Catherine Furbish

Catherine Furbish
Bizitza
Jaiotza	1834ko maiatzaren 19a
Herrialdea	Ameriketako Estatu Batuak
Heriotza	1931ko abenduaren 6a (97 urte)
Jarduerak
Jarduerak	botanikaria, landare biltzailea, zientzia ilustratzailea eta biltzaile zientifikoa
Kidetza	Josselyn Botanical Society of Maine ^(en)

Catherine 'Kate' Furbish (Exeter, New Hampshire, 1834ko maiatzaren 19a – Brunswick, Maine, 1931ko abenduaren 6a) Maineko berezko flora bildu, sailkatu eta ilustratu zuen botanikari estatubatuarra izan zen. Bere bizitzako 60 urte baino gehiago eman zituen, sorterrian milaka milia egin zituen eta aurkitu zituen landareen marrazki oso zehatzak eta akuarelak egin zituen.

Bere izena duten bi landare aurkitu zituen: Pedicularis furbishiae (Furbish lousewort) eta Aster corifolius L., var. furbishiae.^[1][2]

Biografia

Kate Furbish 1834ko maiatzaren 19an jaio zen Exeterren, New Hampshiren. Benjaminen eta Mary Lane Furbishen alaba nagusi eta bakarra izan zen.^[3] Familia Brunswickera (Maine) joan zen, jaio eta lasterrera.^[4] Haurra zenean, aitak Furbish eta haren bost neba gazteak bertako basoetan paseatzera eramaten zituen. Txikia zenean, Furbishek botanikarako dohaina erakutsi zuen, inguruko landare asko identifikatu baitzituen.^[5]

Furbishek pintura eta literatura frantseseko hezkuntza jarraitu zuen. Marrazketa ikasi zuen Portland-en eta Bostonen. Handik urtebetera Parisera joan zen bere artea hobetzera. Goi-mailako hezkuntza formalizaturik jaso ez zuen arren, 1860an Furbish AEBko Harvardeko Museo Botanikoko lehen zuzendaria izan zen George L. Goodale botanikariaren hitzaldietara joan zen Bostonen.

Bizitza pertsonala

Furbish artista zen, baina baita zientifikoa ere, garaiko gizarte-arauei desafio eginez. Dama viktoriar tipiko baten bizitza eramaten zuen, behar bezala janzten baitzen, elizara erregulartasunez joaten baitzen eta etxea txukun edukitzen baitzuen, baina sarritan beste gizarte-konbentzio batzuekin nahasten zen eta bere familian babesten zen. Oso independente deskribatzen dute, bakarrik bidaiatu zuen eta ez zen ezkondu.^[5]

1860an, Furbish oso gaixotu zen Bostonera joan ondoren, eta hurrengo 10 urteak eman zituen ahuldutako osasuna berreskuratzen. 1870erako, Furbishek indarberritu egin zen Maineko basoan egindako ibilaldiei berriro ekiteko. 1873an, aita hil egin zen, eta herentzia handia utzi zion, bere denbora-pasa gustukoenari eskaini ahal izateko.^[5]

Herriko bizilagunak Furbish pasioan ikusten ohitu ziren. Pertsona batzuek ohiz kanpokotzat jo zuten, flora eta aire librearekin obsesionatuta baitzegoen. "Posey Woman" ezizena jarri zioten, eta gustatu egin zitzaion. Belar txarren interesaren arrazoia galdetzen ziotenean Furbishek Henry Wadsworth Longfellow poeta estatubatuarra aipatzen zuen: "Naturan, hantxe bertan Jainkoa dagoela sentitzen dugu, natura izugarria eta beldurgarria, eta erreberentziaz zapaltzen dugu dena hain isil eta zapaltzailea den isiltasunean".^[5]

"Pedicularis furbishiae", 'furbish zorria' ere deitua

Pedicularis furbishiae prentsatua, 'San Juan ibai'-tik hurbil aurkitutakoa

Ibilbide profesionala

1870 eta 1908 urteen artean, Furbishek bere pinturaren zatirik handiena osatu zuen, Maineren landare-bizitza bildumatuta eta sailkatuz, milaka milia estatuan zehar bidaiatuta. Bostongo Goodale botanikoaren hitzaldietako informazioa erabili zuen, baita Asa Grayren botanika-eskuliburua ere, bere aurkikuntzetako batzuen xehetasunak eta gero egingo zituen pinturetarako zehaztutako zirriborroak berresteko. Askotan, basa-eremu birjinak zeharkatzen zituen, eta, prozesuan, 4.000 landare lehor eta iratze baino gehiago lortu zituen. 1897tik 1905era, Furbishek Maineko 500 perretxikoen zirriborro ospetsuak egin zituen.^[5]

1880an, Furbish Aroostook konderritik zihoala, hosto hori opakuak zituen landare-kate bat aurkitu zuen. Landare horren izena orain Pedicularis furbishiae edo Furbish zorria da (azienda landare horietan bazkatzen zuenean zorriz kutsatuta geratzen zela uste zuten ingeles zaharrek). Zorri hori Saint John ibaiaren 130 miliako tartean baino ez da aurkitu mundua. Hain da arraroa ezen, 1976an, energia hidroelektrikoko enpresa baten eraikuntza eta Saint John ibaian presa-proiektu bat gelditu egin baitziren hura babesteko. Izena duen beste landare bat Aster cordifolius L. var. furbishiae da.^[6][3]

1894an, Furbishek Maineko Josselyn Elkarte Botanikoa sortzen lagundu zuen, eta 1911tik 1912ra arte izan zen lehendakari. Furbishek laster 1.300 akuarela eta estanpazio baino gehiago jaso zituen "Flora of Maine" izenburuko hamalau liburu-bolumetan.^[7]

Herentzia

1908an, Furbishek bere ikerketa eta lana banatzea erabaki zuen. "Maineko flora" Bowdoin Collegeri eman zion, 182 iratze-orri prentsatuak Portlandeko Historia Naturaleko Elkarteari eman zizkion, eta 4.000 landare-hosto lehorrak New England Botanical Club taldeari, orain Harvardeko Unibertsitatean. Guztira, Maineko 200 hiri baino gehiagotako flora irudikatu zuen.^[5]

Furbish 97 urte zituela hil zen 1931ko abenduaren 6an. Ezaguna zen komunitate botaniko eta naturalistan, eta naturalista profesionalek asko goresten dituzte haren akuarelak eta marrazkiak.^[3][8][9]

Aintzatespenak

2018ko ekainean, Brunswick hiriak (ME) jakinarazi zuen, bere omenez, lehen hezkuntzako eskola berri bat izendatuko zutela hirian. Kate Furbish lehen mailako eskolak haur hezkuntzatik bigarren mailara bitarteko ikasleak hartu zituen eta 2020ko udazkenean ireki zen.^[10]

Erreferentziak

1. O'Neill, Lois Decker. (1979). The Women's book of world records and achievements. Garden City, N.Y. : Anchor Press/Doubleday ISBN 978-0-385-12732-5. (Noiz kontsultatua: 2022-03-07).
2. Brown, Janice. (11 de junio de 2006). «Exeter New Hampshire Artist & Botanist, Catherine "Kate" Furbish (1834-1931)» Cow Hampshire.
3. ↑ Encyclopædia Britannica Catherine Furbish. .
4. (Ingelesez) Furbish, Catherine “Kate” | Maine: An Encyclopedia. 2011-12-03 (Noiz kontsultatua: 2022-03-07).
5. ↑ ABC Clio Kate Furbish. .
6. Pioneering botanist, artist Furbish presented at Historical Society. 21 de octubre de 2012.
7. Kate Furbish: Self-taught field botanist and painter. 21 de marzo de 2008.
8. Kate Furbish. .
9. «Catherine “Kate” Furbish (1834-1931) - Find A...» es.findagrave.com.
10. https://www.pressherald.com/2018/06/14/new-brunswick-school-has-a-name-kate-furbish/

Ikus, gainera

• Catherine Furbish, Encyclopædia Britannica
• Coburn, Louise Helen, 1856-1949. Kate Furbish, Botanist: An Appreciation. 1924.
• Graham, Ada and Frank, Jr., Kate Furbish and the Flora of Maine. Gardiner ME. Tilbury House, Publishers. 1995.
• Potter, David M. Conservation Strategy for Furbish Lousewort (Pedicularis furbishiae) Habitat on the St. John River, Maine. Augusta, ME. Maine State Planning Office. 1991.
• Schwarten, Lazella “Kate Furbish” in Notable American Women. Cambridge, MA. Harvard University Press, 1971, Vol. 1, pp. 686–687.

Kanpo estekak

• «Kate Furbish Collection, 1873- , n.d. (bulk 1873-1909)» (Bowdoin - George J. Mitchell Department of Special Collections & Archives).

• Datuak: Q5052102