Cmentarz wojenny w Łukowie

cmentarz wojenny w Łukowie

nr rej. A/1625[1] z dnia 15.01.2014 (cmentarz wojenny z I wojny światowej i z roku 1920 na przedmieściu Łapiguz)
Państwo	Polska
Województwo	lubelskie
Miejscowość	Łuków
Adres	ul. Strzelnicza, 21-400 Łuków
Typ cmentarza	wojenny
Stan cmentarza	nieczynny
Powierzchnia cmentarza	2,22 ha[2]
Liczba pochówków	219 (w zachowanych nagrobkach)[3]
Liczba grobów	191[4]
Liczba kwater cmentarnych	10[4]
Data otwarcia	między 1914 a 1917 r.[4]
Data ostatniego pochówku	czerwiec 1944 r.[3]
Położenie na mapie Łukowa cmentarz wojenny w Łukowie
Położenie na mapie Polski cmentarz wojenny w Łukowie
Położenie na mapie województwa lubelskiego cmentarz wojenny w Łukowie
Położenie na mapie powiatu łukowskiego cmentarz wojenny w Łukowie
51°55′43,9″N 22°20′52,1″E

Cmentarz wojenny w Łukowie – zabytkowy cmentarz wojenny, zlokalizowany na Łapiguzie w Łukowie, przy ul. Strzelniczej.

Na cmentarzu co roku, dnia 15 sierpnia, odbywają się uroczyste obchody Święta Wojska Polskiego^[5][6].

Historia

Został utworzony w czasie I wojny światowej w pobliżu rosyjskich koszar. Początkowo chowano tu żołnierzy służących w armii Imperium Rosyjskiego, zmarłych w pobliskim lazarecie. Po wkroczeniu wojsk państw centralnych, cmentarz został przeorganizowany. Na przełomie 1917 i 1918 r. wzniesiono na jego terenie drewnianą kaplicę (kościół)^[3]. Wewnątrz budynku znajdowały się trzy ołtarze oraz dwanaście tablic pamiątkowych, na których wypisane były imiona, nazwiska, stopnie wojskowe i daty śmierci poległych żołnierzy niemieckich i austriackich. Zbudowano też dwa pomniki – jeden upamiętniający żołnierzy armii rosyjskiej, drugi – niemieckiej i austriackiej. Żołnierzom wyznającym islam poświęcono drewniany nagrobek przypominający minaret, który zachował się, ale w 1964 r. został przekazany do Muzeum Okręgowego w Lublinie, a od 1972 r. znajduje się w Muzeum Wsi Lubelskiej^[4].

W trakcie wojny polsko-bolszewickiej pochowano na terenie cmentarza żołnierzy Wojska Polskiego (wschodnia część nekropolii), a także Armii Czerwonej (część południowa). W okresie międzywojennym dokonywane były też pochówki żołnierzy polskiego wojska, niezwiązane z działaniami wojennymi. Ostatni okres użytkowania cmentarza przypada na lata II wojny światowej, gdy chowano poległych żołnierzy armii III Rzeszy^[4].

Drewniana kaplica cmentarna spłonęła 6 kwietnia 1972 r. w wyniku zaprószenia ognia. Po pożarze zostały jedynie fundamenty budowli. W 1990 r. rzędy grobów ogrodzono krawężnikami. Jesienią 1997 r. ekshumowano większość ciał z grobów żołnierzy niemieckich, z okresu drugiej wojny światowej, przewożąc szczątki w inne miejsce. 15 sierpnia 2000 roku, w 80. rocznicę Bitwy Warszawskiej, odsłonięto pomnik, upamiętniający poległych żołnierzy polskich. W kolejnych latach dokonano prac remontowych, m.in. wykonano nowe ogrodzenie i wymieniono zniszczone krzyże^[4]. W 2014 r. cmentarz wojenny został wpisany do rejestru zabytków^[1].

Według danych z lat 20. XX w. było pochowanych 1801 żołnierzy (1009 – armii rosyjskiej, 208 – austriackiej, 36 – niemieckiej, 548 – nieustalonej przynależności armijnej). W wyniku zaniedbania cmentarza w latach powojennych, większość mogił uległa zatarciu^[4]. Do 2017 r. zachowało się jedynie 191 nagrobków z ciałami 219 żołnierzy różnych państw, narodowości (56 – rosyjskiej, 53 – polskiej, 31 – austriackiej, 6 – niemieckiej) i religii^[3].

Galeria

• 
  Kwatery na cmentarzu
• 
  Kwatery na cmentarzu
• 
  Pomnik upamiętniający 80. rocznicę wojny polsko-bolszewickiej
• 
  Widok w kierunku południowym
• 
  Zachodnia część cmentarza
• 
  Po prawej stronie zdjęcia pień drzewa będącego pomnikiem przyrody, w tle fundamenty kaplicy cmentarnej
• 
  Fundamenty kaplicy cmentarnej
• 
  Tablica upamiętniająca 21 Dywizję Piechoty Górskiej gen. bryg. Andrzeja Galicy

Przypisy

1. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo lubelskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 23 lipca 2024 [dostęp 2020-12-10] .
2. Geoportal Infrastruktury Informacji Przestrzennej. [dostęp 2020-12-10]. (pol.).
3. Cmentarz wojenny przy ul. Strzelniczej w Łukowie. Łuków Historia, 2018. [dostęp 2020-12-10]. (pol.).
4. Marzena Gałecka: Cmentarz wojenny w Łukowie Łapiguzie. Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Lublinie. [dostęp 2020-12-10]. (pol.).
5. Uroczystości na Cmentarzu Wojennym w Łukowie. Powiat Łukowski. [dostęp 2020-12-10]. (pol.).
6. Gmina Łuków zaprasza na mszę św. na Cmentarzu Wojennym. Lukow24.pl. [dostęp 2020-12-10]. (pol.).