Bukowiec (kraj morawsko-śląski)

Bukowiec
Bukovec
gmina
Zdjęcie przedstawia krajobraz górski Beskidów. Na pierwszym planie znajduje się pas zaoranej ziemi, za nim łąka. Dalej teren jest pagórkowaty, o łagodnie nachylonych zboczach pokrytych w większości łąkami i polami. Gdzieniegdzie znajdują się skupiska drzew i niskie domy. W tle wyższe góry pokryte lasami.
Widok na Bukowiec od strony Komorowskiego Gronia, w tle Młoda Góra (już w Polsce)
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Czechy

Kraj

 morawsko-śląski

Powiat

Frydek-Mistek

Kraina

Śląsk

Starosta

Monika Czepczorová

Powierzchnia

17,06 km²

Populacja (2015)
• liczba ludności


1364[1]

Numer kierunkowy

55

Kod pocztowy

739 84, 739 85

Adres urzędu:
Obecní úřad Bukovec 270
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba obrębów ewidencyjnych

2

Liczba części gminy

1

Liczba gmin katastralnych

1

Położenie na mapie kraju morawsko-śląskiego
Mapa konturowa kraju morawsko-śląskiego, blisko prawej krawiędzi na dole znajduje się punkt z opisem „Bukowiec”
Położenie na mapie Czech
Mapa konturowa Czech, blisko prawej krawiędzi znajduje się punkt z opisem „Bukowiec”
Ziemia49°33′N 18°49′E/49,549444 18,823611
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Bukowiec (cz. Bukovec ⓘ, niem. Bukowetz) – wieś i gmina w Czechach, w kraju morawsko-śląskim, w powiecie Frydek-Mistek, na Śląsku Cieszyńskim. Jest najdalej wysuniętą na wschód gminą Czech.

Ludność

Według czeskiego spisu z 2001 roku w Bukowcu mieszkało 1356 osób, w tym 863 Czechów (63,64%), 455 Polaków (33,55%), 16 (1,17%) Słowaków, 13 (0,95%) Ślązaków. Osób wierzących było 1296 (95,5% populacji), z czego 1184 (87,31%) wiernych Kościoła katolickiego oraz 14 wiernych Ewangelickiego Kościoła Czeskobraterskiego[2].

Historia

Bukowiec jest najstarszą wsią beskidzkiej części Śląska Cieszyńskiego, której przywilej lokacyjny (choć w odpisach) zachował się do naszych czasów. Z jego lektury wiemy, że w 1353 książę cieszyński Kazimierz I (...) z dbałości o wszelkie dobro swej ziemi dał Piotrowi zwanemu Gros i jego potomkom las Ulgar nad potokiem Bukowcem, obejmujący 60 łanów frankońskich[3], celem założenia osady na prawie niemieckim. Przywilej ten został następnie potwierdzony w 1563 r. przez księcia Wacława III Adama i drugi raz w 1604 r. przez księcia Adama Wacława. Nazwa lasu Ulgar poszła od ustalonej w dokumencie lokacyjnym 20-letniej „ulgi” dla osadników, tj. zwolnienia z opłat na rzecz księcia. Nazwa wsi pochodzi od lasów bukowych w okolicy lub od nazwy wspomnianego potoku Bukowiec (chociaż miejscowi używali nazwy Wiestnik)[4] i wymieniana jest po raz pierwszy w roku 1523.

Większość osadników Bukowca pochodziła z północnych rejonów księstwa cieszyńskiego, choć wkrótce dołączyli do nich nowi przybysze. Sądząc po nazwiskach (Czarnohorski, Bojko, Wałach) pochodzili zapewne ze wschodnich Karpat i przybyli w ten rejon wraz z falą ludności tzw. wałaskiej. Urbarz z roku 1692 wymienia po nazwisku 20 właścicieli gruntów[4].

Wójtami Bukowca byli najczęściej Bieleszowie, wspominani już w XVI w. W XVII w. wójtostwo rozpadło się jednak na dwie części, a w 1830 r. było już podzielone na 6 części i wkrótce podupadło. Wójtowie bukowscy nie mieli karczmy (choć prawo do jej postawienia mieli zagwarantowane w przywileju lokacyjnym). Wystawił ją dopiero w 1824 r. na gruncie kupionym od Komory Cieszyńskiej Herman z Bukowca[4].

Bukowczanie zajmowali się hodowlą bydła i posiadali szałasy na Girowej: oprócz szałasu wójtowskiego wspominany jest tam szałas należący do rodziny Łysków[5].

Zdjęcie przedstawia kościół sfotografowany z terenu otaczającego go cmentarza. Na pierwszym planie są współczesne nagrobki. Dalej kościół w bocznym widoku. Dominującym jego elementem jest wieża nakryta wysokim ostrosłupowym dachem. Na wieży umieszczony jest zegar. Nawa kościoła jest krótka, z dwoma wydłużonymi, ostrołukowymi oknami. W części prezbiterium znajdują się dobudówki – wysoka z trójkątnym szczytem i oknem oraz półokrągła. Za kościołem po prawej stronie są wzgórza pokryte łąkami, po lewej – grupa drzew.
Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny

Szkolnictwo w Bukowcu ma długą historię. Według tradycji pierwszym bukowskim nauczycielem był kowal Sikora, który uczył dzieci pisać i czytać w swojej kuźni. Do pisania służyły wykute przez nauczyciela gwoździe, którymi pisano na płaskich płytkach miękkiego łupku. Pierwsza szkoła, prowadzona przez parafię katolicką w Jabłonkowie, istniała tu już zapewne w roku 1792. Bukowiec należał zresztą do nielicznych wsi Ziemi Cieszyńskiej prawie jednolitych wyznaniowo (katolickich). Budowę miejscowego kościoła rozpoczęto pod koniec lat 30. XX wieku, obecnie jest on kościołem filialnym parafii w Jabłonkowie[5]. Według austriackiego spisu ludności z roku 1910 żyły w Bukowcu 1043 osoby, z tego 1041 (99,8%) Polaków i dwóch (0,2%) Czechów[6]. Po zajęciu Zaolzia przez Polskę w 1938 r. wieś odwiedził Melchior Wańkowicz, a następnie wspomniał ją w swym reportażu pt. Fanfara Zaolziańska („Ów Bukowiec leży w całkiem pogarbionym kraju, na końcu jakichś niekończących się spirali białych dróg”).

W latach 1975–1990 wieś była częścią miasta Jabłonków.

Do 21 grudnia 2007 r. w miejscowości funkcjonowały przejścia graniczne Bukovec – Jasnowice oraz Bukovec – Istebna, które na mocy Układu z Schengen zostały zlikwidowane.

Turystyka

Zdjęcie przedstawia tradycyjną, drewnianą chałupę. Budynek ustawiony jest szczytem do drogi, nakryty wysokim dachem półszczytowym. Boczna połać dachu jest przedłużona na przylegające do budynku dobudówki, od strony drogi tworzy rodzaj podcienia. Chałupa jest przy asfaltowej drodze, na terenie pokrytym trawą. Za nią widoczny jest fragment drugiej, podobnej chałupy, a w tle za nimi fragment stodoły.
Tradycyjne drewniane chałupy (drzewiónki)
Zdjęcie przedstawia drewnianą chałupę ustawioną równolegle do drogi. Chałupa wybudowana jest w konstrukcji zrębowej, nakryta dachem naczółkowym. Do krótszej ściany przylega drewniana dobudówka nakryta jednospadowym dachem. Uwagę przyciąga dekoracja szczytu – pionowe, białe listewki nabite na ciemne, drewniane tło. Teren przy chałupie wydziela płot z drewnianych sztachet, z tyłu po lewej stronie znajduje się drewniany budynek gospodarczy.
Zabytkowa drewniana chałupa (drzewiónka) nr 35
Zdjęcie przedstawia fragment słupa, na którym umieszczone są cztery tabliczki – oznaczenia tras rowerowych. Górna jest największa, żółta, skierowana strzałką na lewo, wskazuje kierunek trasy rowerowej nr 561. Tabliczka poniżej jest mniejsza, żółta, skierowana strzałką na prawo, wskazuje kierunek trasy rowerowej nr 56. Poniżej jest prostokątna, biała tabliczka z oznaczeniem Euroregionu Śląsk Cieszyński. Na dole jest prostokątna, żółta tabliczka z oznaczeniem trasy Kraków-Morawa-Wiedeń. W tle, za słupem, są drzewa oraz fragment dachu pokrytego papą.
Tabliczki tras rowerowych

Do niedawna Bukowiec był największym skupiskiem drewnianej architektury ludowej w czeskiej części doliny Olzy. Większość budynków stanowiły tu tradycyjne drzewiónki – drewniane chałupy konstrukcji zrębowej, kryte szyndziołami, pierwotnie kurne. Dziś pozostało ich już zaledwie kilka. Cztery chałupy (o numerach 35, 62, 78 i 79) mają status zabytku[7]. Jeszcze w latach 50. XX w. było tu ponad 100 drewnianych chałup, a konserwatorzy zabytków wytypowali do objęcia ochroną duży zespół kilkunastu zagród góralskich. Pomysł założenia tu skansenu nie został jednak zrealizowany, a najcenniejsze z zachowanych obiektów, jak fojstwi (wójtostwo) i kuźnia Jochymka, przeniesiono do skansenu wałaskiego w Rożnowie pod Radgoszczem[5].

W miejscowej szkole podstawowej z polskim językiem nauczania znajduje się niewielkie Muzeum Regionalne.

W Bukowcu mieszkał jeden z ostatnich wielkich gajdoszów beskidzkich, Paweł Zogata, pochowany w sąsiedniej Herczawie. Jego synem jest Jindřich Zogata, żyjący w morawskim Brnie uznany czeski poeta, w swych utworach wracający często na czesko-słowacko-polskie pogranicze.

We wschodniej części wsi, w dolince Oleckiego Potoku, tuż przy granicy czesko-polskiej, znajduje się rezerwat przyrody „Bukovec”, który chroni tu małą populację zagrożonego wyginięciem starca górskiego z rodziny astrowatych. W pobliżu Olzy, koło domu nr 5, rośnie największy i najstarszy w Czechach wiąz górski; ma 38 m wysokości, ponad 7 m obwodu pnia, a jego wiek szacowany jest na 360 lat[8].

Przez miejscowość przebiegają następujące trasy rowerowe:

Piesze szlaki turystyczne przebiegające przez Bukowiec:

  • szlak turystyczny czerwony w masyw Stożka i dalej na Filipkę,
  • szlak turystyczny czerwony przez Girową do Mostów koło Jabłonkowa,
  • szlak turystyczny zielony byłe przejście graniczne CZ/PL – Komorovský Grúň (4 km)
  • szlak turystyczny zielony Nawsie – Girowa – Markov (11 km)
  • Bukovecka trasa Nordic Walking (11,5 km)
  • ścieżka edukacyjna „Ku najbardziej na wschód wysuniętemu krańcowi Republiki Czeskiej”

Przypisy

  1. ↑ Český statistický úřad: Informativní počet občanů v ČR ve všech obcích, v obcích 3. typu a v městských částech. [w:] Počty obyvatel v obcích [on-line]. Ministerstvo vnitra České republiky, 2015-01-01. [dostęp 2015-04-08]. (cz.).
  2. ↑ Název obce: Bukovec. [w:] Sčítaní lidu, domů a bytů 2001 [on-line]. Český statistický úřad. [dostęp 2013-10-14]. (cz.).
  3. ↑ Franciszek Popiołek: Historia osadnictwa w Beskidzie Śląskim, Katowice 1939, s. 15.
  4. ↑ a b c Franciszek Popiołek: Historia osadnictwa w Beskidzie Śląskim, Katowice 1939, s. 115–120.
  5. ↑ a b c Mirosław J. Barański: Beskid Śląski. Pasmo Stożka i Czantorii. Przewodnik turystyczny, Wydawnictwo PTTK „Kraj”, Warszawa 1996, ISBN 83-7005-370-X, s. 210.
  6. ↑ Stanisław Zahradnik, Struktura narodowościowa Zaolzia na podstawie spisów ludności 1880-1991, Trzyniec: s. n., 1991, OCLC 749519031 [dostęp 2020-06-07] (pol.).
  7. ↑ Národní památkový ústav: Zabytki powiatu Frydek-Mistek. [dostęp 2013-10-14]. (cz.).
  8. ↑ Marcin Żerański: Śląsk Cieszyński. Od Bielska-Białej do Ostrawy. Cieszyn: Pracownia na pastwiskach, 2012, s. 245. ISBN 978-83-933109-3-7.
Powiat Frydek-Mistek

Strategi Solo vs Squad di Free Fire: Cara Menang Mudah!