Dżyda (ros. Джида, bur. Жада a. Зэдэ) – wieś (ros. село, trb. sieło) w azjatyckiej części Rosji, w Buriacji, w rejonie dżydińskim. Liczy 3178 mieszkańców (2017). Siedziba dżydińskiego osiedla wiejskiego. Ośrodek przemysłu spożywczego i maszynowego. W 1973–2012 posiadała status osiedla typu miejskiego.
Geografia
Wieś położona jest na wschodnim skraju rejonu dżydińskiego, 65 km od siedziby rejonu – Pietropawłowki. Miejscowość znajduje się na południowych stokach Garbu Borgojskiego, na lewym brzegu Dżydy (zabudowania 3 km na północ od głównego koryta), u ujścia rzeki do Selengi (7 km od osiedla). Obszar okolicy i miejscowości jest stepowy. Na południo-wschód od zabudowań wsi, w pobliżu osiedla wojskowego znajduje się obszar sztucznie zalanych kamieniołomów.
Historia
W 1936 rozpoczęto budowę południowej linii Kolei Wschodniosyberyjskiej z Ułan Ude do Nauszek. W następnym roku na lewym brzegu rzeki Dżydy wybudowano domy, w których osiedlono budowniczych kolei. W 1938 nowo powstałemu osiedlu przypisano nazwę Dżyda. W trakcie budowy linii kolejowej w l. 30. XX w. uruchomiono w Dżydzie kamieniołom żwiru i żwirownię. Znajdowała się tu również baza przeładunkowa fabryki wolframu i molibdenu w Dżydinsku. W 1942 utworzono magazyn ropy. W 1959 założono tu spółdzielnię rolniczą, a w 1964 buriacką spółdzielnię spożywców Sielchoztiechnika.
Do 1966 osiedle kolejowe nie miało statusu odrębnej wsi. Na mocy dekretu Prezydium Najwyższej Rady Buriackiej Autonomicznej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej z 21 lipca 1966 utworzono jednostkę administracyjną osiedla wiejskiego z siedzibą w Dżydzie.
W 1968–1969 wybudowano tu bazę lotniczą wraz z osiedlem dla wojskowych i ulokowano w niej 2. Orszański Pułk Lotnictwa Myśliwskiego. 22 marca 1973 Dżyda otrzymała status osiedla typu miejskiego. W 1974 zreorganizowano tutejszą bazę lotniczą, umieszczając w niej 21. Pułk Lotnictwa Bombowego i 7. Brygadę Przeciwlotniczą.
W związku z reorganizacją wojsk powietrznych Rosji, w 2012 zlikwidowano bazę lotniczą w Dżydzie i przeniesiono ją do Czelabińska. Wobec tej decyzji nastąpił zauważalny regres gospodarczy. Budżet lokalny utracił 10% swoich dotychczasowych zysków. W wyniku wyprowadzenia się znacznej części mieszkańców, jaką stanowiły rodziny wojskowych, spadła liczba ludności osiedla. W związku z tym upadło wiele przedsiębiorstw handlowych i usługowych i znacząco wzrosło bezrobocie. Od tego roku notuje się stały spadek liczby mieszkańców. 6 grudnia 2012 miejscowość utraciła status osiedla typu miejskiego[1].
Gospodarka i instytucje społeczne
We wsi znajduje się stacja kolejowa południowej linii Kolei Wschodniosyberyjskiej (Ułan Ude – Nauszki). Mieszkańcy zatrudnieni są głównie w przemyśle spożywczym: zakładach przetwórstwa mięsnego i maszynowym: fabryka traktorów.
W osiedlu znajdują się również poczta, ośrodek zdrowia i siłownia. Dżiba jest siedzibą szkoły podstawowej z przedszkolem i szkoły średniej ogólnokształcącej. Osiedle posiada również własną bibliotekę.
Dżyda jest siedzibą parafii, której główną świątynią jest cerkiew Matki Boskiej „Hodegetria”. Parafia należy do eparchii ułan-udeńskiej w metropolii buriackiej Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego.
Demografia
Ludność Dżydy (1979-2017)
| 1979
|
1989
|
2002
|
2009
|
2010
|
2011
|
2012
|
2013
|
2014
|
2015
|
2016
|
2017
|
| Liczba
|
Zmiana
|
Liczba
|
Zmiana
|
Liczba
|
Zmiana
|
Liczba
|
Zmiana
|
Liczba
|
Zmiana
|
Liczba
|
Zmiana
|
Liczba
|
Zmiana
|
Liczba
|
Zmiana
|
Liczba
|
Zmiana
|
Liczba
|
Zmiana
|
Liczba
|
Zmiana
|
| 4501
|
5 109
|
 608
|
4 706
|
 403
|
4 799
|
93
|
5 393
|
594
|
5 037
|
356
|
3 902
|
1 135
|
3 380
|
522
|
3 270
|
110
|
3 266
|
4
|
3 215
|
51
|
3 178
|
37
|
Przypisy
.JPG)
.png)
