Ducula

Ducula
Hodgson, 1836[1]
Muszkatela różowoszyja (D. zoeae)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	gołębiowe
Rodzina	gołębiowate
Podrodzina	trerony
Rodzaj	Ducula
Typ nomenklatoryczny
Ducula insignis[a] Hodgson, 1836
Synonimy Myriphaga[b] Rafinesque, 1815[2] Carpophaga[c] Selby, 1835[3] Rinopus[d] Hodgson, 1841[4] Myristicivora Reichenbach, 1852[5] Zonoenas Reichenbach, 1852[5] Globicera Bonaparte, 1854[6] Ptilocolpa Bonaparte, 1854[7] Pterocolpa Gray, 1855[8] Serresius Bonaparte, 1855[9] Phaenorhina G.R. Gray, 1859[10] Muscadivora Schlegel, 1872[11] Zonophaps Salvadori, 1893[12] Compsoenas Riley, 1921[13] Lamprura Riley, 1921[13] Carpophagella[e] Strand, 1928[14]
Gatunki
42 gatunki – zobacz opis w tekście

Ducula – rodzaj ptaków z podrodziny treronów (Raphinae) w obrębie rodziny gołębiowatych (Columbidae).

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Azji, Australii i Oceanii^[15].

Morfologia

Długość ciała 33–55 cm; masa ciała 295–802 g^[16].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1836 roku angielski etnolog i przyrodnik Brian Houghton Hodgson w artykule poświęconym ptakom Nepalu, opublikowanym w czasopiśmie Asiatic Researches^[1]. Gatunkiem typowym jest (oznaczenie monotypowe) podgatunek muszkateli kasztanowatej, D. badia insignis.

Etymologia

• Myriphaga: botaniczny rodzaj Myristica Gronovius, 1755 (muszkatołowiec); gr. -φαγος -phagos ‘-jedzący’, od φαγειν phagein ‘jeść’^[17].
• Carpophaga: gr. καρπος karpos ‘owoc’; -φαγος -phagos ‘-jedzący’, od φαγειν phagein ‘jeść'^[18]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Columba magnifica Temminck, 1821 (= Columba aenea Linnaeus, 1766).
• Ducula: nepalska nazwa Dukul dla muszkatel (por. nazwa Dunkul i Doomkul w hindi)^[19].
• Rinopus: gr. ῥις rhis, ῥινος rhinos ‘nos’; πους pous, ποδος podos ‘stopa’^[20].
• Myristicivora: botaniczny rodzaj Myristica Gronovius, 1755 (muszkatołowiec); łac. -vorus ‘jedzący’, od vorare ‘jeść’^[21]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Columba littoralis Temmick, 1811 (= Columba bicolor Scopoli, 1786).
• Zonoenas: gr. ζωνη zōnē ‘taśma, pas’; οινας oinas, οιναδος oinados ‘gołąb’^[22]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Columba mullerii Temminck, 1835.
• Globicera: epitet gatunkowy Columba globicera Wagler, 1829; łac. globus ‘kula, glob’; gr. κερας keras, κερατος keratos ‘róg’^[23]. Gatunek typowy (absolutna tautonimia): Columba globicera Wagler, 1829 (= Columba pacifica J.F. Gmelin, 1789).
• Ptilocolpa: gr. πτιλον ptilon ‘pióro, skrzydło’; κολουω kolouō ‘skrócić, obciąć’^[24]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Ptilocolpa carola Bonaparte, 1854.
• Pterocolpa: gr. πτερον pteron ‘pióro, skrzydło’; κολουω kolouō ‘skrócić, obciąć’^[25]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Ptilocolpa carola Bonaparte, 1854.
• Serresius: prof. Antoine Etienne Renaud Augustin Serrès (1786–1868), francuski anatom, fizjolog, chirurg^[26]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Serresius galeatus Bonaparte, 1855.
• Phaenorhina: gr. φαινω phainō ‘pokazać, ukazać’; ῥις rhis, ῥινος rhinos ‘nozdrza’^[27]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Carpophaga (Phænorhina) goliath G.R. Gray, 1859.
• Muscadivora: niderl. muscaat ‘gałka muszkatołowa’; łac. -vorus ‘jedzący’, od vorare ‘jeść’^[28]. Gatunek typowy (późniejsze oznaczenie)^[29]: Columba aenea Linnaeus, 1766.
• Zonophaps: gr. ζωνη zōnē ‘taśma, pas’; φαψ phaps, φαβος phabos ‘gołąb’^[30]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Hemiphaga forsteni Bonaparte, 1854.
• Compsoenas: gr. κομψος kompsos ‘piękno’; οινας oinas, οιναδος oinados ‘gołąb’^[31]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Columba radiata Quoy & Gaimard, 1830.
• Lamprura: gr. λαμπρος lampros ‘znakomity’; ουρα oura ‘ogon’^[32]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Columba rufigaster Quoy & Gaimard, 1830.
• Carpophagella: rodzaj Carpophaga Selby, 1835; łac. przyrostek zdrabniający -ella^[33].

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki^[34]:

• Ducula poliocephala (G.R. Gray, 1844) – muszkatela różowobrzucha
• Ducula forsteni (Bonaparte, 1854) – muszkatela białobrzucha
• Ducula mindorensis (J. Whitehead, 1896) – muszkatela okularowa
• Ducula radiata (Quoy & Gaimard, 1830) – muszkatela spiżowa
• Ducula carola (Bonaparte, 1854) – muszkatela brunatnobrzucha
• Ducula nicobarica (von Pelzeln, 1865) – muszkatela nikobarska
• Ducula oenothorax (Salvadori, 1892) – muszkatela szaroszyja
• Ducula aenea (Linnaeus, 1766) – muszkatela miedziana
• Ducula perspicillata (Temminck, 1824) – muszkatela białooka
• Ducula neglecta (Schlegel, 1866) – muszkatela seramska
• Ducula concinna (Wallace, 1865) – muszkatela złotooka
• Ducula pacifica (J.F. Gmelin, 1789) – muszkatela brodawkowata
• Ducula oceanica (Desmarest, 1826) – muszkatela szarogłowa
• Ducula aurorae (Peale, 1848) – muszkatela niebieskawa
• Ducula galeata (Bonaparte, 1855) – muszkatela płaskodzioba
• Ducula rubricera (Bonaparte, 1854) – muszkatela krasnonosa
• Ducula myristicivora (Scopoli, 1786) – muszkatela szmaragdowa
• Ducula geelvinkiana (Schlegel, 1873) – muszkatela uboga
• Ducula rufigaster (Quoy & Gaimard, 1830) – muszkatela czerwonorzytna
• Ducula basilica Bonaparte, 1854 – muszkatela cynamonowa
• Ducula finschii (E.P. Ramsay, 1882) – muszkatela pręgosterna
• Ducula chalconota (Salvadori, 1874) – muszkatela górska
• Ducula pistrinaria Bonaparte, 1857 – muszkatela blada
• Ducula rosacea (Temminck, 1836) – muszkatela różowawa
• Ducula whartoni (Sharpe, 1887) – muszkatela ciemna
• Ducula pickeringii (Cassin, 1855) – muszkatela popielata
• Ducula latrans (Peale, 1848) – muszkatela płowa
• Ducula brenchleyi (G.R. Gray, 1870) – muszkatela kasztanowobrzucha
• Ducula bakeri (Kinnear, 1928) – muszkatela ciemnobrzucha
• Ducula goliath (G.R. Gray, 1859) – muszkatela nowokaledońska
• Ducula pinon (Gaimard, 1823) – muszkatela czerwonooka
• Ducula melanochroa (P.L. Sclater, 1878) – muszkatela czarna
• Ducula mullerii (Temminck, 1835) – muszkatela obrożna
• Ducula zoeae (Desmarest, 1826) – muszkatela różowoszyja
• Ducula cuprea (Jerdon, 1840) – muszkatela brunatna
• Ducula badia (Raffles, 1822) – muszkatela kasztanowata
• Ducula lacernulata (Temminck, 1822) – muszkatela ciemnogrzbieta
• Ducula cineracea (Temminck, 1835) – muszkatela płowobrzucha
• Ducula bicolor (Scopoli, 1786) – muszkatela dwubarwna
• Ducula luctuosa (Temminck, 1824) – muszkatela biała
• Ducula spilorrhoa (G.R. Gray, 1858) – muszkatela srokata
• Ducula subflavescens (Finsch, 1886) – muszkatela melanezyjska

Uwagi

1. Podgatunek D. badia.
2. Nomen nudum.
3. Młodszy homonim Carpophaga Billberg, 1828 (Cuculidae).
4. Nowa, klasyczna nazwa dla Ducula Hodgson, 1836.
5. Nowa nazwa dla Carpophaga Selby, 1835.

Przypisy

1. B.H. Hodgson. Notices of the ornithology of Nèpál. „Asiatic Researches”. 19 (1), s. 160, 1836. (ang.). 
2. C.S. Rafinesque: Analyse de la nature, or, Tableau de l’univers et des corps organisés. Palerme: Aux dépens de l’auteur, 1815, s. 69. (fr.).
3. P.J. Selby: Pigeons. Edinburgh: W.H. Lizar, 1835, s. 112. (ang.).
4. B.H. Hodgson. Classical terminology of Natural History. „The Journal of the Asiatic Society of Bengal”. 10 (1), s. 28, 1841. (ang.). 
5. Reichenbach 1850 ↓, s. xxvi.
6. Bonaparte 1854 ↓, s. 1072.
7. Bonaparte 1854 ↓, s. 1074.
8. G.R. Gray: Catalogue of the genera and subgenera of birds contained in the British Museum. London: The Trustees, 1855, s. 97, 150. (ang.).
9. Ch.-L. Bonaparte. Note sur les Oiseaux des îles Marquises, et particulièrement sur le genre nouveau Serresius. „Comptes rendus hebdomadaires des Séances de l’Académie des Sciences”. 41, s. 1110, 1855. (fr.). 
10. G.R. Gray. List of New Caledonian Birds. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 27, s. 165, 1859. (ang.). 
11. H. Schlegel: De Dierentuin van het Koninklijk Zoologisch Genootschap Natura Artis Magistra te Amsterdam. Amsterdam: Van Es., 1872, s. 209. (niderl.).
12. T. Salvadori: Catalogue of the Columbæ, or Pigeons, in the collection of the British Museum. Cz. 21. London: The Trustees, 1893, s. 207, seria: Catalogue of the Birds in the British Museum. (ang.).
13. J.H. Riley. Five new genera of birds. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 34, s. 51, 1921. (ang.). 
14. E. Strand. Miscellanea nomenclatorica zoologica et palaeontologica I-II. „Archiv für Naturgeschichte. Abteilung A”. 92 (A8), s. 57, 1928. (niem.). 
15. F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v14.2). [dostęp 2024-11-08]. (ang.).
16. D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette, Pigeons and Doves (Columbidae), version 1.0, [w:] S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (redaktorzy), Birds of the World, Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY 2020, Ducula, DOI: 10.2173/bow.columb2.01 [dostęp 2024-11-08]  (ang.).
17. The Key to Scientific Names ↓, Myriphaga [dostęp 2021-12-27] .
18. The Key to Scientific Names ↓, Carpophaga [dostęp 2021-12-27] .
19. The Key to Scientific Names ↓, Ducula [dostęp 2021-12-27] .
20. The Key to Scientific Names ↓, Rinopus [dostęp 2021-12-27] .
21. The Key to Scientific Names ↓, Myristicivora [dostęp 2021-12-27] .
22. The Key to Scientific Names ↓, Zonoenas [dostęp 2021-12-27] .
23. The Key to Scientific Names ↓, Globicera [dostęp 2021-12-27] .
24. The Key to Scientific Names ↓, Ptilocolpa [dostęp 2021-12-27] .
25. The Key to Scientific Names ↓, Pterocolpa [dostęp 2021-12-27] .
26. The Key to Scientific Names ↓, Serresius [dostęp 2021-12-27] .
27. The Key to Scientific Names ↓, Phaenorhina [dostęp 2021-12-27] .
28. The Key to Scientific Names ↓, Muscadivora [dostęp 2021-12-27] .
29. T. Salvadori: Catalogue of the Columbæ, or Pigeons, in the collection of the British Museum. Cz. 21: Columbæ, or Pigeons. London: Printed by order of the Trustees, 1893, s. 181, seria: Catalogue of the Birds in the British Museum. (ang.).
30. The Key to Scientific Names ↓, Zonophaps [dostęp 2021-12-27] .
31. The Key to Scientific Names ↓, Compsoenas [dostęp 2021-12-27] .
32. The Key to Scientific Names ↓, Lamprura [dostęp 2021-12-27] .
33. The Key to Scientific Names ↓, Carpophagella [dostęp 2021-12-27] .
34. Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Raphinae Wetmore, 1930 (1835) – trerony (wersja: 2024-09-29). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2024-11-08].

Bibliografia

• H.G.L. Reichenbach: Avium systema naturale. Das natürliche system der vögel mit hundert tafeln grösstentheils original-abbildungen der bis jetzt entdecken fast zwölfhundert typischen formen. Vorlaüfer einer iconographie der arten der vögel aller welttheile. Dresden und Leipzig: Expedition der vollständigsten naturgeschichte, 1850, s. 1–36, i–xxxi. (niem.).
• Ch.-L. Bonaparte. Coup d’œil sur les Pigeons (deuxième partie). „Comptes rendus hebdomadaires des Séances de l’Académie des Sciences”. 39, s. 1072–1078, 1854. (fr.). 
• The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca  (ang.).

Kontrola autorytatywna (takson):

• LCCN: sh2003009691
• J9U: 987007530303505171

Identyfikatory zewnętrzne:

• GBIF: 2495933
• identyfikator iNaturalist: 3174
• ITIS: 177360
• NCBI: 115625
• identyfikator taksonu Fossilworks: 370570
• CoL: 48MM