką, u podnóża Gór Izerskich. Drugie co do wielkości miasto kraju libereckiego, siedziba powiatu Jablonec nad Nysą. Ośrodek produkcji sztucznej biżuterii (Jablonex, G&B beads – szklane perły), szkła (Preciosa – producent szkła kryształowego) i elektroniki profesjonalnej (Jablotron).

Historia

Wieś Jablonec (Gablonz) została założona w XIV wieku; pierwszy dokument pisany wzmiankujący o niej pochodzi z 1356. Nazwa miasta oznacza „miejsce, gdzie rosną jabłonie”. W sierpniu 1496 wieś została doszczętnie spalona przez wojska Związku Miast Łużyckich podczas wojny pomiędzy nimi a królem Czech Jerzym z Podiebradów. W XVIII wieku powstała huta szkła i fabryka sztucznej biżuterii, a jej pierwszy eksporter, J. F. Schwan, uczynił miasto znanym w Europie. Wieś Gablonz została podniesiona do rangi gminy przez cesarza Franciszka II Habsburga 21 kwietnia 1808, zaś prawa miejskie nadał jej cesarz Franciszek Józef I 28 marca 1866.

Teatr w Jabloncu nad Nysą

W XIX wieku miasto rozwijało się. W latach 1870–1871 wojna francusko-pruska sprawiła, że w krajach tych produkcja szkła i sztucznej biżuterii upadła, zaś kupcy z Gablonz przejęli rynki zagraniczne. Produkcja i eksport osiągały niewiarygodnie szeroki zasięg przez następne 60 lat. Rozwój miasta szedł w parze ze wzrostem liczby ludności; pejzaż Jablonca ulegał dynamicznym zmianom. Wybudowano wówczas szereg wystawnych (w tym secesyjnych) domów i całych dzielnic. Wybudowano też dwa najbardziej charakterystyczne obiekty w mieście – kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa na Horní náměstí oraz ratusz miejski na Mírové náměstí. W 1904 otwarto Muzeum Szkła i Biżuterii.

Tzw. czarny piątek 24 października 1929 oraz kryzys gospodarczy lat 30. przyniosły recesję w produkcji szkła i biżuterii. W październiku 1938 Gablonz, zlokalizowane w Kraju Sudetów, zostało zajęte przez hitlerowską III Rzeszę na mocy postanowień układu monachijskiego, jako zamieszkane w większości przez Niemców. Po 1945 ludność niemiecka została wysiedlona, zaś Czesi przesiedleni do miasta, które odtąd znane jest jako Jablonec nad Nisou. Niemcy wysiedleni z Gablonz założyli po wojnie dzielnicę Neugablonz miasta Kaufbeuren w Bawarii oraz miejscowość Neugablonz nieopodal miasta Enns w Górnej Austrii.

W lutym 2012 r. Jablonec został miastem statutarnym[3]. O ten status miasto starało się już w 1990 r. jako drugi co do wielkości i znaczenia ośrodek Aglomeracji Libereckiej.

Współczesność

Jablonec stanowi obecnie centrum aktywnego wypoczynku i sportu, z pływalnią, trzema stadionami piłki nożnej oraz lekkoatletycznym, lodowiskiem hokejowym, 13. salami gimnastycznymi i 16. boiskami. Jest również znany ze swej nowoczesnej architektury z lat 1900–1930 i Muzeum szkła i biżuterii szklanej.

W Jabloncu mają siedzibę zakłady samochodowe LIAZ, choć ich nazwa wskazuje na pobliski Liberec (Liberecké automobilové závody). W Jabloncu powstały też zakłady elektroniczne „Jablotron”, eksportujące swe systemy ochrony mienia do kilkudziesięciu krajów, jako konkurent polskiej firmy „Satel” z Gdańska. Jablonec z pobliskim Libercem łączy licząca ok. 12 km międzymiastowa linia tramwajowa. Ponadto w mieście rozwinął się przemysł maszynowy, papierniczy oraz spożywczy[4].

Galeria

Miasta partnerskie[5]

Osobistości

Zobacz też

Przypisy

  1. Petr Vitvar: Novým primátorem Jablonce nad Nisou se stal Jiří Čeřovský. 2019-09-18. [dostęp 2019-09-18]. (cz.).
  2. POČET OBYVATEL V OBC Í CH POPULATION OF MUNICIPALITIES. [dostęp 2017-11-06].
  3. Jablonec nad Nisou se stal statutárním městem. 2012-02-08. [dostęp 2013-02-16]. (cz.).
  4. Jablonec nad Nysą, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-09-27].
  5. 4u, Partnerská města [online], Jablonec nad Nisou [dostęp 2021-06-05] (cz.).
Kembali kehalaman sebelumnya