Dwukrotnie przeprowadził remont kościoła w Stanisławowie: raz jako wikary w latach 1855–1858, drugi raz jako proboszcz, po pożarze w 1868 r. Dbał bardzo o rozwój kultu obrazu Matki Bożej Łaskawej, znajdującego się w tamtejszym kościele ormiańskim; wyjednał w 1870 r. u papieża Piusa IX specjalny odpust dla sanktuarium. Pisarz katolicki, w latach 1856–1879 wydał kilkanaście pozycji książkowych, głównie z zakresu homiletyki. Najbardziej znane pozycje, jak np. „Ojcze nasz”, były wznawiane kilka razy. Bronił obrządku ormiańskiego przed likwidacją w słynnej broszurze Odprawa autorowi (Wiedeń 1861). Zaangażowany społecznie, w latach 1867–1882 radny miasta Stanisławowa, od 1869 r. prezes powiatowej ochronki dla chłopców w Stanisławowie i prezes miejskiej Kasy Oszczędnościowej, organizator ochronki dla dziewcząt i bursy dla uczniów szkół średnich. Wspierał finansowo wielu uczniów i studentów, w tym wybitnego malarza Teodora Axentowicza, który był jego siostrzeńcem.
Utworzył parafię w Suczawie w 1891 r., poświęcił kaplicę NMP Nieustającej Pomocy we Lwowie-Łyczakowie w 1897 r. Poszerzył szeregi duchowieństwa, przyjmując do archidiecezji ormiańskiej kapłanów łacińskich. Jest autorem kilkunastu listów pasterskich. Na jego prośbę Kongregacja Rozkrzewiania Wiary zreformowała w 1892 r. modlitwę brewiarzową duchowieństwa ormiańskiego i zatwierdziła w 1896 r. statuty kapituły ormiańskiej. Wybitny kaznodzieja, zwany „złotoustym”. Na prośbę swego przyjaciela, biskupa krakowskiego Albina Dunajewskiego, głosił kazania w czasie koronacji obrazów Matki Bożej w kościele Karmelitów na Piasku w Krakowie (w 1883 r.) i w Kalwarii Zebrzydowskiej (w 1886 r.). Na prośbę rządu krajowego i rady miejskiej święcił także 19 stycznia 1900 r. nowy gmach Politechniki Lwowskiej.
Zmarł 29 kwietnia 1901 r. we Lwowie. Zgodnie z ostatnią wolą na pogrzebie zamiast kwiatów zbierano datki na polskie gimnazjum w Cieszynie, którego budowę Isakowicz wspierał od samego jej początku. Pochowany został na Cmentarzu Łyczakowskim, obok grobu arcybiskupa Stefanowicza. Jego nagrobek, wykonany przez Juliusza Bełtowskiego[3], w postaci kamiennej tablicy z infułą i pastorałem, zachował się wraz z napisami w języku polskim w dobrym stanie do dnia dzisiejszego.
Upamiętnienie
Założony w 1868 staraniem członków wydziału powiatowego stanisławowskiego „Zakład powiatowy ochronki opuszczonych chłopców w Stanisławowie” otrzymał imię Arcybiskupa Izaaka Isakowicza[4].
W 1905 na fasadzie domu rodzinnym biskupa została ustanowiona tablica upamiętniająca jego osobę[5]. W tym samym roku społeczeństwo galicyjskie ufundowało w katedrze ormiańskiej popiersie arcybiskupa, które z białego kanaryjskiego marmuru wykonał Juliusz Bełtowski[6].
Imię Izaaka Isakowicza nosiły we Lwowie do 1939 r. ulica i szkoła podstawowa. Tablica pamiątkowa w setną rocznicę jego śmierci wmurowana została 15 maja 2001 r. przez ks. kard. Franciszka Macharskiego w krużgankach klasztoru karmelitów w Krakowie. W tymże klasztorze znajduje się portret arcybiskupa ofiarowany w 1934 r. przez Władysławę Isakowicz. Drugi portret, pędzla Teodora Axentowicza, znajduje się obecnie we Lwowskiej Galerii Obrazów. W kurii krakowskiej zachował się zbiór 366 listów Isakowicza napisanych do ormiańskiej rodziny Krzysztofowiczów.
Z okazji setnej rocznicy śmierci arcybiskupa do Lwowa przybył Wielce Błogosławiony Nerses Bedros XIX, patriarcha Kościoła katolickiego obrządku ormiańskiego z Bejrutu, który 4 listopada 2001 r. modlił się przy grobowcu arcybiskupa Izaaka Mikołaja Isakowicza. W tym samym dniu za jego duszę patriarcha odprawił mszę św. w katedrze greckokatolickiej św. Jura oraz nabożeństwo żałobne w katedrze ormiańskiej. W tej intencji Patriarcha modlił się także w kościele ormiańskim w Stanisławowie, przekształconym obecnie w katedrę prawosławną. Trwają przygotowania do wmurowania pamiątkowej tablicy ku czci Izaaka Isakowicza w klasztorze bernardynów w Kalwarii Zebrzydowskiej[potrzebny przypis].
Izaak Mikołaj Isakowicz, [w:] TadeuszT.Isakowicz-ZaleskiTadeuszT., Słownik biograficzny duchownych ormiańskich w Polsce, Kraków 2001. Brak numerów stron w książce
TadeuszT.Isakowicz-ZaleskiTadeuszT., Biskup ormiański Izaak Isakowicz „Złotousty”. Duszpasterz, społecznik i patriota 1824–1901, Kraków 2001. Brak numerów stron w książce
Przypisy
↑Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok1914, Lwów 1914, s. 1026
↑Sprawozdanie z Zarządu Muzeum Narodowego Polskiego w Rapperswylu za Rok ...., 1899, s. 5.