Isabella Lugoski-Karle

Isabella Karle

Isabella Karle (2009)
Państwo działania	Stany Zjednoczone
Data i miejsce urodzenia	2 grudnia 1921 Detroit
Data i miejsce śmierci	3 października 2017 Arlington
Doktor nauk chemicznych
Specjalność: krystalografia
Alma Mater	Uniwersytet Michigan
Instytucja	Naval Research Laboratory
Okres zatrudn.	1946 – 2009
Odznaczenia

Isabella Lugoski-Karle (ur. 2 grudnia 1921 w Detroit, zm. 3 października 2017 w Arlington) – amerykańska chemiczka i krystalograf polskiego pochodzenia.

Życiorys

Urodziła się w rodzinie polskich imigrantów. Żyjąc w lokalnej polonijnej społeczności nie znała języka angielskiego, dopóki w wieku 7 lat nie poszła do szkoły. W domu matka uczyła ją czytania, pisania i matematyki^[1].

Mimo cudzoziemskiego pochodzenia i trudnych warunków materialnych bez kłopotów radziła sobie w szkole. Gdy rozpoczęła naukę chemii w szkole średniej, postanowiła poświęcić się tej nauce. Mając stypendium za dobre wyniki w nauce, wstąpiła na Uniwersytet Michigan, gdzie zdobyła licencjat (BSc) w 1941, tytuł magistra (MSc) w 1942 oraz doktorat (PhD) w 1944^[1].

W czasie studiów poznała Jerome'a Karle'a (siedział obok niej w laboratorium, ponieważ miejsca przydzielano alfabetycznie^[2]), którego poślubiła w 1942^[1].

Jerome i Isabella Karle

W czasie wojny oboje pracowali w Projekcie Manhattan. W 1946 oboje znaleźli zatrudnienie w Naval Research Laboratory (NRL) w Waszyngtonie. Badali tam dyfrakcję elektronów oraz promieniowania rentgenowskiego. Doprowadziło ich to do określania struktury cząsteczek na podstawie dyfrakcji promieniowania rentgenowskiego (Symbolic Addition Procedure – procedura dodawania symboli). Te odkrycia przyczyniły się do otrzymania Nagrody Nobla przez Jerome Karle w 1985^[1].

Opublikowała ponad 250 prac naukowych. Science Citation Index umieszcza ją pośród 1000 najczęściej cytowanych naukowców na świecie^[1].

Małżonkowie odeszli na emeryturę z NRL w 2009^[3].

Isabella Karle zmarła w 2017 z powodu guza mózgu^[4].

Nagrody

Isabella Karle była laureatką licznych nagród naukowych, między innymi: Bower Award and Prize, National Medal of Science, Secretary of the Navy Distinguished Achievement in Science Award, Admiral Parsons Award of the Navy League^[1].

W 1976 American Chemical Society przyznało jej Garvan Medal^[5].

Należała do organizacji i stowarzyszeń naukowych, takich jak National Academy of Sciences, American Academy of Arts and Sciences oraz American Philosophical Society^[1].

Honorowe doktoraty przyznały jej Uniwersytet Michigan (1976), Wayne State University (1979), University of Maryland (1986) i Georgetown University (1984)^[1], a w 2002 także Uniwersytet Jagielloński^[6].

Życie prywatne

Ojciec jej był malarzem pokojowym, a matka szwaczką. Miała trzy córki. Dwie z nich zostały naukowcami w dziedzinie chemii (średnia, Jean Marianne, opublikowała kilka prac wraz ze swą matką). Najmłodsza córka jest geologiem i była zatrudniona w Smithsonian Institution^[1].

Przypisy

1. Nina MathenyN.M. Roscher Nina MathenyN.M., Isabella Helen Lugoski Karle, [w:] Louise S.L.S. Grinstein, Rose K.R.K. Rose, Miriam H.M.H. Rafailovich (red.), Women in Chemistry and Physics, Greenwood: Greenwood Press, 1993, s. 285–287, ISBN 0-313-27382-0  (ang.).
2. LuluL. Huang LuluL., LouL. Massa LouL., Isabella Helen Lugoski Karle, „Physics Today”, 71 (3), 2018, s. 65–65, DOI: 10.1063/pt.3.3878, ISSN 0031-9228 [dostęp 2018-09-16]  (ang.).
3. Jerome Karle, Nobel Prize Laureate and Navy Scientist, Dies at 94, „News”, 25 czerwca 2013 [dostęp 2018-09-16]  (ang.).
4. EmilyE. Langer EmilyE., Isabella L. Karle, chemist who helped reveal structure of molecules, dies at 95 [online], Washington Post, 20 października 2017 [dostęp 2018-09-22]  (ang.).
5. Francis P. Garvan-John M. Olin Medal - American Chemical Society [online], American Chemical Society [dostęp 2018-10-10]  (ang.).
6. Doktorzy honoris causa – Uniwersytet Jagielloński [online], www.uj.edu.pl [dostęp 2018-09-16]  (pol.).

Kontrola autorytatywna (osoba):

• ISNI: 0000000078887757
• VIAF: 102921451
• LCCN: n2009071383
• GND: 139485961