Dzikowiec (województwo dolnośląskie)

Dzikowiec

wieś
Dwór w Dzikowcu
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	kłodzki
Gmina	Nowa Ruda
Wysokość	470-505 m n.p.m.
Liczba ludności (III 2011)	866[2]
Strefa numeracyjna	74
Kod pocztowy	57-432[3]
Tablice rejestracyjne	DKL
SIMC	0854140
Położenie na mapie gminy wiejskiej Nowa Ruda Dzikowiec
Położenie na mapie Polski Dzikowiec
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Dzikowiec
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego Dzikowiec
50°34′21″N 16°34′24″E[1]

Kościół św. Marcina w Dzikowcu

Krzyż kamienny w Dzikowcu

Dzikowiec (niem. Ebersdorf bei Neurode^[4]) – wieś w Polsce, położona w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, w gminie Nowa Ruda.

Położenie

Wieś leży w dolinie Dzika, pomiędzy Garbem Dzikowca a Górami Sowimi, na wysokości 470–505 m n.p.m.^[5]

Podział administracyjny

Integralne części wsi Dzikowiec^[6]^[7]

SIMC	Nazwa	Rodzaj
0854156	Dębówka	część wsi
0854162	Nowy Dzikowiec	przysiółek

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wałbrzyskiego.

Historia

Dzikowiec powstał na początku XIV wieku jako wieś królewska, pierwsza wzmianka wymieniająca kościół pochodzi z 1337 roku^[5]. W 1372 i 1398 właścicielem wsi był Rembold Ratold (Donig von Zdanic)^[8]. W 1390 część miejscowości zakupili kanonicy regularni z Kłodzka. W 1597 roku wieś przeszła na własność jezuitów i była ona w ich posiadaniu do 1776 roku, kiedy to zakon uległ kasacie^[5]. W 1781 wieku w pobliżu powstała pierwsza kopalnia węgla kamiennego Lisette, z czasem powstały kolejne^[5]. W 1787 roku Dzikowiec liczył 137 domów, były w nim wtedy: kościół, szkoła, dwór z folwarkiem, młyn wodny, tartak, cegielnia oraz dwa wapienniki^[5]. Wiek XIX przyniósł znaczny gospodarczy rozwój wsi, poza tym miejscowość nabrała znaczenia letniskowego^[5]. W roku 1906 przez Dzikowiec przeprowadzono linię kolejową ze Ścinawki Średniej do Woliborza^[5]. Po 1945 roku wieś utrzymała swój rolniczo-przemysłowy charakter, z tym, że początkowo większe znaczenie miało tu rolnictwo^[5]. W 1988 roku było tu 88 gospodarstw rolnych i kilka zakładów przemysłowych^[5].

Zabytki

Według rejestru zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są obiekty^[9]:

• Kościół św. Marcina w Dzikowcu, parafialny z 1645 r. Świątynia została wybudowana w miejsce wcześniejszego, gotyckiego obiektu sakralnego. Kościół posiada barokowe wyposażenie, m.in. ołtarze, obrazy, rzeźby, ambonę i chrzcielnicę.
• dwór, z drugiej połowy XVII wieku zbudowany w stylu barokowym, w XIX wieku przebudowany w stylu neorenesansowym. Jest to budynek na planie prostokąta, jednopiętrowy, zwieńczony czterospadowym dachem. Mimo częściowego zrujnowania, nadal pełni rolę budynku mieszkalnego.

Inne zabytki:

• plebania z 1791 roku,
• krzyż pokutny z XIV-XVI wieku,
• trzy wiadukty kolejowe z początku XX wieku, o konstrukcji kratownicowej.

Zabytki przyrody (kamieniołomy)

Na pobliskim wzgórzu Wapienna znajduje się duży nieczynny kamieniołom wapieni dewonu (famen) oraz gabra^[5]. Kamieniołom ten ma duże znaczenie naukowe^[10] i znany jest z bardzo bogatych znalezisk skamieniałości dewońskich i karbońskich, przede wszystkim głowonogów. Badania tu prowadził już od koniec XVIII wieku Leopold von Buch, a po nim inni znani geologowie i paleontolodzy^[10], między innymi Carl Renz, Otto Heinrich Schindewolf(inne języki) i Jerzy Dzik^[11]. Zachowała się tam sztolnia, obecnie w byłym kamieniołomie znajduje się strzelnica^[5].

Oświata

• Zespół Szkół Społecznych w Dzikowcu: Niepubliczna Szkoła Podstawowa i Niepubliczne Przedszkole, organem prowadzącym jest Ochotnicza Straż Pożarna w Dzikowcu

Sport

W Dzikowcu działał piłkarski klub sportowy „Burza”^[12]. Największym sukcesem LZS „Burza” Dzikowiec był awans do klasy A rozgrywek piłki nożnej.

Drużyna została rozwiązana i w obecnie (2018) nie występuje w rozgrywkach.^[13]

Zobacz też

• Nowy Dzikowiec

Przypisy

1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 29122
2. GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 243 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
4. Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)
5. Marek Staffa: Słownik geografii turystycznej Sudetów. T. 11: Góry Sowie, Wzgórza Włodzickie. Wrocław: I-Bis, 1994, s. 117, 122. ISBN 83-85773-12-6.
6. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
7. GUS. Rejestr TERYT
8. Roman Sękowski (1931-2023): Herbarz szlachty śląskiej : informator genealogiczno-heraldyczny.. Katowice: Fundacja „Zamek Chudów” ; Videograf II, 2003, s. 74.
9. Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 78. [dostęp 2012-08-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (29 marca 2017)].
10. JózefJ. Oberc JózefJ., Region Gór Bardzkich (Sudety). Przewodnik dla geologów, Warszawa: Wydawnictwa Geologiczne, 1957, s. 232–245 .
11. JerzyJ. Dzik JerzyJ., Emergence and succession of Carboniferous conodont and ammonoid communities in the Polish part of the Variscan sea, „Acta Palaeontologica Polonica” (1), s. 57–170 .
12. Burza Dzikowiec. [w:] futbolowo.pl [on-line]. [dostęp 2017-03-03].
13. 188, Dlaczego kluby upadają, „zrzeszeniniwa.futbolowo.pl” [dostęp 2018-02-05] .

Bibliografia

• Słownik geografii turystycznej Sudetów. Marek Staffa (redakcja). T. 11: Góry Sowie, Wzgórza Włodzickie. Wrocław: Wyd: I-Bis 1995, ISBN 83-85773-12-6.

Linki zewnętrzne

• Dwór w Dzikowcu