Chmiel (wieś)

Chmiel
	wieś
	; Dawna cerkiew w Chmielu – obecnie kościół
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	bieszczadzki
Gmina	Lutowiska
Liczba ludności (2013)	144
Strefa numeracyjna	13
Kod pocztowy	38-713
Tablice rejestracyjne	RBI
SIMC	0356145
	Położenie na mapie gminy Lutowiska Chmiel
	Położenie na mapie Polski Chmiel
	Położenie na mapie województwa podkarpackiego Chmiel
	Położenie na mapie powiatu bieszczadzkiego Chmiel
	49°13′15″N 22°36′09″E/49,220833 22,602500
	Multimedia w Wikimedia Commons

Cmentarz w Chmielu

Chmiel – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie bieszczadzkim, w gminie Lutowiska^[4]^[5].

W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie krośnieńskim.

Wierni kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii św. Michała Archanioła w Dwerniku. We wsi jest kościół filialny (dawna cerkiew}.

Położenie

Miejscowość położona jest w dolinie Sanu u podnóża pasma górskiego – Otrytu. Przed wojną na jego stokach znajdowały się dwa przysiółki wsi Otryt Dolny i Otryt Górny^[6].

Nazwa pochodzi od chmielu.

Historia

Lokowana na prawie wołoskim przez Kmitów w początku XVI wieku. Podawane są dwie daty lokacji 1502 i 1526. Piotr Kmita Sobieński do 1553 dziedziczy Chmiel, a po jego śmierci bezdzietna wdowa Barbara Kmita z Herburtów. W dobrach Kmitów pozostawała do 1580, a następnie była własnością rodu Stadnickich do 1653. W końcu XVI wieku zbudowano pierwszą cerkiew greckokatolicką, która spłonęła. W 1709 wioska została spalona przez cofających się Szwedów. W 1795 wysiłkiem mieszkańców obok XVII-wiecznej dzwonnicy postawiono nową cerkiew pod wezwaniem św. Mikołaja. Cerkiew ta przetrwała do 1904, w którym ze względu na zły stan techniczny rozebrano ją wznosząc kolejną w 1906 poświęconą temu samemu patronowi. Cerkiew ta wraz ze specjalnie zbudowanymi domostwami została zekranizowana jako Raszków w filmie Pan Wołodyjowski.

Wiek XVIII i XIX przynosił stałe zmiany właścicieli aż do 1900 gdy Chmiel nabył Mendel Rand. W 1930 majątek przeszedł na Arona Jarmusza. W tym czasie zamieszkiwało go ok. 300 osób, z czego 98% grekokatolicy i 2% żydzi. W 1939 wraz z innymi terenami II RP został anektowany przez ZSRR. Do Polski powrócił dopiero po korekcie granicy w 1951. We wsi utworzono obejmujący 400 ha PGR, a od 1959 z inicjatywy Stowarzyszenia PAX Chmiel ponownie został zasiedlony osadnikami z Nowosądecczyzny i innych regionów kraju. Wróciło do niego też wielu autochtonów, których wojenne losy rzuciły w odległe zakątki Polski. Mieszkał tu m.in. Franciszek Kaźmierczyk – myśliwy, który zastrzelił 58 wilków (najwięcej w kraju). Obecnie w Chmielu zamieszkuje 130 osób. Znajdują się trzy placówki handlowe, przystanek PKS oraz kilka gospodarstw agroturystycznych.

Demografia

1921 Chmiel zamieszkiwało 336 osób (w 137 domach mieszkalnych):
- 328 wyznania greckokatolickiego
- 8 wyznania mojżeszowego
1991 – 108 osób
2004 – 149 osób
2011 – 157 osób^[7]^[8]
2020 – 144 osób^[2]

Zabytki

W miejscowości znajduje się zabytkowa dawna cerkiew greckokatolicka św. Mikołaja. Na przełomie lat 50. i 60. użytkowana przez PGR jako magazyn. W roku 1969 została przejęta przez kościół rzymskokatolicki i służy jako kościół filialny parafii św. Michała Archanioła w Dwerniku. Wyremontowana w latach 1970–1977. Na cmentarzu znajduje się nagrobek z 1641 z inskrypcją w języku starocerkiewnym. Kolejnym zabytkiem jest nagrobek Emanuela Ricci, właściciela dóbr ziemskich z pierwszej połowy XIX w. z napisem w języku polskim, oraz kilkadziesiąt krzyży greckokatolickich. Ród Riccich posiadał na tym terenie kilka dóbr, mimo że największe skupisko tej rodziny było aż we Lwowie (zob. Księga adresowa miasta Lwowa 1904).

Do rejestru zabytków nieruchomych wpisane są obiekty^[9]:

cerkiew greckokatolicka, ob. kościół rzymskokatolicki pw. św. Mikołaja, drewn., 1906, nr rej.: A-139 z 29 maja 1968
cmentarz, nr rej.: j.w.
zagroda jednobudynkowa nr 37, k. XIX, nr rej.: A-781 z 29.04.1975; przeniesiona do etnograficznego Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku.