Józef Orłowski (generał)

Grobowiec Józefa Orłowskiego w Końskowoli (stan z 2014).

Józef Orłowski herbu Chomąto (ur. 16 kwietnia 1742, zm. 28 grudnia 1807 w Końskowoli) – generał lejtnant wojsk koronnych.

Życiorys

Przyjaciel Tadeusza Kościuszki, z którym był kadetem w Szkole Rycerskiej od 1766, a w 1769 wyjechali razem na studia artystyczne do Paryża. W 1774 powrócił do Polski. W 1782, w stopniu majora, był adiutantem księcia Adama Czartoryskiego^[1]. W 1789 razem z Poniatowskim i Kościuszką otrzymał stopień generała majora w reformowanej przez sejm i Stanisława Augusta armii polskiej. Był członkiem Zgromadzenia Przyjaciół Konstytucji Rządowej^[2]. 12 października 1789 roku został komendantem twierdzy w Kamieńcu Podolskim, w której przeprowadził wiele prac remontowych i modernizacyjnych, m.in. dokonał naprawy murów, mostów, wykopał nowe studnie i wybudował dwie nowoczesne baterie przy Bramie Królewskiej. W styczniu 1793, po upadku Konstytucji 3 Maja i przejęciu władzy przez zwolenników Konfederacji targowickiej, został zdymisjonowany z funkcji komendanta przez Stanisława Szczęsnego Potockiego^[1].

W powstaniu kościuszkowskim 1794 generał lejtnant, od czerwca zastąpił Stanisława Mokronowskiego jako komendant miasta Warszawy i siły zbrojnej Księstwa Mazowieckiego, odpowiedzialny za sprawy organizacyjne i umocnienia obronne. Uczestniczył w decyzjach dotyczących działań wojskowych w okolicach stolicy. Po niewoli Kościuszki członek Rady Wojennej naczelnika Tomasza Wawrzeckiego. 8 listopada decyzją naczelnika oddał garnizon warszawski pod rozkazy Stanisława Augusta, co miało ułatwić rokowania kapitulacyjne z Suworowem.

Po upadku powstania brał udział w pracach komisji likwidacyjnej Szkoły Rycerskiej. Wkrótce potem zamieszkał w Puławach, gdzie na swoim dworze zatrudnił go Adam książę Czartoryski.

Na cmentarzu Parafii Znalezienia Krzyża Świętego i św. Andrzeja Apostoła w Końskowoli zachował się poświęcony mu pomnik nagrobny.

Przypisy

1. Encyklopedia Wojskowa 1937 ↓, s. 157.
2. Adam Skałkowski, Towarzystwo przyjaciół konstytucji 3 maja, Kórnik, 1930, s. 76.

Bibliografia

• Encyklopedia Wojskowa. Otton Laskowski (red.). T. VI: Obrączki Kościuszkowskie - Przemysł II. Warszawa: Towarzystwo Wiedzy Wojskowej i Wojskowy Instytut Naukowo-Oświatowy, 1937.
• Kronika powstań polskich 1794-1944, Marian BM.B. Michalik (red.), EugeniuszE. Duraczyński (oprac.), Warszawa: Wydawnictwo Kronika, 1994, s. 42, ISBN 83-86079-02-9, OCLC 834009097 .
• P. Pytlak, Tajemnice archiwum parafialnego w Końskowoli, TODK Fara Końskowolska, Końskowola 2009, s. 43.

Kontrola autorytatywna (osoba):

• ISNI: 0000000409000330
• VIAF: 302204610
• PLWABN: 9810647674705606
• NUKAT: n2009129311

Encyklopedie internetowe:

• PWN: 3951871