Instytut Głuchoniemych ok. 1860Budynek Instytutu Głuchoniemych ok. 1908
Instytut Głuchoniemych im. Jakuba Falkowskiego – placówka szkolno-wychowawcza dla dzieci i młodzieży z wadami słuchu i mowy założona w 1817 roku. Mieści się przy placu Trzech Krzyży 4/6 w Warszawie. Wniosła duży wkład do powstania i rozwoju polskiego języka migowego i edukacji osób głuchych.
26 kwietnia 1826 rozpoczęto wznoszenie siedziby Instytutu przy placu Trzech Krzyży. Budowę ukończono w roku 1827. Pierwotnie budynek miał dwie kondygnacje (środkowe skrzydło nadbudowano w 1873 roku)[2]. W 1842 przy Instytucie utworzono szkołę dla niewidomych a Instytut otrzymał nazwę „Instytut Głuchoniemych i Ociemniałych” używaną do 1962[1]. Do budynku przylegał duży ogród[3].
W latach 1867–1885 funkcję dyrektora instytucji pełnił Jan Papłoński, który wprowadził zmiany przyczyniające się do rozwoju tej instytucji. W 1865 za jego sprawą zrealizowano projekt założenia fermy, na której osoby głuche pochodzące ze wsi mogłyby szkolić się w pracy gospodarskiej.
W 1919 powstało przedszkole dla dzieci głuchych, a w 1934 – zasadnicza szkoła zawodowa dla niesłyszących.
Wychowankowie Instytutu otrzymywali wykształcenie zawodowe i ogólne. Wielokrotnie wykazywali postawę patriotyczną, biorąc udział w strajku szkolnym w 1905, a w 1944 29 głuchych walczyło w powstaniu warszawskim w składzie plutonu Głuchoniemych.
W czasie powstania warszawskiego na dziedzińcu Instytutu urządzono cmentarz[4]. 26 października 1944 Niemcy podpalili budynek. Odbudowę ukończono w sierpniu 1948.
Ośrodek zapewnia edukację przedszkolną, podstawową, gimnazjalną i ponadgimnazjalną, a także nauczanie indywidualne. Wychowankowie korzystają z opieki logopedycznej, psychologicznej i pedagogicznej. Dla rodziców dzieci niesłyszących organizowane są kursy polskiego języka migowego.
↑Grzegorz Mika. Plac Trzech Krzyży wczoraj i dziś. „Skarpa Warszawska”, s. 13, styczeń 2024.
↑Ilustrowany przewodnik po Warszawie wraz z treściwym opisem okolic miasta (wydanie I na podstawie wydania z 1893 roku). Warszawa: Wydawnictwo Ciekawe Miejsca.net, 2012, s. 190. ISBN 978-83-928349-8-4.
↑MaciejM.PiekarskiMaciejM., Tak zapamiętałem, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1979, s. 259, ISBN 83-06-00115-X.
