Crux philologorum

† ‡

Crux philologorum (łac. krzyż filologów, miejsce męki filologów^{[potrzebny przypis]}), inaczej obelos, obelus, obelisk, dagger (pol. sztylet) – znak edytorski mający postać krzyżyka † albo podwójnego krzyża ‡. W języku znaczników HTML uzyskiwane są poprzez odwołania znakowe nazwane † (†) oraz ‡ (‡). W Unikodzie znaki te występują odpowiednio jako U+2020 oraz U+2021^[1].

Historia

Znak ten, zwany wówczas obelos (gr. ὀβελός „rożen”), wprowadzili w III wieku p.n.e. uczeni związani z Biblioteką Aleksandryjską. Jego dokładne znaczenie to współcześnie: stan przekazu nie pozwala na odtworzenie tekstu, jaki wyszedł spod ręki autora.

Zastosowanie

Tradycyjnie stosowany w krytyce tekstu, głównie w filologii klasycznej, do zaznaczania takich miejsc w starożytnych tekstach, które według oceny wydawcy zostały w procesie transmisji nieodwracalnie zniekształcone.

Współcześnie występują również w wielu innych zastosowaniach, między innymi jako odnośniki tekstu w przypisach, w chemii do oznaczenia kompleksu aktywnego w teorii stanu przejściowego, w biologii do oznaczania gatunków wymarłych (np. Loxodonta exoptata †), w algebrze jako symbol sprzężenia hermitowskiego macierzy i w lingwistyce do oznaczania języków wymarłych.

W Unikodzie crux philologorum/dagger występuje w wersjach:

Znak	Unicode	Kod HTML	Kod LaTeX	Nazwa unikodowa	Nazwa polska
†	U+2020	† lub † lub †	\dag (od LaTeX2e) lub \dagger lub \textdagger	DAGGER	sztylet
‡	U+2021	‡ lub ‡ lub ‡	\ddag	DOUBLE DAGGER	podwójny sztylet
⸶	U+2E36	⸶ lub ⸶		DAGGER WITH LEFT GUARD	sztylet z lewą osłoną
⸷	U+2E37	⸷ lub ⸷		DAGGER WITH RIGHT GUARD	sztylet z prawą osłoną
⸸	U+2E38	⸸ lub ⸸	\rotatebox{\dag} lub \rotatebox{\dagger} lub \rotatebox{\textdagger}	TURNED DAGGER	obrócony sztylet

Przypisy

1. wikisource.pl – lista znaków Unicode, strona 20.