Adam Jarzębski
przewodnik wierszem
Warszawa
polski
1643
Gościniec abo krótkie opisanie Warszawy – najstarszy przewodnik turystyczny napisany w języku polskim[1] i najstarszy przewodnik po Warszawie[2][3]. Utwór został napisany wierszem przez Adama Jarzębskiego w 1643[1].
Dzieło stanowi bardzo istotny dokument historyczny dla varsavianistów[1] i obfite źródło wiedzy o Warszawie połowy XVII wieku. W oparciu o nie napisanych zostało wiele prac naukowych, w tym monografia Jerzego Lileyki Życie codzienne Warszawy za Wazów z 1984[2]. Oprócz opisu miasta autor nakreślił w swoim dziele sylwetki mieszczan, rzemieślników, przekupek, zakonników, księży, wysokich urzędników państwowych, czy dworzan królewskich[3].
Ostatnie wydania przewodnika pochodzą z 1909 (tekst opracował Ignacy Chrzanowski) i 1974 (opracowanie Władysława Tomkiewicza)[2].
Niezależnie od wartości historiograficznej przewodnika, ma on, zdaniem Juliusza Wiktora Gomulickiego, liczne mankamenty literackie, w tym nieudolne rymy, które stały się przedmiotem krytyki ze strony edytorów, komentatorów oraz czytelników. Julian Ursyn Niemcewicz, który uznał utwór za niedbały i nudny, przedrukował go w 1822, przerabiając na prozę. Wincenty Korotyński stwierdził, że Jarzębski w swoim dziele rymuje w sposób okropny. Bronisław Chlebowski znalazł w Gościńcu niedołęstwo i niejasność prostaka, plączącego się w zamęcie mglistych i mylnych pojęć[2].
Tamci leżą mazowieckie Książęta strute, niemieckie (fragment na temat książąt mazowieckich, Stanisława i Janusza)[2]
Tamci leżą mazowieckie
Książęta strute, niemieckie
(fragment na temat książąt mazowieckich, Stanisława i Janusza)[2]