Elżbieta Kryńska

Elżbieta Kryńska

Aktorka Elżbieta Kryńska i reżyser Michał Waszyński na Balu Filmu Polskiego w Warszawie, 1939.
Data i miejsce urodzenia	22 czerwca 1914 Kozielec
Data i miejsce śmierci	po 1971 Caracas
Zawód	aktorka
Współmałżonek	Stanisław Schneider Kopczyński Gerhard Schmidt
Lata aktywności	1932–1941

Elżbieta Kryńska, Lula Kryńska, także Lula Dorey (ur. 22 czerwca 1914 w Kozielcu, zm. po 1971 w Caracas) – przedwojenna polska aktorka teatralna i filmowa.

Życiorys

Była córką prezesa Ziemskiej Uprawy w guberni czernihowskiej, a następnie radcy w Ministerstwie Przemysłu i Handlu Witolda Kryńskiego i śpiewaczki Olgi z Schmidów. W 1920 przybyła wraz z rodzicami do Warszawy, a po kilku latach została wysłana do Państwowego Gimnazjum Żeńskiego im. Królowej Jadwigi, gdzie w maju 1932 zdała maturę. We wrześniu 1932 została przyjęta do Wyższej Szkoły Handlowej w Warszawie, lecz 22 maja 1933 została skreślona z listy studentów^[1].

Już w sezonie 1932/1933 podróżowała po Polsce z zespołem operetki warszawskiej ze spektaklami Izabella i Peppina. W 1934 zdała egzamin eksternistyczny w Państwowym Instytucie Sztuki Teatralnej i została aktorką stołecznego teatru Ateneum, gdzie występowała do 1938 z przerwą w latach 1935–1936, kiedy to grała w Teatrze Malickiej. W teatrze Ateneum zagrała m.in. w sztukach Typ A, Cieszmy się życiem i Szóste piętro. W 1938 dołączyła z kolei do zespołu Cyrulika Warszawskiego, w którym pojawiła się w sztukach Naokoło Cyrulika i Kochajmy zwierzęta. Latem 1939 podróżowała ze swoim narzeczonym Mieczysławem Cybulskim po Polsce ze spektaklem Awantura jednej nocy, a we wrześniu 1939 miała dołączyć do obsady nowo utworzonego teatrzyku Figaro, który nie został otwarty z powodu wybuchu II wojny światowej^[2].

W latach 1934–1938 wystąpiła w sześciu polskich filmach: Pieśniarz Warszawy (1934), Przebudzenie (1934), Kocha, lubi, szanuje (1934), Za winy niepopełnione (1938), Kobiety nad przepaścią (1938) i Druga młodość (1938)^[3]. W latach 1933–1935 posługiwała się pseudonimem artystycznym „Lula Dorey”. Być może już w 1929 zagrała jako „Lili Dorey” w toruńskim filmie Panienka z chmur, lecz nie ma jednoznacznych dowodów, że chodzi o tę samą osobę^[4].

W latach 1932–1934 brała udział w rozmaitych konkursach piękności. W 1932 zdobyła tytuł Królowej Morza, a latem 1933 została ogłoszona Królową Wisły. Na początku 1933 jej fotografia została opublikowana na łamach dziennika „Chicago Tribune” w ramach międzynarodowego konkursu piękności z okazji otwarcia światowej wystawy w Chicago. W styczniu 1934 zdobyła tytuł „Najpiękniejszej” w konkursie na królową magazynu filmowego „Kino”, dzięki czemu zagrała rolę krakowianki w filmie krótkometrażowym Piękne Polki w reżyserii Ryszarda Biskego^[5]. W styczniu 1938 na XVI Balu Mody w Hotelu Europejskim w Warszawie zdobyła tytuł wicekrólowej mody, a rok później na kolejnym Balu Mody tytuł wicekrólowej piękności^[6].

W latach 1940–1941 występowała na deskach teatru jawnego Komedia i w kabarecie artystycznym Bohema, lecz w połowie 1941 zrezygnowała z artystycznej kariery. Na początku 1944 jeden z działaczy wywiadu Armii Krajowej złożył doniesienie na temat domniemanej współpracy Kryńskiej z okupantem niemieckim, lecz 20 marca 1944 jej sprawa została odroczona z powodu braku cech ciężkiego przestępstwa. Po wojnie aktorka wyemigrowała do Wenezueli, gdzie pracowała jako bibliotekarka w bibliotece uniwersyteckiej w Caracas. W 1971 planowała przyjechać w odwiedziny do Polski, lecz nie zachowały się informacje, czy zrealizowała swoje plany^[7].

Trzykrotnie wchodziła w związki małżeńskie. 28 stycznia 1935 w kościele św. Krzyża w Warszawie wyszła za mąż za obywatela ziemskiego Stanisława Schneidera, lecz małżeństwo po kilku latach zakończyło się rozwodem^[8]. W latach 1938–1939 była zaręczona z aktorem Mieczysławem Cybulskim^[6]. Na przełomie 1939 i 1940 poślubiła Kopczyńskiego, z którym rozstała się po dwóch latach. Najprawdopodobniej w 1942 została żoną niemieckiego adwokata Gerharda Schmidta^[9].

W niektórych publikacjach bywa mylona z aktorką Ewą Kryńską, żoną aktora Leona Rytowskiego, która w latach 1940–1941 występowała w Teatrze Polskim w Białymstoku i Teatrze Polskim w Grodnie, a w następnie zginęła w getcie warszawskim^[10].

Filmografia

• Panienka z chmur (1929, udział niepewny)
• Pieśniarz Warszawy (1934)
• Przebudzenie (1934)
• Kocha, lubi, szanuje (1934)
• Za winy niepopełnione (1938)
• Kobiety nad przepaścią (1938)
• Druga młodość (1938)

Przypisy

1. M. Teler, Zapomniani artyści II Rzeczypospolitej, Wydawnictwo CM, Warszawa 2020, ss. 224–226.
2. M. Teler, Zapomniani artyści II Rzeczypospolitej, Wydawnictwo CM, Warszawa 2020, ss. 229–233.
3. M. Teler, Zapomniani artyści II Rzeczypospolitej, Wydawnictwo CM, Warszawa 2020, ss. 230–232.
4. M. Teler, Zapomniani artyści II Rzeczypospolitej, Wydawnictwo CM, Warszawa 2020, ss. 226–227.
5. M. Teler, Zapomniani artyści II Rzeczypospolitej, Wydawnictwo CM, Warszawa 2020, ss. 227–229.
6. M. Teler, Zapomniani artyści II Rzeczypospolitej, Wydawnictwo CM, Warszawa 2020, s. 232.
7. M. Teler, Zapomniani artyści II Rzeczypospolitej, Wydawnictwo CM, Warszawa 2020, ss. 234–239.
8. M. Teler, Zapomniani artyści II Rzeczypospolitej, Wydawnictwo CM, Warszawa 2020, s. 231.
9. M. Teler, Zapomniani artyści II Rzeczypospolitej, Wydawnictwo CM, Warszawa 2020, ss. 234, 237.
10. M. Teler, Zapomniani artyści II Rzeczypospolitej, Wydawnictwo CM, Warszawa 2020, s. 238.

Bibliografia

• Teler M., Zapomniani artyści II Rzeczypospolitej, Wydawnictwo CM, Warszawa 2020, ISBN 978-83-66371-35-4, ss. 223–242.

Linki zewnętrzne

• Elżbieta Kryńska w bazie filmpolski.pl
• Elżbieta Kryńska w bazie IMDb (ang.)
• Elżbieta Kryńska w bazie Filmweb

Kontrola autorytatywna (osoba):

• VIAF: 60150868289422072615
• PLWABN: 9810702908205606

Encyklopedie internetowe:

• ETP: 43127

Identyfikatory zewnętrzne:

• FilmPolski.pl: 1196220