Wykres spadku populacji w Bułgarii w ciągu kilkudziesięciu lat
Depopulacja albo spadek populacji – dowolne zmniejszenie liczebności jakiegoś organizmu na wskazanym terenie. Zwykle określa się tym terminem drastyczne zmniejszenie populacji ludzi na jakimś obszarze[1]. Może ono być spowodowane zarówno powolnymi trendami demograficznymi, jak migracje czy ujemny przyrost naturalny, bądź gwałtownymi wydarzeniami, takimi jak katastrofy naturalne, epidemie czy wojny[2].
Historycznie głównymi przyczynami depopulacji były epidemie, głód i wojny. Najsłynniejsze przykłady to:
Epidemia grypy, która po dotarciu Kolumba do Ameryki uśmierciła większość rdzennej populacji tego kontynentu.
Łapanie niewolników w Afryce przez europejskich i arabskich handlarzy. Od XVI do XIX wieku zostało wywiezionych w ten sposób ponad 10 milionów ludzi[4].
Współcześnie depopulacje powodowane są głównie emigracją i ujemnym przyrostem naturalnym[9]. Zgodnie z raportem ONZ z 2002 roku[10] aktualnie w 75% rozwiniętych krajów oczekiwany jest spadek populacji spowodowany niskim współczynnikiem dzietności. Ludność świata rośnie obecnie wolniej niż kilkadziesiąt lat temu: w tempie 1,15% na rok[11], podczas gdy w szczytowych latach 1963-64 rosła w tempie 2,2% rocznie[12].
Depopulacja w poszczególnych krajach
Większość krajów UE ma ujemny przyrost naturalny i od roku 2000 populacja UE maleje[13]. Rośnie populacja jedynie tych krajów, do których napływają imigranci. Poza UE od 2005 roku spada również populacja Japonii.
Choć epidemia AIDS odgrywa dużą rolę w populacji Afryki Subsaharyjskiej, współczynnik dzietności na całym tym obszarze jest tak wysoki, że liczba ludności w większości krajów gwałtownie tam rośnie[14].
Tabela:1 Procentowy spadek populacji w wybranych krajach
Spadek populacji może mieć groźne skutki dla ekonomii krajów, w których starsze pokolenia są utrzymywane przez młodsze. Analizy ekonomiczne pokazują, że w takiej sytuacji należy oczekiwać deflacji ze wszystkimi jej konsekwencjami. W społeczeństwach rolniczych depopulacja może podnieść zamożność obywateli, ponieważ zwiększa ilość ziemi i zasobów przypadających na każdego z nich. W społeczeństwach przemysłowych zwykle jednak tę zamożność obniża, szczególnie jeśli jest powiązana ze starzeniem społeczeństwa, ponieważ mniejsza liczba ludzi pracujących musi utrzymać większą liczbę niepracujących. Ten spadek nie musi jednak być jednoznaczny ze spadkiem jakości życia: inne czynniki, takie jak zmniejszenie zanieczyszczenia środowiska, zużycia zasobów naturalnych i zatłoczenia dróg, mogą zrekompensować straty ekonomiczne.
↑Stéphane Courtois, Nicolas Werth, Jean-Louis Panné, Andrzej Paczkowski, Karel Bartosek, Jean-Louis Margolin „Czarna Księga Komunizmu. Zbrodnie, terror, prześladowania” Prószyński i S-ka, Warszawa 1999, ISBN 83-7180-326-5 str. 158
↑Christopher Andrew, Oleg Gordijewski, KGB, tłumaczył Rafał Brzeski, Wydawnictwo Bellona, Warszawa 1997, ISBN 83-11-08667-2, str. 120
