Irena Kaniewska (pilot)

Irena Kaniewska

Data i miejsce urodzenia	30 września 1914 Kraków
Data i miejsce śmierci	2 października 1963 Warszawa
Miejsce spoczynku	Żyrardów
Zawód, zajęcie	konstruktor szybowcowy
Odznaczenia

Irena Kaniewska (ur. 30 września 1914 w Krakowie, zm. 2 października 1963 w Warszawie) – inżynier, polska konstruktor szybowcowa, pilot, członek Zarządu Głównego Aeroklubu PRL^[1].

Życiorys

Urodziła się w rodzinie Wilhelma Bronisława Kahla (1884–1953), prawnika, działacza Narodowej Demokracji^[2], i Zofii z Wątróbskich. W 1933 roku zdała maturę w Gimnazjum im. J. Kowalczyka w Warszawie i rozpoczęła studia na Wydziale Mechanicznym Politechniki Warszawskiej.

Od 1940 roku kontynuowała studia wyższe na tajnych kursach prowadzonych przez profesorów Politechniki Warszawskiej, dyplom inżyniera uzyskała 28 września 1941 r.^[3] W tym samym roku wyszła za mąż za Feliksa Kaniewskiego. Od 1942 roku zatrudniona była jako robotnica w rozlewni wódek. Brała udział w powstaniu warszawskim, po jego upadku została wywieziona do obozu pracy przymusowej w Berlinie. W styczniu 1945 r. w obozie koncentracyjnym Buchenwald zginął jej mąż^[1].

W maju 1945 r. wróciła do Polski. W czerwcu 1945 r. rozpoczęła pracę w Państwowym Monopolu Spirytusowym w Żyrardowie, następnie od sierpnia 1946 r. była zatrudniona jako inżynier projektant urządzeń fabrycznych w dyrekcji Państwowego Monopolu Spirytusowego w Warszawie. Od 1 października 1946 r. została zatrudniona w Bielsku w Instytucie Szybownictwa na stanowisku konstruktora lotniczego^[3]. Odbyła szkolenie lotnicze w Cywilnej Szkole Pilotów i Mechaników^[4] .

W 1952 roku otrzymała Nagrodę Państwową III stopnia (zespołową) za opracowanie konstrukcji szybowców „Mucha”, „Jastrząb”, „Nietoperz”, „Sęp”, „Kaczka” i „Jaskółka”^[5].

W 1954 roku w została kierownikiem Sekcji Prototypów SZD^[3]. Pracowała także społecznie: była członkiem Rady Zakładowej oraz przewodniczyła komisji współzawodnictwa, w latach 1953–1954 przewodniczyła sekcji SIMP w Bielsku-Białej, a ponadto była wiceprzewodniczącą koła Naczelnej Organizacji Technicznej obejmującego swoją działalnością miasto i ówczesny powiat bielsko-bialski.

Od 1 października 1954 r. została zatrudniona jako starszy asystent w Zakładzie Wytrzymałości Instytutu Lotnictwa w Warszawie. Zajmowała się samodzielnie problemami z zakresu wytrzymałości i dynamiki szybowców, prowadziła prace konstrukcyjne z zakresu celów latających oraz brała czynny i twórczy udział w opracowaniu przepisów budowy sprzętu lotniczego. W marcu 1956 roku jury konkursu na szybowiec szkolny przyznało jej III nagrodę za pracę opatrzoną godłem „Wróbel”.

1 września 1957 r. otrzymała tytuł naukowy adiunkta Instytutu Lotnictwa w Warszawie^[1]. W połowie października 1961 r. odbyło się posiedzenie Kolegium Naukowe Zakładu Wytrzymałości IL w sprawie zaopiniowania ankiet pracowników Zakładu Wytrzymałości w celu uzyskania przez nich stanowiska samodzielnego pracownika naukowo-badawczego. Przedstawiono tam dorobek naukowy mgr inż. Ireny Kaniewskiej kandydata na to stanowisko:

• Program prób statycznych prototypu samolotu TS-11 Iskra.
• Studium Pracy Sworzni w drewnie.
• Dokumentacja obliczeniowa i konstrukcyjna doświadczalnego szybowca nieortodoksyjnego IS-5 Kaczka.
• Projekt obliczenia aerodynamicznego doświadczalnego szybowca bezogonowego SZD-13 Wampir.
• Projekt Polskich Norm.
• Przepisy budowy sprzętu lotniczego-część szybowce. Technika Lotnicza Nr 6 z 1958.
• OSTIV – Organisation scientifique et technique du vol à voile.
• Rysunki zestawieniowe szybowców 3 szt.
• Rysunki zestawieniowe celu latającego 3 szt.

Kolegium przewodniczył mgr inż. Tadeusz Chyliński kierownik Zakładu Wytrzymałości. W skład Kolegium wchodzili:

• mgr inż. Tadeusz Chyliński – przewodniczący
• mgr inż. Stanisław Mosica
• Doc. inż. Tadeusz Sołtyk
• mgr inż. Romuald Romicki
• Prof. dr inż. Kazimierz Wolski

Członkowie Kolegium Naukowego Zakładu Wytrzymałości pozytywnie zaopiniowali dorobek naukowy mgr inż. Ireny Kaniewskiej. W styczniu 1963 r. otrzymała stopień samodzielnego pracownika naukowo-badawczego.

Konstrukcje przy opracowaniu których brała udział:

• IS-2 Mucha,
• IS-5 Kaczka
• Mucha bis,
• IS-4 Jastrząb,
• Mucha ter,
• SZD-9 Bocian,
• SZD-8 Jaskółka,
• SZD-10 Czapla,
• SZD-13 Wampir.

Zginęła w nocnym locie (zderzenie się z innym samolotem w locie) w dniu 2 października 1963 r. w Warszawie^[3], została pochowana 7 października 1963 r. na cmentarzu Parafii MB Pocieszenia w Żyrardowie (sektor A-1-7b)^[6].

Działalność sportowa i społeczna

W 1938 r. zaczęła latać na szybowcach w Miłośnie, gdzie uzyskała kategorie A i B pilota szybowcowego^[3]. W maju 1946 roku ukończyła kurs instruktorów szybowcowych, a w okresie letnim kurs pilotów samolotowych w Cywilnej Szkole Pilotów i Mechaników w Ligocie Dolnej. W grudniu tego roku została członkiem Aeroklubu Bielskiego.

W maju 1950 r. zdobyła srebrną odznakę szybowcową. Tego samego roku w Samolotowym Zlocie Gwiaździstym zajęta 5 miejsce. W 1952 roku w Regionalnych Zawodach Szybowcowych w Katowicach zajęła 2 miejsce^[1].

W 1956 r. uzyskała licencje pilota samolotowego II klasy. W marcu 1957 r. została członkiem Aeroklubu Warszawskiego. W rozegranym w Warszawie I Konkursie Akrobacji Szybowcowej zajęła 7 miejsce. W grudniu 1957 r. została członkiem Zarządu Głównego Aeroklubu PRL. Dwukrotnie startowała w Samolotowych Mistrzostwach Polski: w 1959 r. z nawigatorem Wiesławą Łanecką (23 miejsce), w 1960 r. z nawigatorem Lucyną Bajewską (16 miejsce).

Pasjonowała się akrobacją lotniczą - jako pierwsza kobieta w Polsce wykonała na samolocie pętlę odwróconą^[3]. Była członkiem Komisji Rewizyjnej Aeroklubu PRL, lotniczej komisji egzaminacyjnej, komisji sędziowskiej na zawodach szybowcowych i samolotowych, a także Komisji Ekspertów Lotniczych RWPG oraz rzeczoznawcą lotniczym Komisji Przepisów Sprzętu Lotniczego przy Departamencie Lotnictwa Cywilnego Ministerstwa Komunikacji.

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (pośmiertnie, 1963)
• Srebrna Odznaka Szybowcowa (1950)^[3]

Przypisy

1. Andrzej Glass, Tomasz Murawski (praca zbiorowa), Polskie szybowce 1945–2011. Problemy rozwoju, Wydawnictwo SCG, Bielsko-Biała 2012, ISBN 978-83-932826-0-9, s. 24–25.
2. Irena Kahl M.J. Minakowski, Genealogia Potomków Sejmu Wielkiego [dostęp 2024-07-30].
3. Kaniewska Irena. samolotypolskie.pl. [dostęp 2018-10-23]. (pol.).
4. Czepirski, Wiejak 2004 ↓.
5. Uchwała Prezydium Rządu w sprawie przyznania nagród za osiągnięcia w dziedzinie nauki, postępu technicznego, literatury i sztuki za rok 1952. „Trybuna Ludu”. Rok V, Nr 203 (1265), s. 6, 23 lipca 1952. Warszawa: KC PZPR. [dostęp 2024-07-30]. 
6. Cmentarz Parafii MP Pocieszenia w Żyrardowie - wyszukiwarka osób pochowanych [online], zyrardow36.grobonet.com [dostęp 2024-07-30] .

Bibliografia

• Jerzy RyszardJ.R. Konieczny Jerzy RyszardJ.R., TadeuszT. Malinowski TadeuszT., Mała encyklopedia lotników polskich. Tom II, Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1988, ISBN 83-206-0734-5, OCLC 750788921 . Brak numerów stron w książce
• Adam Czepirski, Alojzy Wiejak: Ligota Dolna. Cywilna Szkoła Pilotów i Mechaników. Kraków: Muzeum Lotnictwa Polskiego, 2004, seria: Acta Aeronautica. ISBN 83-915921-8-9. OCLC 749598386.
• Rafał Chyliński: Moja pasja lotnictwo.Życie i działalność Tadeusza Chylińskiego dla Polskiego Lotnictwa w świetle dokumentów. Warszawa: Agencja Wydawnicza CB, 2017, s. 852. ISBN 978-83-7339-166-6 oraz Tom 2 ISBN 978-83-7339-167-3.

Linki zewnętrzne

• Kaniewska Irena