Fregaty rakietowe typu Adelaide

Fregaty rakietowe typu Adelaide

HMAS Melbourne po modernizacji
Kraj budowy	Stany Zjednoczone,  Australia
Użytkownicy	Royal Australian Navy,  Armada de Chile[1]
Wejście do służby	1980-1993 (Australia) 2020 (Chile)
Wycofanie	2005-2019 (Australia)
Zbudowane okręty	6
Okręty w służbie	2 (Chile)
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	4100 t
Długość	138,1 m
Szerokość	14,3 m
Zanurzenie	6,7 m
Napęd	2 turbiny gazowe, 1 śruba
Prędkość	30 węzłów
Zasięg	4500 mil morskich przy prędkości 20 węzłów
Załoga	221
Uzbrojenie	1 armata automatyczna kalibru 76 mm 1 wyrzutnia Mk13 przeciwokrętowych pocisków rakietowych Harpoon lub przeciwlotniczych pocisków rakietowych SM-2MR 1 wyrzutnia Mk41 przeciwlotniczych pocisków rakietowych ESSM (dodana w trakcie modernizacji) 1 CIWS Phalanx 2 potrójne wyrzutnie torped kalibru 324 mm
Wyposażenie lotnicze	2 śmigłowce SH-60 Seahawk

Fregaty rakietowe typu Adelaide – typ sześciu australijskich fregat rakietowych, zbudowanych w latach 1978–1992 dla Royal Australian Navy, będący zmodyfikowaną wersją amerykańskich fregat typu Oliver Hazard Perry.

Historia rozwoju

W latach siedemdziesiątych XX wieku, dowództwo Royal Australian Navy planowało wprowadzić do służby nowy typ okrętów w celu zastąpienia przestarzałych jednostek typu Daring i typu River. Rozważano dwie opcje zakupowe, pierwszą był zakup brytyjskich niszczycieli rakietowych typu 42, a drugą amerykańskie fregaty typu Oliver Hazard Perry. Finalnie zdecydowano się zakupić i wybudować na licencji fregaty typu Oliver Hazard Perry^[2].

W kwietniu 1974 roku zatwierdzona została decyzja o nabyciu od Stanów Zjednoczonych dwóch jednostek. W 1977 zamówienie rozszerzono o zakup dodatkowych dwóch okrętów. Wszystkie jednostki konstruowane były w stoczni w Seattle, w stanie Waszyngton, należącej do Todd Shipyards Corporation (obecnie Todd Pacific Shipyards Corporation)^[2].

Pierwszy okręt HMAS „Adelaide” (FFG-01), którego budowa rozpoczęła się w lipcu 1977 roku zwodowano w czerwcu 1978 roku. Stępka pod drugą jednostkę położona została w marcu 1978 roku, a kadłub wodowany został w grudniu tego samego roku. W służbie we flocie australijskiej okręt otrzymał nazwę HMAS „Canberra” (FFG-02). Budowa trzeciej fregaty HMAS „Sydney” (FFG-03) rozpoczęła się w styczniu 1980 roku. Jednostka opuściła suchy dok we wrześniu tego samego roku. Powyższe okręty wybudowane zostały w wersji „krótkokadłubowej” (krótszym lądowiskiem śmigłowca)^[2].

Czwarta fregata HMAS „Darwin” (FFG-04) wybudowana została od podstaw zgodnie z założeniami projektu „długokadłubowego” (dłuższym lądowiskiem śmigłowca) i stanowiła australijską, podstawową linię rozwojową, do której w późniejszym okresie przebudowano pierwsze trzy jednostki. Prace przy HMAS „Darwin” (FFG-04) ruszyły w lipcu 1981 roku. Fregata zwodowana została w marcu 1982 roku. Wszystkie cztery jednostki weszły do służby w latach 1980–1984^[2].

W 1983 roku australijski rząd podjął decyzję o budowie kolejnych dwóch fregat, które tym razem miały zostać skonstruowane w Australii, zgodnie z projektem HMAS „Darwin” (FFG-04). Ostatecznie okręty zbudowano w australijskich stoczniach. Stępka pod pierwszy z dodatkowych okrętów – HMAS „Melbourne” (FFG-05) położona został w lipcu 1985, natomiast kadłub zwodowano w maju 1989 roku. Budowa drugiej jednostki HMAS „Newcastle” (FFG-06) ruszyła w lipcu 1989 roku, a wodowanie odbyło się w lutym 1992 roku. Obie fregaty weszły do służby w latach 1992–1993 i skonstruowane zostały w stoczni w Williamstown w stanie Wiktoria^[2].

Modernizacja okrętów

Od 1987 roku prowadzone były dyskusje na temat modernizacji jednostek typu Adelaide w przyszłości. W 1993 roku zainicjowano program modernizacji fregat Upgrade Project, znanego także jako program SEA 1390^[3].

W 1994 roku oficjalnie rozpoczęto program modernizacyjny. W wyniku prowadzonego konkursu, wybrane zostały firmy TDS (obecnie Tenix Defence) oraz ADI Limited (obecnie Thales Australia). Firmy w latach 1995–1998 przeprowadziły pierwszą fazę projektu SEA 1390, polegającą na opracowaniu planów przebudowy okrętów typu Adelaide, m.in. poprzez wprowadzenie nowego systemu dowodzenia oraz radaru dozoru powietrznego, uzbrojenie okrętów w ulepszone pociski przeciwlotnicze oraz zainstalowanie nowych systemów hydrolokacyjnych^[2].

Druga faza projektu SEA 1390 obejmowała implementację modyfikacji. W listopadzie 1998 roku firma ADI Limited wygrała przetarg na realizację tej części programu i w czerwcu 1999 roku podpisała kontrakt wart 900 milionów dolarów australijskich. Wprowadzenie nowych elementów zwiększyło wyporność do 4200 ton, co wymagało przystosowania jednostek w zakresie stabilności^[3].

Prace nad drugą fazą rozpoczęły w 1999 roku. Planowano, że modernizacji poddane zostaną wszystkiefregaty. Przebudowa pierwszej jednostki miała rozpocząć się pod koniec 2002 roku, a jej powrót do służby miał nastąpić w maju 2003 roku. Ostatnia unowocześniona fregata miała zostać odebrana w grudniu 2005 roku. Po rozpoczęciu fazy implementacji ruszył etap trzeci, obejmujący przeprowadzenie studiów z zakresu możliwości zastąpienia pocisków przeciwlotniczych serii SM-1MR ulepszoną konstrukcją SM-2MR. Czwarta faza skupiała się na wprowadzeniu nowych pocisków. W lipcu 2004 roku firma ADI Limited wygrała przetarg na dostosowanie modernizowanych okrętów typu Adelaide do nowych rakiet i podpisała kontrakt wart 420,5 miliona dolarów australijskich. Modernizacja ta miała zakończyć się na początku 2009 roku^[3][4]. Dodatkowo okręty te wyposażono w wyrzutnię Mark 41 Vertical Launching System^[4].

W listopadzie 2003 roku, najprawdopodobniej z powodu kłopotów z realizacją programu, zdecydowano, że dwa pierwsze okręty typu Adelaide nie zostaną poddane modernizacji i przeznaczone będą do wycofania ze służby. Przebudową tym samym objęto tylko cztery okręty. Modernizacja odbywała się w latach 2002–2009^[3].

Służba okrętów

Wycofywanie fregat rozpoczęto w roku 2005, wycofując okręt HMAS „Canberra”^[5]. W 2019 roku wycofano dwie ostatnie fregaty o numerach FFG-05 oraz FFG-06, które w 2020 sprzedano dla Marynarki Wojennej Chile^[6]. Okręty te zostały zastąpione przez nową generację niszczycieli rakietowych typu Hobart oraz fregat rakietowych typu ANZAC.

W 2020 roku Armada de Chile przejęła dwa okręty: HMAS „Melbourne”, który 15 kwietnia 2020 wcielony do służby w tamtejszej marynarce wojennej i przemianowany na „Almirante Latorre” (FFG-14) oraz „HMAS Newcastle”, który został wcielony do służby tego samego dnia co pierwsza jednostka i przemianowany na „Capitán Prat” (FFG-11)^[7].

W 2018 Polska prowadziła zaawansowane rozmowy w sprawie zakupu od Australii dwóch okrętów tego typu w celu utrzymania zdolności bojowej polskiej Marynarki Wojennej^[8]. W sierpniu 2018 roku decyzją ówczesnego premiera Mateusza Morawieckiego negocjacje te zostały zerwane; w prasie fachowej okoliczności tego zostały określone jako skandaliczne i prowadzące do fiaska próby wzmocnienia polskiej floty^[9].

Opis techniczny

Uzbrojenie

Na uzbrojenie fregat rakietowych typu Adelaide (prócz okrętów FFG-01 i FFG-02) składają się^[10]:

• wyrzutnia pocisków rakietowych Mk 13 Mod. 4 GMLS (Guided Missile Launching Systems) dla:
  • przeciwokrętowych pocisk manewrujący RGM-84L Harpoon Block 2
  • rakiet RIM-66L-2 Standard MR
• wyrzutnia Mk 41 dla rakiet RIM-162 Evolved Sea Sparrow;
• armata uniwersalna Mk 75 kalibru 76 mm;
• system CIWS Phalanx Block 1B;
• 2 wyrzutnie torpedowe kalibru 324 mm, dla torped Mk 32 Mod 5/Mod 7 oraz MU-90 Impact.

Systemy elektroniczne i sensory

Na systemy fregat rakietowych typu Adelaide (prócz okrętów FFG-01 i FFG-02) składają się^[10]:

• radar dozoru powietrznego AN/SPS-49A(V)1;
• radar dozoru nawodnego i nawigacyjny AN/SPS-55;
• zmodyfikowany radar AN/SPG-60 STIR (Separate Tracking and Illuminating Radar) systemu kierowania ogniem model Mk 92 kierowania ogniem armaty Mk 75 oraz rakiet Standard MR i RIM-162B ESSM;
• kadłubowa stacja hydrolokacyjna Thales Underwater Systems model UMS 4131;
• kadłubowa stacja hyfrolokacyjna Thales Underwater Systems model TSM 5424;

• system walki elektronicznej Rafael Advanced Defense C-Pearl-DV;

• 2 wyrzutnie celów pozornych kalibru 130 mm Mk 137;
• 2 wyrzutnie celów pozornych LRCR;
• 4 wyrzutnie celów pozornych Mk 234 Nulka;
• holowany, pasywny system elektro-akustyczny AN/SLQ-25 Nixie;
• sonar holowany Thales Underwater Systems Albatros.

Użytkownicy

Australia

Numer burtowy	Nazwa	Wejście do służby	Wycofanie ze służby	Zdjęcie	Uwagi
Royal Australian Navy
FFG-01	HMAS „Adelaide”[11]	1980[11]	2008[11]		Zatopiony w 2011 roku jako wrak do nurkowania[11]
FFG-02	HMAS „Canberra”[5]	1981[5]	2005[5]		Zatopiony w 2009 roku jako wrak do nurkowania[5]
FFG-03	HMAS „Sydney”[12]	1983[12]	2015[12]
FFG-04	HMAS „Darwin”[13]	1984[13]	2017[14]
FFG-05	HMAS „Melbourne”[15]	1992[15]	2019[15]		Sprzedany do Chile[7]
FFG-06	HMAS „Newcastle”[16]	1993[16]	2019[16]		Sprzedany do Chile[7]

Chile

Numer burtowy	Nazwa	Wejście do służby	Wycofanie ze służby	Uwagi
Armada de Chile
FFG-11	„Capitán Prat”	2020	w służbie	Ex. HMAS „Melbourne”, w służbie Royal Australian Navy w latach 1992-2019[7][15].
FFG-14	„Almirante Latorre”	2020	w służbie	Ex. HMAS „Newcaslte”, w służbie Royal Australian Navy w latach 1993-2019[7][16].

Zobacz też

Okręty o podobnej konfiguracji, zbudowane na bazie fregat Oliver Hazard Perry:

• Fregaty rakietowe typu Gabya
• Fregaty rakietowe typu Santa María
• Fregaty rakietowe typu Cheng Kung

Przypisy

1. Jakie Adelaidy kupiła chilijska marynarka wojenna [KOMENTARZ] - Defence24 [online], www.defence24.pl [dostęp 2020-07-25] .
2. Typ Adelaide [online], web.archive.org, 5 marca 2016 [dostęp 2021-02-23] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-05] .
3. Typ Adelaide - MODERNIZACJA SEA 1390 [online], okretynawodne.pl [dostęp 2021-02-23] .
4. Fregaty typu Adelaide – jaka wartość bojowa? [online], DziennikZbrojny.pl [dostęp 2021-02-23]  (pol.).
5. Name=Royal AustralianN.=R.A. Navy Name=Royal AustralianN.=R.A., HMAS Canberra (II) [online], www.navy.gov.au [dostęp 2021-02-23]  (ang.).
6. Ships, Boats & Craft - Royal Australian Navy
7. Maksymilian Dura: Chile wprowadza do służby fregaty. [dostęp 2020-04-20]. (pol.).
8. Paweł Wojciechowski: Ministerstwo Gospodarki Morskiej przeciwko planom MON. "Zakup 30-letnich fregat z Australii zabije polskie stocznie". 2018-07-26. [dostęp 2018-08-06].
9. Tomasz Dmitruk. Prognozowane wykonanie Planu Modernizacji Technicznej 2013-2022 [1]. „Nowa Technika Wojskowa”. 9/2019, s. 22, wrzesień 2019. ISSN 1230-1655. 
10. Typ Adelaide - DANE TAKTYCZNO-TECHNICZNE [online], okretynawodne.pl [dostęp 2021-02-23] .
11. Name=Royal AustralianN.=R.A. Navy Name=Royal AustralianN.=R.A., HMAS Adelaide (II) [online], www.navy.gov.au [dostęp 2021-02-23]  (ang.).
12. Name=Royal AustralianN.=R.A. Navy Name=Royal AustralianN.=R.A., HMAS Sydney (IV) [online], www.navy.gov.au [dostęp 2021-02-23]  (ang.).
13. Name=Royal AustralianN.=R.A. Navy Name=Royal AustralianN.=R.A., HMAS Darwin [online], www.navy.gov.au [dostęp 2021-02-23]  (ang.).
14. HMAS Darwin wycofany z RAN [online], Wydawnictwo militarne ZBIAM, 9 grudnia 2017 [dostęp 2021-02-23]  (pol.).
15. Name=Royal AustralianN.=R.A. Navy Name=Royal AustralianN.=R.A., HMAS Melbourne (III) [online], www.navy.gov.au [dostęp 2021-02-23]  (ang.).
16. Name=Royal AustralianN.=R.A. Navy Name=Royal AustralianN.=R.A., HMAS Newcastle [online], www.navy.gov.au [dostęp 2021-02-23]  (ang.).

Linki zewnętrzne

• Fregaty typu Adelaide na stronie Royal Australian Navy. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-09-19)]. (ang.).
• Fregaty typu Adelaide na stronie Współczesne okręty wojenne. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-29)]. (pol.).