Borów Wielki

Borów Wielki

wieś
Kościół pw. św. Wawrzyńca
Państwo	Polska
Województwo	lubuskie
Powiat	nowosolski
Gmina	Nowe Miasteczko
Wysokość	189 m n.p.m.
Liczba ludności (2024)	667[2]
Strefa numeracyjna	68
Kod pocztowy	67-125[3]
Tablice rejestracyjne	FNW
SIMC	0912356
Położenie na mapie gminy Nowe Miasteczko Borów Wielki
Położenie na mapie Polski Borów Wielki
Położenie na mapie województwa lubuskiego Borów Wielki
Położenie na mapie powiatu nowosolskiego Borów Wielki
51°40′46″N 15°37′55″E[1]

Borów Wielki – wieś w Polsce położona w województwie lubuskim, w powiecie nowosolskim, w gminie Nowe Miasteczko.

Nazwa

Nazwa pochodzi od polskiej nazwy bór określającej las, w którym wszystkie albo większość drzew to drzewa iglaste. Pierwsza wzmianka o wsi Borov z 1220 roku. W księdze łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna w latach 1295–1305 miejscowość wymieniona jest w zlatynizowanej formie Boraw^[4][5].

W historii notowano również Grossenbora 1376, Grossenborau 1936-1945, Wielki Borów 1945, Borów Kożuchowski 1945-1948, Borów 1948-2001, Borów Wielki od 2001

Historia

Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z początków XIII wieku. Już od średniowiecza wieś ta należała do największych w okolicy. Prawdopodobnie od przełomu XIV i XV wieku występuje podział wsi na Borów Wielki Dolny i Borów Wielki Górny. W późniejszym okresie dodatkowo wydziela się Borów Środkowy. Od początku XV wieku wieś jest własnością rycerskiego rodu von Rechenberg. W latach powojennych Borów Wielki był siedzibą gminy.

W latach 1946–54 siedziba gminy Borów. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zielonogórskiego.

Właściciele wsi Borów Wielki Dolny

• XV–XVII w. ród von Rechenberg
• 1676 von Knobelsdorff
• do 1945 Robert von Trüschler

Właściciele wsi Borów Wielki Górny

• od XV wieku do 1713 roku rodzina von Unruh
• 1713 von Globen
• 1789 von Hubreht
• 1804–1945 von Neumman.

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są^[6]:

• kościół parafialny pod wezwaniem św. Wawrzyńca^[7]. Wczesnogotycki, jednonawowy, murowany z kamienia i rudy darniowej z XIII wieku. W XV wieku dobudowano kwadratową wieżę oraz zakrystię. W XVIII wieku do nawy dobudowano kruchtę. W początkach XIX wieku zbudowano neogotyckie mauzoleum rodzin von Arnhold oraz Unruh. Pod koniec XIX wieku kościół otrzymał neogotycki hełm na wieży. W kościele zachował się późnogotycki tryptyk z około 1500 roku oraz renesansowa chrzcielnica z roku 1593 ufundowana przez Henryka von Rechenberga
• plebania, nr 56, z XVIII wieku/XIX wieku
• zespół pałacowy, z XVIII wieku-XIX wieku:
  • pałac z XVIII/XIX wieku. Klasycystyczny z elementami architektury późnobarokowej.Założony na rzucie prostokąta, dwukondygnacyjny, podpiwniczony. Dach mansardowy z wystawkami i wolimi oczami. Wybudowany na zlecenie Jana Ernesta Fryderyka von Arnold. Po II wojnie światowej pałac przechodził burzliwe dzieje. Do 1956 roku mieścił się tutaj Ośrodek Szkolenia Traktorzystów. Następnie w latach 1961-1967 funkcjonowało w pałacu więzienie dla kobiet. W latach 1967–1969 w budynku pałacu mieściła się szkoła. Od 1969 roku pałac jest w gestii PGR. W połowie lat 90 przechodzi w ręce prywatne. Obecnie jest zaniedbany
  • oficyna
  • park
  • Dwór w Borowie Wielkim, z XVII wieku wybudowany na części murów wcześniejszego XV-wiecznego dworu. W 1962 roku dokonano adaptacji dworu na magazyn zbożowy. Obecnie w rękach prywatnych popada w ruinę

Borów Dolny:

• park.

Demografia

Liczba mieszkańców miejscowości w poszczególnych latach^[8]:

Rok	Ilość mieszkańców
1998	678
1999	668
2001	689
2002	690
2005	692
2009	702
2010	700
2011	667
2014	605
2018	615
2021	634
2024	667

Od 1998 do 2024 roku ilość mieszkańców zmalała o 1,6%.

Osoby urodzone w Borowie Wielkim

• Ruth von Kleist-Retzow (ur. 1867, zm. 1945) – zaangażowana w ruch oporu w nazistowskich Niemczech.

Przypisy

1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 9186
2. NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 9 stycznia 2024 [dostęp 2024-03-01] .
3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 85 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
4. Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis online
5. H. Markgraf, J. W. Schulte, "Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis", Breslau 1889
6. Rejestr zabytków nieruchomych woj. lubuskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 49. [dostęp 2013-02-02].
7. Borów Wielki - Parafia pw. św. Wawrzyńca. kuria.zg.pl. [dostęp 2016-05-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-08)].
8. Wieś Borów Wielki (lubuskie) » mapy, GUS, nieruchomości, regon, kod pocztowy, atrakcje, wypadki drogowe, kierunkowy, edukacja, demografia, tabele, zabytki, statystyki, linie kolejowe, liczba ludności [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-01-02]  (pol.).

Bibliografia

• Andrzejewski, T., Budowle sakralne powiatu nowosolskiego. Nowa Sól 2007, str 17
• Andrzejewski, T., Miejscowości powiatu nowosolskiego. Nowa Sól: Muzeum Miejskie w Nowej Soli 2004, str 35-38
• Lutsch, H., Verzeichnis der Kunstdenkmäler der Provinz Schlesien [Bd. 3]: Die Kunstdenkmäler des. Reg.-Bezirks Liegnitz Breslau: Wilh. Gottl. Korn. 1891, str 70